Można zauważyć, że obecne nauczanie zdalne ma charakter działania w nagłym wypadku. Można porównać je do przeprowadzania nagłej operacji w prowizorycznym szpitalu polowym, w strefie działań wojennych.
Badacze edukacyjni przeprowadzili wiele badań na temat warunków dobrego nauczania i określili wskazówki dla nauczycieli. Nauczanie zdalne niesie nowe konteksty. Próbujemy ocenić ile uczniowie się nauczyli w tych zmienionych warunkach. Wyniki badań nie są optymistyczne. Jednak nie jesteśmy pewni, co do przyczyn, czy dawne wskazówki nie działają, czy może całkowicie trzeba zmienić metody nauczania, a może w ogóle nauczania zdalne nie może być efektywne?
Ocenianie kształtujące podaje kilka wskazówek użytecznych w nauczaniu i warto je przeanalizować w nauczaniu zdalnym. Podstawową strategią oceniania kształtującego jest ustalanie i przedstawianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu.
Jasne jest, że nauczyciele powinni zawsze mieć jasność, co do planowanych rezultatów. Ocenianie kształtujące zwraca uwagę na konieczność, konsultowania i podawania ich uczniom.
Aby określić plany i oczekiwania, warto najpierw dowiedzieć się, co już uczniowie na dany temat wiedzą. W przypadku nauczania zdalnego można zacząć od poproszenia uczniów o zapisanie tego, co już wiedzą na dany temat, lub od zadania uczniom pytania kluczowego, które zainspiruje ich do skorzystania z wiedzy, która już posiadają. Jeśli nauczyciel zorientuje się, czym już uczniowie dysponują, to może dostosować do tego swoje plany, a następnie w dogodnym czasie podzielić się nimi z uczniami.
Czasami nauczyciele dyskutują nad najlepszym czasem na poinformowanie uczniów o zakładanych celach. Nie ma na to jednej odpowiedzi, przyjęto zakładać, że cele powinny być określone na początku lekcji, ale równie dobrze, mogą pojawić się w czasie lekcji, gdy nauczyciel skonfrontuje je z dotychczasową wiedzą uczniów, a mogą też wystąpić, jako podsumowanie lekcji.
Ważne jest, aby cele były dla nauczyciela i uczniów „widoczne” w procesie uczenia się.
Kryteria sukcesu, to wskazanie – po czym poznamy, że cele zostały osiągnięte, można je określić jako: „Będziemy zadowoleni, jeśli…”.
Kryteria mogą mieć co najmniej cztery różne formy:
- Uznanie – co jest niezbędne do kontynuowania nauki. Na przykład nauczyciel może zdecydować, że uczniowie będą gotowi przejść dalej, jeśli będą potrafili dodawać ułamki o tych samych mianownikach. Wtedy kryterium wygląda tak: Umiem dodawać ułamki o tych samych mianownikach.
- Umiejętność odpowiedzi nam pytanie łączące wiedzę z różnych kontekstów. Na przykład, kiedy przedmiotem lekcji były rozważania na temat różnicy między masą a wagą. Pytanie mogłoby brzmieć: Jak zmienia się waga i masa na księżycu? Kryterium – Potrafię odpowiedzieć na pytanie …..
- Opis oczekiwań. Określenie warunków dla dobrze wykonanej pracy. Na przykład określnie warunków dla dobrego eseju literackiego. Kryterium polega na wylistowaniu warunków.
- Określenie warunków dla poszczególnych etapów. Podział pracy na etapy i do każdego etapu określenie wskazówek – warunków koniecznych. Na przykład na lekcjach plastyki dotyczących rysowania twarzy ludzkiej, określenie rozmieszczenia oczu, na tle całej twarzy (połowa twarzy) i odległości pomiędzy oczami (szerokość jednego oka).
Nie ma zatem, jednego sposobu określania kryteriów. Ważna jest ich jasność i widoczność dla uczniów.
W nauczaniu zdalnym mamy wiele możliwości przekazywania uczniom celów i kryteriów. Zaryzykuję twierdzenie, że jest to łatwiejsze niż w nauczaniu w klasie szkolnej. Platformy internetowe mają wiele opcji przekazywania uczniom informacji, a nawet automatycznego zapisywania ich uczniom w ich notatkach. Istotne jest, czy uczniowie je rozumieją i czy są one dla nich wskazówką. Warto to sprawdzić, bo samo pozostanie na przekazaniu nie przynosi efektów dla procesu uczenia się.
W nauczaniu zdalnym uczniowie mogą napisać, jak rozumieją ustalone cele i kryteria lub ustalić ich rozumienie w parach lub małych grupach. Można również zachęcić do zadawania pytań na chacie. Niektórym nauczycielom może być „Szkoda czasu” na taką dyskusję, wiemy jednak, że znajomość i akceptacja przez uczniów celów lekcji i kryteriów zwiększa w dużym stopniu efektywność nauczania.
Jeśli już upewnimy się, gdzie zmierzamy i zaczniemy podążać drogą do osiągnięcia celu, to warto monitorować nasza drogę. W nauczaniu trzeba odwołać się (przytoczyć cele lub kryteria sukcesu) w czasie lekcji i sprawdzić, jak daleko jesteśmy od osiągniecia celu. W nauczaniu zdalnym łatwo uzyskać opinię uczniów np. poprzez ankietę, pytania na chacie, lub inne technologiczne możliwości.
Takie monitorowanie „trzyma” nas w kursie i daje poczucie satysfakcji z posuwania się do przodu.
Na koniec niezbędna część pracy z celami i kryteriami, czyli – podsumowanie.
Refleksja nad tym, czy cele osiągnęliśmy, czy kryteria sukcesu zostały spełnione.
W nauczaniu w klasie szkolnej przeważnie nauczyciel nie ma możliwości zapoznania się z refleksjami wszystkich uczniów. W nauczaniu zdalnym pojawia się taka możliwość. Możemy poprosić uczniów o zapisanie refleksji, wysłanie jej do nauczyciela lub zamieszczenie na wspólnej tablicy.
Informacja płynąca z refleksji uczniów jest bezcenna dla nauczyciela do planowania następnych lekcji, a dla uczniów, aby mogli domknąć lekcję i jednocześnie uczyć się od siebie nawzajem z podsumowań innych uczniów.
Inspiracja artykułem Kathleen Scalise i Dylan Wiliam
2 komentarze
Pingback:
16 marca 2022 at 17:42Pingback:
28 czerwca 2022 at 11:40