W nauczaniu zdalnym wielu uczniów ponosi porażkę. W dużym stopniu ma na nią wpływ próba utrzymania starego sytemu oceniania. Spotykamy wiele artykułów mówiących o tym, że wysokość ocen – stopni znacznie się obniżyła. Niektóre szkoły przyjmują zasadę łagodniejszego oceniania zdalnego, ale to nie „załatwia sprawy”. Problemem jest tradycyjny system oceniania, który nie sprawdza się w nauczaniu zdalnym, które w pewnym zakresie zostanie z nami też po pandemii. Dlatego warto zastanowić się, jak go zmienić. Szczególnie przed następnym semestrem, który na pewno w pewnym zakresie będzie wykorzystywał nauczanie zdalne i zakończy się koniecznością wystawienia ocen końcowo rocznych.
Tradycyjny system jest głęboko niesprawiedliwy i powoli traci sens. W czasie zdalnym nie jesteśmy w stanie brać pod uwagę nierównego dostępu uczniów do nauki, niektórzy uczniowie mają ograniczone możliwości dostępu do technologii (sprzęt i sieć) i sytuacja rodzinna i materialna rodzin może mieć bardzo duży wpływ na naukę uczniów. W czasie nauki w szkole te różnice były znacznie wyrównane, gdyż nauka odbywała się w klasie szkolnej. Teraz nie mamy szans nawet określić, kto potrzebuje pomocy i jakiej. Ocenianie wyników uczniów, to ocenianie sytuacji psychologicznej i materialnej ucznia.
Kilka wad tradycyjnego systemu oceniania stopniami:
- Etykietowanie uczniów na podstawie stopni, co owocuje zmniejszeniem się motywacji uczniów do nauki z powodu braku nadziei na zmianę.
- Stopnie na dają potrzebnej uczniowi informacji służącej poprawie jego uczenia się.
- Stopnie nie dają nauczycielowo informacji, jak ma zmienić swoje nauczanie.
- Stopnie nie uwzględniają sytuacji indywidulanej ucznia, nie biorą pod uwagę jego wysiłku, ani braku możliwości przygotowania się do sprawdzianu. W czasie pandemii uczniowie często nie ze swojej przyczyny mają zróżnicowany dostęp do nauki, a to również nie jest brane pod uwagę przy wystawianiu stopnia.
Jak możemy wykorzystać ocenianie do procesu uczenia się uczniów?
- Proces, a nie wynik.
Skoncentruj się na procesie uczenia się uczniów, a nie na wyniku. Czyli jak najczęściej udzielaj uczniom wskazówek w czasie procesu ich ucznia się, monitoruj ten proces, pozwalaj na poprawę prac, słuchaj pytań uczniów i wyjaśniaj wątpliwości, udzielaj informacji zwrotnych do etapów prac ucznia.
- Kryteria sukcesu
Podawaj uczniom kryteria sukcesu do wykonywanych przez nich zadań. Zadbaj o precyzyjne polecania, zrozumiale dla uczniów.
- Pomoc w nauce
Traktuj ocenianie, jako pomoc uczniom, a nie wydawanie wyroku. Podziel się z uczniami swoim stosunkiem do oceniania. Słuchaj uczniów i bierz pod uwagę w jaki sposób chcą być oceniani.
- Wiara
Pokazuj uczniom, że wierzysz w to, że są w stanie się nauczyć i że ty jesteś gotowa/gotów im pomoc.
- Ocena koleżeńska
Wprowadź możliwość oceny koleżeńskiej w czasie procesu uczenia się uczniów, czyli udzielania sobie wzajemnie przez uczniów informacji zwrotnej.
- Wybór
Dawaj uczniom możliwości wyboru, np. wyboru sposobu wykonania zadania lub przedstawienia procesu uczenia się.
- Samoocena
Wykorzystaj samoocenę ucznia (przy określonych wcześniej kryteriach sukcesu). Poproś ucznia, aby przedstawił sam dowody swojego uczenia się. Te dowody mogą być później wykorzystane do wystawienia stopnia końcowego, który będzie wynikiem negocjacji pomiędzy uczniem i nauczycielem.
Jak zmienić system oceniania w naszej szkole?
Tradycyjny system oceniania trzyma się mocno, ale czas zdalnego nauczania pokazuje, że system trzeszczy i nie ma szans na kontynuację. Jednak jego zmiana wymaga przebudowania myślenia o ocenianiu – nauczycieli, dyrektorów szkół, uczniów i ich rodziców.
Systemy oceniania są opisane w statuach szkoły i w prawie oświatowym.
Prawo nie ogranicza nas w zmianie. W rozporządzeniach ocenianie ma wyraźnie określone cele – ma pomagać uczniom się uczyć. Zmiany jakie wprowadzimy dają się wpisać w prawo.
Statuty są do zmiany, o ile tylko nauczyciele tak zdecydują. Upieranie się przy tradycyjnym systemie prowadzi do klęski, stresu i zaburzenia procesu uczenia się uczniów. Warto wspólnie w szkole przemyśleć – po co oceniamy i jaki system przyjąć, aby pomagał uczniom.
Czas końca semestru jest najlepszym czasem do wyciągania wniosków i wprowadzania korzystnych zmian.
Inspiracja artykułem Tamary Mack
https://forefront.education/blog/equitable-grading-practices/
