Prawo oświatowe nakazuje zamieszczenie w statucie szkoły systemu oceniania.
Stowarzyszenie Umarłych Statutów podjęło wyzwanie w postaci przedstawienie modelowego statutu, który był konsultowany z prawnikami. Na Facebooku obserwuję pytania uczniów i ich rodziców, na temat tego, co jest zgodne, a co niezgodne z prawem. Świadczy to o tym, jak sprawa jest ważna i trudna.
Trudno się dziwić, gdyż ocenianie ma wielki wpływ na przyszłość uczniów. Jest to jedna z newralgicznych spraw szkolnych.
Nauczyciele nie lubią oceniania. Powszechnie mówi się, że wystawianie stopni skraca czas nauki, uczniowie zbyt dużo czasu spędzają na testowaniu i uczą się dla stopni. Cierpią też nauczyciele, których praca jest oceniana poprzez wyniki, które uzyskują ich uczniowie.
Niestety często nauczyciele skarżą się, że system oceniania został im narzucony, nie był z nimi konsultowany i uniemożliwia im ocenianie, z pożytkiem dla uczenia się uczniów. Okazuje się, że dyrektor nakazuje nauczycielom wystawienie pewnej liczby stopni w semestrze lub zasłaniając się zasięgniętą opinią rodziców, zezwala na stawienie stopni w klasach młodszych. Nie są to dobre praktyki, zabierają autonomię nauczycielowi i zniechęcają go do zawodu.
Dlatego warto i trzeba rozmawiać w szkole na temat celów i sposobów oceniania. Nauczyciele powinni tak oceniać, aby pomagało im to w nauczaniu, a uczniom w uczeniu się. Pomocą mogą być odpowiedzi na pytanie o potrzeby – Jakie potrzeby mają uczniowie i nauczyciele w zakresie oceniania?
- Po pierwsze, czemu i jak służy uczniom ocenianie?.
- Po drugie, jakie ocenianie pomaga nauczycielowi w nauczaniu?
Rozmowy na ten temat powinny odbyć się w każdej szkole, z udziałem jak największej liczby nauczycieli. Można zacząć od wyszczególnienia oczekiwań w stosunku do uczniów, co chcielibyśmy, aby nasi uczniowie osiągnęli dzięki naszemu nauczaniu. Drugie pytanie, to co powinniśmy my nauczyciele zrobić, aby te oczekiwania zostały spełnione?. Po trzecie, jakie ocenianie i jak może w tym pomoc?
W dyskusji szkolnej na ten temat powinien wziąć czynny udział dyrektor szkoły. On tworzy i odpowiada za zapisy statutowe i musi znać opinię nauczycieli.
Warto też uwzględnić opinię uczniów i ich rodziców. Zupełnie inaczej będą do oceniania podchodzić uczniowie, jeśli będą wiedzieć, że ich opinia została wysłuchana.
Do tej ważnej dyskusji powinniśmy się przygotować. W dużych szkołach można opracować i przeprowadzić ankiety, wywiady, a w mniej licznych można włączyć do dyskusji wszystkich nauczycieli. Pozyskanie danych na temat opinii nauczycieli i uczniów i ich rodziców jest kluczowe do podjęcia decyzji.
Aby lepiej przygotować się do podjęcia korzystnych decyzji na temat oceniania, warto spełnić cztery warunki:
- Liczyć się z opinią nauczycieli
Głos nauczycieli musi się liczyć i powinni mieć możliwość wyboru sposobu oceniania i sposobu jego wykorzystania. Muszą być traktowani jako profesjonaliści, a ich osąd musi być szanowany i mile widziany. Nauczyciele są ekspertami od nauczania swojego przedmiotu, wiedzą co działa, a co najważniejsze, znają swoich uczniów i wiedzą, jak do nich dotrzeć.
Niestety nie zawsze jest to brane pod uwagę. Często sposoby oceniania są narzucone odgórnie.
- Zapewnić przestrzeń do dyskusji
Potrzebna jest otwarta dyskusja i również zapewnienie potrzebnych szkoleń dla nauczycieli. Nauczyciele powinni znać różne możliwości i sposoby oceniania, ich wady i zalety i wskazówki w jaki sposób dany sposób prowadzić.
Powinni też móc uczestniczyć w planowaniu oceniania, aby odpowiadało ich potrzebom i potrzebom ich uczniów.
- Pamiętać o perspektywie ucznia i rodzica
Uczniowie nie muszą mieć takiego samego wkładu ( jak nauczyciele) w decyzje na temat oceniania. Jednak muszą rozumieć cel oceniania i wiedzieć, jak mogą ocenę wykorzystać w procesie uczenia się. Uczniowie, a też ich rodzice powinni mieć wpływ, poprzez przedstawienie swojej opinii, na podjęcie decyzji o systemie oceniania w szkole.
Zwykle uczniowie i rodzice postrzegają ocenę jako podsumowanie pracy ucznia. Warto, aby znali też funkcję kształtująca oceny.
Prawo oświatowe podaje funkcję oceniania, która m a na celu pomoc uczniowi w uczeniu się. Jeśli system przyjęty poprzez szkołę nie będzie uwzględniał potrzeb uczniów, to może być uznany przez nich i ich rodziców, za niezgodny z prawem.
Przy tym warunku, niektóre osoby związane z edukacja mówią – To się nie da!
Też myślę, że nie jest to łatwe. Przyjęło się, że organizacja nauczania należy do nauczycieli. Boimy się zapytać uczniów, bo to grozi utratą władzy. Ale samo pytanie nie determinuje podporządkowania się. Warto wysłuchać opinii, podjąć dyskusję i zadecydować samemu, na podstawie zasięgniętych opinii.
- Poświęć czas na analizę i refleksję
Nauczyciele przed ustaleniem systemu oceniania, który zostanie zapisany w statucie szkoły, powinni przedyskutować cel oceniania i sposób wykorzystania danych. Powinni przy decyzji kierować się przede wszystkim pomocą uczniom w uczeniu się.
Ten punkt też może być trudny w realizacji. Nauczyciele mogą nie mieć jednego wspólnego zdania, jednak wartością jest wypowiadanie opinii i ich uzasadnianie. Jeśli decyzja końcowa nie będzie zgodna z moimi poglądami, to chociaż będę miała możliwość zaprezentowania swoich poglądów. Nie ma też obowiązku, aby w szkole panował jeden system oceniania, mogą być różne i warianty mogą być zapisane w statucie.
Decyzja na temat systemu oceniania przyjętego przez szkołę i realizacja zapisów powinny być monitorowane i w razie potrzeb zmieniane. Zapisy statutowe mają służyć nauczaniu i uczeniu, a więc powinny być sukcesywnie dostosowane do potrzeb.
Korzystałam z artykułów:
i
https://www.nwea.org/blog/2020/how-to-get-data-foe-to-data-friend/
