SOK czyli Sprawnościowy OK

Znów brakuje i u Ciebie i u W.Zawadowskiego jasnej deklaracji w sprawie balonu pancernego „podmiotowość”: czy zbieranie naklejek/sprawności jest obowiązkowe, czy w zupełności dobrowolne (bez konsekwencji w ogóle nie przystępuję do sprawdzianu i nie zbieram żadnych)?
Jeśli niezebranie sprawności wiąże się z jakąkolwiek konsekwencją, choćby wystawieniem na tej podstawie złego stopnia na semestr czy rok, to naklejki niczym się nie różnią od stopni w dzienniku, buziek, plusów, punktów za kartkówki, etc.
A jeśli się nie wiąże z żadnymi konsekwencjami, to znaczy, że godzisz się na to, że część Twoich uczniów nie uczy się niczego i nauka ich nie obchodzi – zadeklaruj jasno, że odcinasz się od nauczania opornych i niezainteresowanych.
I jeszcze jedno: W.Zawadowski udaje, że nie zauważył balonu „podstawa programowa” – spora część jego „sprawności matematycznych” jest zdecydowanie poza PP. Akurat zainteresowanie tematami spoza PP mi się podoba, niezależnie od sposobu oceniania.
Przy okazji: system kolorowych karteczek (wtedy nie było naklejek) za „sprawności” został bardzo trafnie i realistycznie opisany 150 lat temu przez Marka Twaina w „Przygodach Tomka Sawyera”: odpowiedzi w szkółce niedzielnej za znajomość Biblii były nagradzane takimi karteczkami. Z efektem takim, że…

Ksawery,jednak będę trzymała się realności i wspomagała edukację masową.
Jeśli chodzi o obowiązek, to nikt nie ma obowiązku się uczyć, jak nie, to będzie miał negatywną ocenę, a może nie skończy szkoły. Sprawności nie zmuszą do nauki, na szczęście! W harcerstwie też nikt nikogo do zdobywania sprawności nie zmusza, ale jakoś ….chcą.
Dobrze wzorować się na Marku Twainie. Jeszcze jeden doszedł do wzorca oprócz Profesora Zawadowskiego.

Jeśli przekłada się to na stopień na koniec roku albo zdanie do następnej klasy, to nie widzę żadnej różnicy (poza zamieszaniem z inną formą) od klasówek z wynikiem „zaliczone/niezaliczone”, możliwością poprawienia niezaliczonych i koniecznością zebrania iluś tam zaliczeń. Tylko zamieszanie organizacyjne, terminologiczne i konieczność opanowywania jeszcze jednego systemu wystawiania stopnia na koniec roku. Czym w końcu ma się różnić „naklejka sprawności” za jakiś temat od tradycyjnego zaliczenia go z wpisaniem stopnia czy + do dziennika, gdy jest zaliczany i zostawieniem kratki pustej do czasu poprawienia?
Chyba nie złapałaś ironii… Czytałaś „Tomka Sawyera”? Sądząc po efektach dydaktycznych szkółki niedzielnej system karteczkowy dał raczej opłakane rezultaty…

„W harcerstwie też nikt nikogo do zdobywania sprawności nie zmusza, ale jakoś ….chcą.”
Pewnie. Tylko – w przeciwieństwie do szkoły – harcerstwo jest w pełni dobrowolne. I jest nim (i zdobywaniem w nim sprawności) zainteresowane 130,000 młodzieży, a nie ponad 5,000,000 chodzących do szkoły. 2.5% To jeszcze mniejszy odsetek, niż autentycznie zainteresowanych nauką.
To już poruszony problem podmiotowości i dobrowolności – pomysł taki, czy inny, uzasadniany jest na sukcesie wśród 2.5% wyselekcjonowanej grupy, w której przynosi efekty.
Ale zwykły, porządnie poprowadzony wykład przez dobrego wykładowcę, nie zamknięty w podstawie programowej, ale po prostu ciekawy, przyciąga większy odsetek dzieci, niż harcerstwo z jego rytuałami. Tym bardziej, że harcerskie zabawy w lesie są bardziej atrakcyjne od zdobywania sprawności z dodawania ułamków.

