Ocenianie kształtujące jest zdaniem autorki artykułu – Catlin Tucker najpotężniejszym narzędziem, jakim nauczyciele dysponują, aby zrozumieć, na jakim etapie nauki są uczniowie i czego potrzebują, aby kontynuować naukę.
Ocenianie kształtujące to pozyskiwanie i wykorzystanie informacji zwrotnej:
- przez nauczyciela, który do uzyskanej informacji od uczniów dostosowuje swoje nauczanie,
- przez ucznia, który wykorzystuje informację od nauczyciela, aby lepiej się uczyć.
W tym wpisie zajmiemy się pozyskiwaniem przez nauczycieli informacji – co już uczniowie na dany temat wiedzą. Mogłoby się wydawać, że nauczyciel uczący swoich uczniów wie, co im wcześniej przekazał, czego ich nauczył i że jest to dostateczna informacja, aby zaplanować efektywną lekcję.
Tak nie jest.
Każdy z uczniów ma własne wyobrażenie o nowym temacie, coś słyszał, z czymś się wcześniej spotkał i każdy ma różne skojarzenia. Czasami uczniowie mają mylne koncepcje, które są głęboko w nich ukształtowane. Warto je poznać, aby je „wyprostować”.
Nauczyciel powinien dowiedzieć się – „gdzie są jego uczniowie” i dopiero zacząć planować lekcję. Następnym ważnym etapem jest określenie, gdzie chcemy, aby uczniowie dotarli, co maja osiągnąć. W ocenianiu kształtującym nazywamy to określeniem celów i kryteriów sukcesu. Pomiędzy stanem początkowym, a końcowym jest luka, którą nauczyciel swoim nauczaniem chce wypełnić.
Jeśli chcemy dobrze zaplanować pokonywanie tej luki, to najpierw powinniśmy zająć się określeniem wiedzy, która już uczniowie posiadają, czyli – gdzie rozpoczynają podróż edukacyjną? Nie można tego etapu pominąć, bo wtedy plan nie będzie pasował do uczniów Albo zaczniemy za daleko, albo będziemy powtarzać rzeczy już znane uczniom. Poza tym wiedza najlepiej się nadbudowuje na tym, co już uczniowie wiedzą i potrafią, wtedy proces przebiega znacznie sprawniej.
Jak możemy pozyskać informację, co nasi uczniowie już wiedzą na dany temat?
- Dyskusje online.
Zaangażuj uczniów w dyskusję, na temat tego, co już wiedzą na dany temat.
Dyskusja może być w postaci krótkich nagrywanych przez uczniów filmów lub odbywać się na platformie, gdzie uczniowie zamieszczają teksty. Dyskusje asynchroniczne, czyli nieodbywające się w jednym czasie, dają uczniom czas na zastanowienie się nad pytaniem, przygotowanie odpowiedzi oraz poznanie i odpowiadanie swoim rówieśnikom bez presji związanej z wymogiem natychmiastowej reakcji. Warto używać takich rozwiązań technologicznych, które są uczniom znane, aby nie tworzyć dodatkowych trudności. Jeśli uczniowie są przyzwyczajeni do zamieszczania opinii na platformie klasy, to warto ją zastosować, jeśli mają swoja grupę wirtualna, to można na niej zamieszczać filmy, zdjęcie i rysunki.
Dyskusję można zorganizować tak, że jedna osoba zaczyna, a następna odnosi się do tego, co poprzednia zamieściła i dodaje nowe. Można też wylosować grupę uczniów do zamieszczenia pierwszych opinii, a następnych uczniów zaprosić do dopisywania komentarzy.
- Burza mózgów
Poproś uczniów, aby wzięli udział w burzy mózgów w formie karuzeli.
Polega to na tym, że jeden uczeń zamieszcza swoją opinię i wyznacza osobę, która przejmuje następny wpis. W ten sposób uczniowie mogą dzielić się wiedzą na dany temat, fachowego słownictwa, rodzajów związanych z tematem problemów, zjawisk naukowych, procesów matematycznych itp.
- Skojarzenia
Zagraj w grę skojarzeniową, przedstawiając uczniom słowo lub frazę – na przykład „demokracja”, „fotosynteza”, „symbolizm” – i poproś ich, aby podzielili się trzema rzeczami, które przychodzą im na myśl, gdy słyszą to słowo lub frazę. Do tego celu można użyć Mentimetera, do generowania chmury słów, która ujawnia najczęściej używane skojarzenia.
- Krótki opis
Poproś uczniów, aby napisali przez 90 sekund, wszystko, co wiedzą na dany temat lub z czym im się on kojarzy. Zaznacz, że nie ważna jest redakcja tekstu, tylko, jak najwięcej pomysłów na dany temat.
Informacje od uczniów – co już wiedzą na dany temat, są świetną wskazówką dla nauczyciela, jak zaplanować lekcję, aby była dostosowana do potrzeb uczniów. Wtedy lekcja może skutecznie łączyć wcześniejszą wiedzę z nową nauką. Badania pokazują, że te powiązania między istniejącą i nową wiedzą poprawiają wyniki nauczania uczniów. Dodatkowo takie postępowanie umożliwia zmierzenie postępów uczniów w osiąganiu celów.
Jeśli nauczyciel wie, gdzie uczniowie zaczęli, to może również ocenić, co zyskali.
Sprawdzanie, co już uczniowie wiedzą na dany temat ujawnia często mylne koncepcje uczniów i pozwala już na początku się nimi zająć.
Nauczyciele zauważają, że w nauczaniu zdalnym proces pozyskiwania informacji o wcześniejszej wiedzy uczniów, jest trudniejszy. Warto pomyśleć o zastosowaniu rozwiązań technicznych, które to umożliwią.
Najlepiej zadać uczniom pytanie o ich wiedzę już posiadaną przed przystąpieniem do tematu, aby mieć czas na dobre zaplanowanie lekcji. Uczniowie mogą udzielić odpowiedzi jeszcze w czasie lekcji poprzedniej lub po lekcji w wyznaczonym czasie.
Można wykorzystać:
- Ankiety
Możesz przekazać uczniom szybką ankietę do wypełnienia, aby ocenić, co uczniowie już wiedzą, albo jak coś rozumieją.
- Jak?
Przedstaw uczniom problem, zadanie lub pytanie związane z nowym tematem i zapytaj ich, jak by ten problem rozwiązali lub jakby na pytanie dziś odpowiedzieli.
Celem nie jest przedstawienie właściwej odpowiedzi, ale raczej ujawnienie myśli uczniów na dany temat.
- Analiza błędów
Przekaż uczniom pracę zawierającą błędy i poproś ich, aby je odnaleźli i skorygowali. Najlepiej, gdy zadanie wykonują w parach lub w małych grupach.
- 3-2-1
Poproś uczniów, aby zidentyfikowali: trzy rzeczy – co już wiem na dany temat, dwie – czego chcę się nauczyć i jedno pytanie/wątpliwość na ten temat.
Opanowanie tego etapu pozwala lepiej prowadzić proces edukacyjny, dostosować cele do możliwości uczniów i wykorzystać wiedzę uczniów do uczenia się nowych tematów.
Inspiracja artykułem, Catlin Tucker z 31 marca 2021 r
https://smartbrief.com/original/2021/03/formative-assessment-any-learning-landscape
