Pierwszy Kongres Polskiej Edukacji

Po raz pierwszy w Polsce uczestniczyłam w tak licznym spotkaniu poświęconemu edukacji. To jest dobra wiadomość. Inna sprawa – co z tego wynika i czy to coś zmieni?
Byłam i dzielę się moją całkiem prywatną relacją.
Kilka cytatów na zachętę:

• Kluczem do mądrości jest częste pytanie.
• Trzeba pomagać szkołom słabym
• Prawo do sukcesu jest umową w której po stronie szkoły jest stworzenie warunków do osiągania sukcesów, a po stronie ucznia wykorzystanie tych warunków.
• Potrzebne jest więcej zaufania do nauczycieli.
• Każde dziecko ma talent, ale nie zawsze można go zmierzyć w szkole.
• Badania pokazują, że 49% uczniów nudzi się w szkole.
• Trzeba wstrzymać nauczycieli i ruszyć uczniów – przewrót kopernikowski.
• Prysznic dopaminy
• Nowe doświadczenia muszą zostać przetworzone przez mózg, czyli połączone z informacjami i posiadaną już wiedzą.
• Położyć większy nacisk na samodzielną aktywność uczniów, doświadczenie społeczne i współpracę, rozwiązywanie problemów, projekty edukacyjne,  ocenianie pomagające się uczyć (oceniania kształtujące).

