Mapa myśli, czyli notatka wizualna robi ogromną karierę w edukacji.
Praktyka robienia notatek, w postaci mapy myśli, zachęca uczniów do wizualnego organizowania swoich myśli, zwiększa zrozumienie i zdolność zapamiętywania.
Zamiast biernie zapisywać wszystko, co mówi mówca, tworzenie mapy myśli zmusza uczniów do aktywnego przetwarzania i nadawania sensu temu, czego się uczą. Mapa myśli pomaga utrzymać uwagę uczniów, porządkuje myśli i przechowuje informacje.
Wyniki badań z 2018 roku (https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0963721418755385
pokazują, że uczniowie, którzy zostali poproszeni o narysowanie tego, czego się nauczyli, zapamiętali dwukrotnie lepiej informacje, niż uczniowie jedynie robiący notatkę. Rysowanie wygrywa, ponieważ umożliwia przetwarzanie informacji na wiele sposobów. Kiedy rysujemy, kodujemy pamięć w bardzo zróżnicowany sposób, wykorzystujemy wizualną pamięć obrazu, kinestetyczną pamięć naszego odręcznego rysowania i pamięć semantyczną, która jest przywoływana, gdy angażujemy się w tworzenie znaczeń.
Kilka sposobów na wprowadzenie wizualnych notatek wykonywanych przez uczniów:
- Wstępne działania
Nie każdy uczeń od razu jest przekonany do szkicowania, dlatego można zacząć od formy pisemnej – zapisywania tego, co jest ważne.
Dobrym ćwiczeniem na odblokowanie szkicowania rysunków jest rysowanie w czasie słuchania muzyki. Powstają ilustracje do utworu i okazuje się, że każdy uczeń wykonał obraz inaczej.
Inna sprawa, to zapewnienie uczniów, że nie jest ważne jakie uczeń ma umiejętności rysunkowe, ważne jest, aby uczeń sam umiał skorzystać ze swojej mapy i aby pomagała ona mu się uczyć.
- Symbolika
Warto zachęcić uczniów do tworzenia i używania własnych symboli – tworzenia biblioteki skrótów. W mapie myśli nie ma miejsca na długie teksty, dlatego warto robić skróty, piktogramy itp.
Każdy uczeń może sam opracować dla własne skróty i w ten sposób skrócić zapis.
- Najważniejsze pojęcia
W czasie uczenia się, uczeń wybiera ważne pojęcia, które chciałby umieścić na mapie. Zastanawia się nad hierarchią ich ważności i nad połączeniami między nimi.
Na tym poziomie tworzą się gałęzie mapy.
Mapa to pojęcia, gałęzie i powiązania między nimi.
- Ocenianie
Mapy myśli nie da się ocenić z zewnątrz, ocenić może ją tylko autor pod kątem, tego jak pomaga mu się uczyć.
Ocenianie przez nauczyciela może zahamować kreatywność ucznia i podważyć sens robienia przez niego mapy. Lepiej jest skomentować mapę, docenić nowatorskie podejście do tematu i ewentualnie zwrócić uwagi na pominięcie istotnego elementu lub gałęzi.
Dobrym pomysłem jest pozwolenie uczniom na korzystanie z własnej mapy myśli podczas pisania sprawdzianu, czy udzielania odpowiedzi. Wtedy uczeń sporządza tak mapę, aby była mu pomocna.
- Modelowanie
Na początku nauczyciel może pokazać uczniom, jak sam tworzy mapę myśli. To może stanowić dla uczniów inspirację. Jednak nie jest korzystne, gdy nauczyciel poleca uczniom używanie jego mapy myśli. Uczniowi trudno z takiej mapy skorzystać.
Za to można wspólnie całą klasą tworzyć mapę myśli do tematu, to na początku tworzenia map może być dla uczniów pomocne.
Inspiracja artykułem Paige Tutt
