Wiele mówi się o roli błędu w nauczaniu. Ale rzadko można uzyskać wskazówki, jak błąd wykorzystać. W tym krótkim wpisie przedstawię jeden ze sposobów zajmowania się błędem.
W procesie uczenia się bardzo ważna jest analiza rodzajów popełnianych błędów i przyczyn ich popełnienia.
Analiza rodzaju błędu
Możemy wyszczególnić co najmniej trzy rodzaje błędów:
1) błędy merytoryczne,
2) błędy strategiczne,
3) błędy nieostrożne.
Błędy merytoryczne wynikają z niewiedzy lub wadliwego jej zastosowania (np. uczeń nie wie, jak dodaje się ułamki o różnych mianownikach).
Strategiczne polegają na błędnie dobranej drodze rozumowania (np. uczeń wybiera sposób rozwiązania, który nie doprowadzi go do sukcesu).
Nieostrożne wynikają z roztargnienia (np. niechlujny zapis).
Analiza przez ucznia rodzaju popełnionego błędu, może dać mu ważne wskazówki na przyszłość i może pomóc we wspólnym określaniu kryteriów sukcesu do zadania wykonywanego przez uczniów. Na przykład jeśli uczeń zauważy, że popełniony przez niego błąd wynika z niechlujnego zapisu, to następnym razem zaakceptuje kryterium polegające na wymogu estetycznego wyglądu pracy. Inny przykład to niechęć uczniów do wyjaśniania własnego rozumowania. Często uczeń podaje tylko sam wynik i nie widzi potrzeby pokazania, jak do niego doszedł. Jeśli nauczyciel ocenia nie tylko wynik, ale drogę prowadząca do jego osiągnięcia, to uczeń może widzieć sens w wyjaśnianiu drogi rozumowania, nawet, gdy nie otrzymał spodziewanego wyniku. Sama droga może być godna docenienia.
Analiza przyczyn błędu
Z rodzajem błędu związana jest też przyczyna jego popełnienia. Najlepiej, gdy przyczynę błędu znajdzie osoba, która błąd popełniła. Wtedy daje to większą gwarancję, że błąd nie będzie powtarzany. Zadanie pytania uczniowi: „Jak myślisz, dlaczego popełniłeś ten błąd”, często uruchamia wnikliwe myślenie ucznia.
Zajmowanie się błędami, ich analiza i uznanie ich popełniania jako niezbędnej części procesu uczenia się ma ogromny wpływ na proces uczenia się.
Inspiracja artykułem Kathleen Scalise i Dylan Wiliam