Kongres składał się z wielu paneli. Pierwsza sesja poświęcona była edukacji w perspektywie 20 lat.
Kilka zdań, które chciałabym z niej zapamiętać. Z góry przepraszam, że wszystkie cytowane zdania będą wyrwane z kontekstu.
Prof. Henryk Samsonowicz: Matura przyszłości powinna zastępować wszystkie egzaminy. Powinna sprawdzać umiejętność myślenia i wyciągania wniosków, a nie zapamiętywania faktów. Bez dobrych nauczycieli nie udadzą się żadne reformy. W gimnazjum trzeba pytać. Kluczem do mądrości jest częste pytanie.
Prof. Mirosław Handke: Jestem za zniesieniem w maturze progu: zdał – nie zdał. Lepiej: Zdał z wynikiem…. Absolwent szkoły powinien być przygotowany do podejmowania decyzji, Matura to sprawdzian dojrzałości. Nie zmieniać formuły matury przez następne 10 lat.
Katarzyna Hall: Matura powinna być świadectwem fundamentu do dalszego kształcenia. Edukacja ponadgimnazjalna powinna być ciekawa i pogłębiająca, to co uczeń lubi. Liczą się nie tylko wyniki egzaminu z wiedzy, powinniśmy oceniać również na ile uczniowie się uczą, jak szkoła współpracuje z rodzicami, jaka jest jej praca wychowawcza. Trzeba pomagać szkołom słabym. Chwała wójtom, którzy pomagają takim szkołom.
Podobały mi się tematy paneli tematycznych. Uczestniczyłam w panelu pierwszym:  Prawo każdego ucznia do sukcesu. W czasie panelu pytano: co to jest sukces, czy każdy ma do niego prawo i jak to zrobić, żeby miał?
Znowu kilka zdań do zapamiętania dla mnie:
Maria Mach: Sukces to powodzenie przedsięwzięcia. Powinno się zostawić czas uczniowi na jego własną aktywność, inicjatywę, przedsiębiorczość i realizację własnych pomysłów. Prawo do sukcesu jest umową, w której po stronie szkoły jest stworzenie warunków do osiągania sukcesów, a po stronie ucznia wykorzystanie tych warunków. Cenne jest również przegrywanie. Przegrywający nie powinni zostać sami. W szkole nie pyta się dziecka, tylko się je obserwuje, to błąd. Panuje dyktat twardych rezultatów. Potrzba więcej zaufania do nauczycieli.
Emilia Wojdyła: Dla słabych uczniów sukcesem jest osiągnięcie dziś czegoś więcej niż wczoraj. Od szkoły wymagane są tylko niezbędne dokumenty.
Profesor Marta Bogdanowicz: Osiągnięcia dzieci z trudnościami rozwojowymi nie powinno się odnośić do średniej, tylko do możliwości dziecka i do jego osiągnięć w przeszłości. Badania pokazują, że na osiąganie przez ucznia sukcesów ma wpływ: świadomość trudności i swoich mocnych stron, aktywność, wytrwałość, określanie celów, stabilność emocjonalna, wsparcie społeczne i ze strony rodziny.
Dr Marzenna Żylińska: Każde dziecko ma talent, ale nie zawsze można go zmierzyć w szkole. System edukacji blokuje dzieciom naukę. Badania profesora Czapińskiego pokazują, że 49% uczniów nudzi się w szkole ( 31% – SP, 51% – Gimnazjum, 60% – szkoła ponadgimnazjalna). Zainteresowanych nauką w szkole jest przeciętnie 28% uczniów. Ciekawość poznawcza uczniów w szkole jest tłumiona. Człowiek uczy się tylko, gdy jest aktywny. Potrzebny jest ruch. Trzeba wstrzymać nauczycieli i ruszyć uczniów – przewrót kopernikowski. Przekonanie ucznia, że jest słaby determinuje całe jego życie. Sukces jest potrzebny, jak prysznic dopaminy. Testy hamują innowacyjność. W głowie człowieka jest mało miejsca jednorazowo, nie można go bombardować dużą ilością nowej wiedzy.
Wojciech Książek: W Polsce 50 tysięcy dzieci nie uczęszcza do szkoły.
Jacek Strzemieczny: Szkoła ma stwarzać nauczycielom jak najlepsze warunki do nauczania. Uczenie się uczniów jest najważniejszym procesem w szkole. Uczenie się to budowywanie w mózgu ucznia „modelu świata”, uzupełnianie w nim braków, korygowanie błędnych koncepcji. Nowe doświadczenia muszą zostać przetworzone przez mózg, czyli połączone z informacjami i posiadaną już wiedzą. Lepiej mniej nauczyć, ale głębiej. Położyć większy nacisk na samodzielną aktywność uczniów, doświadczenie społeczne i współpracę, rozwiązywanie problemów, projekty edukacyjne,  ocenianie pomagające się uczyć (oceniania kształtujące).
Pozostałe panele zostały podsumowane następnego dnia kongresu. Kilka zdań z podsumowań:
Wspomaganie szkół i nauczycieli w rozwoju: Wsparcie dla szkoły powinno być zindywidualizowane i długofalowe. Należy skupić się na rozwoju ucznia i identyfikacji problemów. Szkoła sama powinna rozwiązywać swoje problemy, korzystając z instytucji mieszczących się blisko szkoły. Wsparcie powinno towarzyszyć zespołowi nauczycieli. Tworzyć sieci szkół i pomagać sobie wzajemnie. W wspomaganiu rolę ma mieć samorząd.
Samorządy na rzecz dzieci i rodziców: Dwa pytania: Ile rządu, a ile samorządu? Co to znaczy dobra szkoła? Trzeba tworzyć lokalne strategie edukacyjne. Demokratyzacja szkoły z udziałem rodziców. Potrzebny jest dialog, nowoczesne technologie, efektywne wsparcie.
Potrzeby rozwoju kraju i rynku pracy: Konieczność pogłębienia współpracy szkół z pracodawcami.Praktycy do szkół! Więcej praktyk. Kształcić kompetencje, takie jak – uczciwość, dyscyplina. Uczyć do uczenia się przez całe życie.
Świat nauki na rzecz edukacji: Uczelnie są częścią edukacji. Zadaniem uczelni jest kształcenie nauczycieli i wymiana wiedzy. W Polsce 97% nauczycieli ma ukończone wyższe studia, ale część z nich nie posiada przydatnej wiedzy. Trzeba zająć się nauczycielami nauczania początkowego.
Nowoczesne technologie: TIK jest potrzebne. TIK daje dostęp do zasobów, pozyskiwanie opinii, wspomaga pracę w grupach. Kształcić nauczycieli online. TIK nie może zastąpić mądrej dydaktyki.
Zostać liderem w edukacji: Potrzebujemy liderów w szkole, ale nie indywidualnych, tylko współpracujących razem. Trzeba wesprzeć systemowo liderów formalnych. Bariery to: brak współpracy w szkole, system awansu niepołączony z pełnieniem funkcji.
Drugiego dnia odbył się panel pt.: Jakość edukacji tworzą nauczyciele.
I znowu kilka zanotowanych myśli:
Jan wróbel: U mnie w szkole dyrektora wybierają nauczyciele. Pracodawcami u nas są rodzice. Dyrektor panuje,  a nie rządzi, rządzą nauczyciele. Szkolenie zamawiam tylko, gdy muszę. Doradztwo metodyczne powinno być w szkole lub we współpracy szkół.
Wiesław Kossakowski: Prawo nauczyciela do sukcesu. Dyrektor powinien doceniać inne osiągnięcia, a nie tylko wyniki egzaminów. Najważniejszy jest nauczyciel pasjonat, on może przyciągnąć do szkoły uczniów. System lekcyjny jest przeżytkiem. Potrzebna wzajemna opieka szkół.
Marek Olszewski: Samorząd ma ważne zadania, np. zatwierdza arkusz i zamyka szkoły. System premiowania jest niesprawiedliwy. Więcej współpracy szkoły z samorządem. Rzadziej wprowadzać reformy.
Morawski: W awansie zawodowym dołączyć kryteria merytoryczne, a nie tylko formalne. System konkursowy wyboru dyrektora szkoły jest w tej chwili jedynym możliwym. Powiązać szkolnictwo zawodowe z rynkiem pracy.
Sławomir Broniarz: W Finlandii ministerstwo współpracuje ze związkami zawodowymi nauczycieli. ZNP przestrzegało ministra Handke w sprawie planowanego prze niego systemu awansu. Wykształcenie nauczyciela nie przekłada się na jego dobre nauczanie. System kształcenia nauczycieli jest do zmiany.  Nie reformować ciągle edukacji. Wyłanianie dyrektora, to często ustawiony konkurs. Wprowadzić łącze internetowe dla każdej szkoły.
Prof. Zbigniew Marciniak: Mamy niezły system edukacji i dobrych nauczycieli. Wzrosła 5 – krotnie liczba studentów. Studenci otrzymują wiedzę teoretyczną.  Niezbędna jest zmiana standardów kształcenia nauczycieli.  Wprowadzić nauczanie przy pomocy case study. Zaprosić na uczelnie praktyków do prowadzenia zajęć. Odrodzić doradców metodycznych.
Dwa pracowite dni!