Moja młoda przyjaciółka Marysia Strzemieczna pisze pracę magisterską z socjologii. Pokazała mi jej fragment dotyczący języka przepisów. Nie pamiętam dokładnych danych, które były zawarte w pracy, zdołałam jednak zauważyć, że ponad 60% lekarzy stanowią kobiety, a – położników wśród osób zawodowo zajmujących się położnictwem mamy zaledwie trzydziestu sześciu, co stanowi 0,011 procenta! W przepisach regulujących pracę służby medycznej mówi się o lekarzach, bez wyjaśnienia, że może chodzić również o kobiety. Za to jeśli podany jest termin „położna” pojawia się wyjaśnienie, że należy to rozumieć zarówno jako położną, jak i położnika.
Widać, że zadbano o 36 mężczyzn, aby nie popełnić błędu i nie nazwać ich położnymi, a nie dba się o 60% lekarek określanych w przepisach jako lekarze.
Mały problem? Wydumany?
Tak wiem, że język polski jest ułomny i te końcówki są trudne. Daleka jestem od używania w tekście określeń „łamanych” typu: lekarka/lekarz, położna/położnik, ale odchylenie w stronę rodzaju męskiego jest frustrujące. Niestety, właśnie taki trend przyjęty jest w naszym społeczeństwie. Szkoda, że też w przepisach państwowych…
Stale nie wiadomo, jak brzmi rodzaj żeński od kierowcy.
Ciekawe, czy kiedyś rozwiążemy ten problem języka polskiego. Choć myślę, że jest on odbiciem głębszego problemu – uwewnętrznionej, zakorzenionej opresji kobiet.
Pamiętam, gdy pisałam swoją książkę i wpadłam na pomysł, aby pisać ją do nauczycielek, a nie do nauczycieli. Pomyślałam, że więcej jest nauczycielek, więc łatwo mogę wytłumaczyć, że adresuję książkę do większości. Zrobiłam na ten temat wywiad wśród moich koleżanek i kolegów w pracy i co się okazało? Większość oświadczyła, że to zły pomysł i że… one i oni nie przeczytaliby takiej książki! Skończyło się na tym, że jak najczęściej starałam się używać formy bezosobowej.
Dziwne jest też, że wiele nauczycielek mówi o sobie: jestem nauczycielem np. biologii. Nie nauczycielką, zawód to NAUCZYCIEL.
Dyrektorki szkół mówią o sobie: Jestem dyrektorem. Dla wielu pań lepiej brzmi dyrektor niż dyrektorka.
Aby nie było wątpliwości, to ja jestem – blogerką, a nie blogerem.
Czego szukasz?
Random Post
Search
Search
Starsze
Bez doceniania człowiek więdnie
Wskazówki od uczniów dla nauczycieli na temat nauczania hybrydowego.
16 marca 2021
Dzień świętowania ucznia
14 stycznia 2022
10 komentarzy
szwedzkiereminiscencje
25 lutego 2010 at 13:02dzien dobry,
mnie tez wiele razy zastanawialo JAK sie powinno okreslac damskie profesje (tak to nazwijmy). w liceum uczylam sie niemieckiego, w ktorym to jezyku latwo j tworzyc kobiece odpowiedniki meskich zawodow. natomaist juz w angielskim wystepuje (zazwyczaj) jedno okreslenie dla plci obojga
w szkole mialam „pania dyrektor” – moze to sprawa pokoleniowa, ale mimo, ze jestem feministka, to jakos nie brzmia mi dobrze po polsku pozycje typu: dyrektorka czy adwokatka. dawniej uzywalo sie takich okreslen potocznie, kiedy sie chciano sfraternizowac z dana osoba i dla mnie te okreslenia maja lekko negatywny oddzwiek emocjonalny
zupelnie tez nie moge sie pogodzic z „ta sedzia” dla mnie to (ten) sedzia rodzaju zenskiego
w druga strone j klopot z mezczyznami pracujacymi w zawodach kobiecych – po szwedzku pielegniarka to „sjuksjöterska” czyli opiekunka chorych. o pielegniarzu sie mowi „manlig sjuksjöterska” czyli meska opiekunka chorych. czyli nie tylko jezyk polski ma klopoty z genusem
mialam ciocie nauczycielke, ale juz moja mama byla nauczycielem akdemickim to byl zupelnie inny status. masz zdecydowana racje, ze polskim patriarchalnym spoleczenstwie zawody o meskim brzmieniu stoja wyzej. natomiast nie jestem pzrekonana czy droga do szacunku dla pracy i wyksztacenia kobiet wioda przez uzywanie „kobiecej formy” nazwy zawodu?
pozdr m
Karion
25 lutego 2010 at 15:02Pani bloger!
To tak żeby się poprzekomarzać.
Język kształtuje myślenie, i troszkę w drugą stronę. A do tego jeszcze nasz język polski jest trudny. Z tego co słyszałem to bywają nawet wojny między środowiskami naukowymi jak coś należy pisać.
Ale powinniśmy od siebie wymagać, a w szczególności tak powinni postępować tworzący prawo. Może przyjąć, że w aktach prawnych ma zawsze występować podwójna forma?
Z drugiej strony trochę mnie przerażą zbaczanie w stronę poprawności politycznej. A jest to coś czego nie akceptuję. Bo zbyt łatwo się zakazuje i ogranicza. Taka łagodna cenzura. Bo się nie powinno. I zamiast rozwiązywać problemy gett, po prostu przestajemy o nich mówić.
Rafał Belka
25 lutego 2010 at 20:38Bardzo się cieszę, że wreszcie ktoś poruszył ten problem w odniesieniu do środowiska szkolnego!