Sensu stricte, wszystkie te działania, jeśli nawet przynoszą czasem lepszy efekt dydaktyczny, niż te „tradycyjne”, są jeszcze jedną „techniką karmienia chorego kota”. Oczywiście z przekłuwaniem balonów nie ma to nic wspólnego. Spora część sukcesu polega zwykle na efekcie nowości – u młodszych dzieci, rozdawanie naklejek (w męskiej grupie 10-latków, stosowałem kiedyś, chyba z dziesięć lat temu, „pagony”) jest niczym innym, jak odwróceniem uwagi od oceniania. Działa przez jakiś czas. U niechętnych i bardziej inteligentnych (to często idzie w parze), bardzo krótki.
Dobrze jest chyba przyznać otwarcie, że nauczyciel w szkole publicznej musi imać się wszelkich dostępnych środków, które przynoszą choćby chwilowy efekt w danej grupie. Nie dopisujmy jednak do tego zupełnie zbędnej ideologii.

Długo zastanawiałam się, czy spróbować SOK-u. W innym miejscu już pisałam o swoich wątpliwościach z tym związanych. Wiele lat temu stosowałam podobny system, gdy rezygnując z ocen cyfrowych w I-III chciałam w jakiś sposób dokumentować to, że dzieci się uczą i sięgnęłam po sprawności zuchowe. Do każdej sprawności robiłam legitymację, w której wypisywałam jakie umiejętności dziecko zdobywa i przygotowywałam wklejkę -obrazek do wklejenia po zdobyciu sprawności. To była informacja zarówno dla rodziców jak i dziecka – dziś powiedzielibyśmy, o kryteriach sukcesu. Z jednej strony to mobilizowało do pracy, ale z drugiej widziałam frustrację dziecka, które kilka razy podchodziło do zdobycia sprawności i nie udawało mu się. Dostrzegłam również rywalizację między dziećmi, a tego bardzo chciałam uniknąć i to był główny powód rezygnacji z ocen cyfrowych, dlatego rozpoczynając pracę z kolejną klasą nie wprowadzałam już tego systemu. Dziś pracuję zupełnie bez ocen. Pozostaję tylko przy informacjach zwrotnych i ocenie opisowej dwa razy w roku. Moje dzieci uczą się mimo, że nie dostają żadnej gratyfikacji w postaci znaczka, słoneczka, punktów itp. Właśnie podsumowujemy kolejny projekt na temat czasu, a wszystkie materiały wytworzone w projekcie uczniowie umieszczają w swoim lapbooku albo albumie (zawsze zostawiam swobodę, co do wyboru formy, więc nawet kiedyś zdarzyła się prezentacja multimedialna wykonana przez siedmiolatka z niewielką pomocą taty). Cieszę się już na moment, gdy dzieci będą prezentowały swoje wytwory innym, bo to zawsze jest doniosły i radosny moment w klasie. Same zauważają, jak dużo się nauczyły (jedne dzieci więcej inne mniej, ale zawsze jest postęp), są dumne z siebie, że zamykają kolejny etap i ciekawe, co będzie dalej. Nie chciałabym tej radości z uczenia się zniszczyć. Rozważam SOK jako jeden z elementów planowania, uczenia dzieci samodzielnej pracy i samooceny. Planuję wprowadzić 1-2 sprawności i sprawdzić, jak to działa na motywację, proces uczenia się i atmosferę w klasie. Czy to będzie dobry wpływ, tego nie wiem, ale w razie czego wyciągnę wnioski. na błędach uczymy się najlepiej:)

Danusiu,
wykorzystuję w mojej pracy dydaktyczno wychowawczej Twoją wieżę rozwojowa, którą uczniowie maja wklejoną do zeszytu i za poszczególne aktywności dostają cegiełki. Rodzice mówią, ze dzieci uwielbiają zamalowywać kolejne cegiełki. Jedyną nagrodą za zbudowanie całej wieży rozwojowej jest wybranie sobie towarzysza, z którym będzie się siedziało przez najbliższe 2 tygodnie. Myślę, że zdobywanie sprawności może też się spodobać uczniom. Mam wychowawstwo, w klasie sportowej, moi uczniowie lubią wyzwania, wydaje mi się, że to może się udać. Jeśli człowiek nie spróbuje, nie będzie wiedział…

W sumie to pomysł podobny do planu Daltońskiego, bo wszystko się kręci wokół nabywania umiejętności przez uczniów. Może warto o tym poczytać 🙂