Autorzy i Autorki: Beata Minta, Beata Fiszer, Bożena Rakowska, Marzena Boćwińska,
Barbary Jaworowicz, Michał Szczepanik, Ewa Szpot, Agnieszka Wenda, Agnieszka Zagdańska, Karina Wójcik, Żaneta Wójcik i Danuta Sterna
Praca w grupach
W wielu artykułach o nauczaniu zdalnym podkreślana jest konieczność organizowania pracy uczniów w parach i grupach. Wiele platform do nauki zdalnej taką możliwość oferuje. Niestety rzadko ta metoda jest wykorzystywana.
Na jednej z konferencji zapytałam nauczycieli, jakie znają platformy z możliwością podziału uczniów na pokoje lub grupy i zapadło milczenie. Po pewnym czasie tylko jedna z nauczycielek powiedziała, że „Teamsy”.
To potwierdza opinię, że większość nauki zdalnej odbywa się asynchronicznie, gdzie praca w grupach jest prawie niemożliwa.
Dlatego zaciekawił mnie archiwalny artykuł Madeline Woli z czerwca 2016 roku, przedstawiający opinie uczniów szkół średnich na temat pracy w grupach w klasie szkolnej.
Autorka przytacza wnioski z przeprowadzonych dla Atlanta Journal-Constitution wywiadów wśród licealistów z Gruzji. Wynika z nich, że uczniowie uznają czas spędzony na pracy w grupie jako …. stracony.
Jako przyczyny takiej sytuacji uczniowie podawali między innymi:
- brak interwencji nauczyciela podczas pracy uczniów w grupach,
- zbyt dużo czasu poświęcone na nieistotne dyskusje pomiędzy uczniami,
- brak współpracy uczniów przy pracy w grupach,
- dzielenie się odpowiedzialnością z innymi uczniami,
- uczniowie, którym zależy na ocenach wykonują całą pracę za innych.
Główny zarzut to źle zorganizowana praca w grupach, nieprzynosząca spodziewanych efektów.
Jeśli praca w grupach jest tak potrzebna, to szkoda, że się tak „marnuje”.
Mam dwa pytania:
- Jak nauczyciel może zorganizować efektywna pracę uczniów w grupach? Co trzeba zaplanować wcześniej? Jak ją przeprowadzić, aby nie była stratą czasu i uczyła uczniów współpracy?
- Jak zorganizować pracę uczniów w grupach podczas synchronicznego nauczania zdalnego? Kiedy jest ona możliwa i jak ją zaplanować?
Przykłady i wskazówki nauczyciel praktyków
Zapytałam nauczycielki i nauczycieli, którzy chcą się podzielić swoim doświadczeniem w ramach inicjatywy: „Pokaże to na przykładzie”, aby podzielili się wskazówkami dotyczącymi organizowania pracy uczniów w grupach.
Na propozycje odpowiedzieli:
Beata Minta – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej
Beata Fiszer – nauczycielka języka polskiego
Bożena Rakowska – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej
Mazrena Boćwińska – nauczycielka języka polskiego
Barbary Jaworowicz – nauczycielka fizyki
Michał Szczepanik – nauczyciel biologii
Ewa Szpot – nauczycielka matematyki
Agnieszka Wenda – nauczycielka języka polskiego
Agnieszka Zagdańska – nauczycielka języka niemieckiego
Karina Wójcik – nauczycielka języka niemieckiego
Żaneta Wójcik – nauczycielka plastyki
Możecie poszukać przykładów ze swego przedmiotu albo możecie zapoznać się i inspirować przykładami nauczycieli uczących innych przedmiotów
Przykłady i wskazówki Beaty Minty nauczycielki edukacji wczesnoszkolnej ze Szkoły Podstawowej nr 3 im. K. Makuszyńskiego w Koźminie Wlkp.
Podczas pracy na zajęciach zaproponowałam uczniom klasy I SP, aby dobrali się
w grupy i wykonali leporello pt. „Legenda o Smoku Wawelskim”. Dzieci wiedziały,
że muszą wybrać lidera, który opowie o ich pracy, a co najważniejsze, że muszą podzielić się tak pracą, aby w efekcie powstała wspólna książeczka. Każdy miał za zadanie narysować jedną część historyjki obrazkowej. Następnie wszystko zostało sklejone w całość. Pracę zaczęliśmy od napisania wspólnie w punktach planu opowiadania, czyli nadania tytułów obrazkom. Każdy z grupy dostał jedną część historyjki. Jedno dziecko wykonywało okładkę. Na koniec każda grupa przedstawiała efekty swojej pracy. Dzieci wiedziały, że tylko współpraca da pozytywne efekty.