Współprzygotowując materiały edukacyjne dla gimnazjalistów miałem identyczny problem do rozwiązania. Pierwsze postanowienie, jakie poczyniłem z kolegą współpiszącym, było następujące: używamy obu form naraz (stosujemy łamańce). Bardzo szybko okazało się to totalną klapą – tekst może nikogo nie dyskryminował ale stracił jednocześnie walory dydaktyczne – był niezrozumiały. W związku z tym, pomysł umarł śmiercią naturalną.
Kolejnym rozwiązaniem, jakie przyjęliśmy, było różnicowanie przykładów (raz był „Jaś”, innym razem „Małgosia”), wymienianie dwóch nazw zawodów („sędzia/sędzina”) przy jednoczesnym zwracaniu się do czytelnika w formie męskiej. Tekst sprawiał jednak wrażenie niespójnego.
Ostatecznie ze smutkiem pogodziliśmy się z naszą przegraną: użyliśmy wyłącznie form męskich (oprócz przykładów). Na wstępie jednak zaznaczyliśmy, że zrobiliśmy to wyłącznie dla dobra czytelności i przejrzystości, zaś formy żeńskie uważamy za równouprawnione. Trochę w tym hipokryzji (skoro równouprawnione, to dlaczego nie użyliśmy wyłącznie form żeńskich?). Niestety.
Może warto obok tworzenia form żeńskich tworzyć formy nijakie? Chociaż mam wrażenie, że spowodowałoby to męsko-żeński sprzeciw. Chyba słusznie.
Danuta Sterna
26 lutego 2010 at 13:17Ale temat nam się trafił.
Dziękuję za komentarze i zwrócenie uwagi na różne mielizny tematu. Trudno w każdym tekście zaznaczać na początku, że jeżeli piszemy formę męską, to jednocześnie mamy na myśli też żeńską. Też trudno badać statystycznie, że odbiorców żeńskich jest więcej niż męskich i dostosowywać do tego formę. Tworzenie dziwolągów typu: kierowczyni lub łamańców – aż boli. A jak marnie mają obcokrajowcy!
Słyszałam kiedyś, że język jest odbiciem duszy narodu. To z tą naszą duszą nie jest najlepiej.
Danusia
Danuta Sterna
27 lutego 2010 at 21:09To jest jednak niesamowite! Jacek zwrócił mi uwagę, że w tagach do tego wpisu użyłam tylko – nauczyciel, a „zapomniałam” o nauczycielce. Już zmieniłam, ale jednak…..
Danusia
Beata
1 marca 2010 at 23:05Bardzo często przedstawiając się mówiłam i mówię o sobie nauczycielka i dyrektorka. Mówienie o sobie w formie żeńskiej (kobiety) nie jest objawem przynależności do grupy feministek, moim zdaniem.
Kilka lat temu pisząc pracę dyplomową mój promotor polonista, zwrócił mi uwagę , ze jestem kobietą, więc nauczycielką. Trochę inaczej brzmi forma „dyrektorka”, szczególnie w użyciu tzw. oficjalnym, urzędowym (np. na pieczątce). Chociaż bardziej pasuje mi używanie końcówek żeńskich, jeżeli dotyczą one kobiet. W każdym zawodzie. Nie jestem językoznawcą (niestety forma męska, może jednak językoznawczynią), ale może to jest kwestia przyzwyczajenia do używania formy męskiej do niektórych stanowisk, zawodów: pani sędzia a nie pani sędzina. To drugie brzmi akurat dobrze. Ale można by mnożyć przykładów dobrze brzmiących i odwrotnie: sprzedawca/sprzedawczyni, uczeń/uczennica, prezes/prezeska, logopeda/logopedka, pedagog/pedagożka. Mnie odpowiada jak najbardziej forma żeńska i często mówię z końcówkami żeńskimi. Niestety tylko w języku potocznym , nie urzędowym. Tak jest poprawnie według zasad słownikowych. Jednak i nasz język ulega zmianom i przyjdzie czas na zmiany w nazewnictwie żeńskich i męskich zawodów, stanowisk.
szwedzkiereminiscencje
1 marca 2010 at 23:22jeszcze raz dorzuce swoje piec groszy. robie teraz tlumaczenie z angielskiego – doszlam do dialogu dwoch kobiet (lata 30-te), nauczycielki akademickiej/opiekunki i jej studentki. studentka komentuje w mysli wypowiedz nauczycielki „Łatwo było mówić wykładowcy college’u dla kobiet”. i porsze mi pwoiedziec jak inaczej moglam to przetlumaczyc? wykladowczyni? a college nie moze pzrezciez byc ani damski, ani kobiecy (bo to nie czlowiek ani cecha), tylko dla kobiet
czyli jednak nie j latwo znalezc polski odpowiednik w rodzaju zenskim, kt nie brzmialby smiesznie i brzmial literacko!
pozdr m
Danuta Sterna
2 marca 2010 at 23:29Coraz więcej trudnych sytuacji językowych pokazujecie. Nie jestem taką optymistką jak Beata – nie przewiduję zmian językowych za rogiem.
Mnie chyba nawet za bardzo nie razi forma męska, np. dyrektor, czy kierowca, tylko w pismach urzędowych wolałabym łamańce albo odnośnik, że pod tą nazwą mieści się zarówno forma męska, jak i żeńska.
Na szczęście nie jestem tłumaczem. Szwedzkiereminscencje – to dopiero ma kłopot.
Danusia
Dorota Zegarowska
21 listopada 2019 at 01:31Gwoli ścisłości – Pani nie jest ekspertką edukacyjną tylko EKSPERTEM EDUKACYJNYM. Niektóre zawody nie podlegają odmianie.
dsterna
21 listopada 2019 at 09:03W tym przypadku jednak myślę, że forma żeńska jest na miejscu. A skąd Pani wie, że nie? Ciekawe.