W czasie zdalnego nauczania też proponowałam uczniom pracę w grupach. Ponieważ była to klasa 1 SP zadania były proste.
Jedno z nich polegało na zaplanowaniu trasy wycieczki po najbliższej okolicy. Dzieci rysowały swoje mapy, po czym na ich podstawie wymyślały zadania matematyczne. Następnie dobierały się w pary lub trójki i wymieniały drogą elektroniczną z innymi dziećmi z grupy zdjęcie mapy i zadania. Po obliczeniu zadań, dzieci spotykały się online w grupach i rozmawiały na ich temat, udzielały odpowiedzi.
Takie zadanie budowało poczucie odpowiedzialności za swoją grupę.
Link do tych zajęć https://beata-minta-inspiracje.jimdofree.com/w-mojej-klasie/planujemy-wypraw%C4%99/
- Przykłady Beata Fiszer, nauczycielki języka polskiego w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 3 w Gdyni, Gdyński Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
W pracy w grupach stacjonarnych trzeba zaplanować:
1. Skład grup (np. zespół nie może składać się wyłącznie z uczniów, którzy nie przeczytali lektury). Nauczyciel może wybrać spośród uczniów liderów (znających lekturę), a pozostałych członków grup wylosować (np. za pomocą patyczków).
2. Polecenie. Najlepiej, aby było:
a) jasne, z kryteriami sukcesu (np. Zaprezentujcie klasie wylosowaną przez Was akcję dywersyjną z „Kamieni na szaniec”). W Waszej prezentacji powinny znaleźć się co najmniej takie informacje: cel zamierzony, przebieg, trudności/zakłócenia w akcji, cel osiągnięty.
b) zostawiające uczniom pewną swobodę (np. Wymyślcie taką formę prezentacji, która będzie atrakcyjna dla klasy – np. scenka, plakat, wywiad… Zaskoczcie nas!)
3. Czas pracy – realny i konsekwentnie przestrzegany (a nie wydłużany po każdym „proszę pani, jeszcze 5 minut”). Można użyć stopera.
Jeśli w grupie znajdują się uczniowie, którzy nie czytali lektury, której praca w grupie dotyczy, to podpowiadam, aby takiej osobie przydzieliły zadania łatwiejsze (np. znalezienie informacji na konkretnej stronie lektury) i wykorzystały jej zdolności, np. umiejętność rysowania. Niech znajdzie na stroni
Trudną sprawą jest ocena pracy w grupie. Zwykle proszę, aby uczniowie pisemnie poinformowali mnie, jaki wkład procentowy w zadanie miał każdy z członków grupy. Mają to ustalić wspólnie. Mówię: mam do Was zaufanie i wierzę, że wkład pracy był taki, jak mi napisaliście.
W nauce zdalnej (w szkole wykorzystujemy Google Classroom) przydzielam w
platformie różne zadania różnym grupom uczniów, np. każda grupa przygotowuje prezentację jednej akcji dywersyjnej z lektury. Na początku lekcji warto omówić wspólne zasady pracy, kryteria sukcesu. Każda grupa może wspólnie pracować np. na dokumentach Google. Uczniowie kontaktują się między sobą telefonicznie/przez Skype, nauczyciel pozostaje na łączu wideo w Classroom – w każdej chwili uczniowie mogą się z nim konsultować. Na kolejnej lekcji wideo jeden uczeń z każdej grupy prowadzi prezentację dla całej klasy, udostępniając ekran.
W pracy w grupach stacjonarnych trzeba zaplanować:
- Skład grup (np. zespół nie może składać się wyłącznie z uczniów, którzy nie przeczytali lektury). Nauczyciel może wybrać spośród uczniów liderów (znających lekturę), a pozostałych członków grup wylosować (np. za pomocą patyczków).
- Polecenie. Najlepiej, aby było:
- a) jasne, z kryteriami sukcesu (np. Zaprezentujcie klasie wylosowaną przez Was akcję dywersyjną z „Kamieni na szaniec”). W Waszej prezentacji powinny znaleźć się co najmniej takie informacje: cel zamierzony, przebieg, trudności/zakłócenia w akcji, cel osiągnięty.
- b) zostawiające uczniom pewną swobodę (np. Wymyślcie taką formę prezentacji, która będzie atrakcyjna dla klasy – np. scenka, plakat, wywiad… Zaskoczcie nas!)
- Czas pracy – realny i konsekwentnie przestrzegany (a nie wydłużany po każdym „proszę pani, jeszcze 5 minut”). Można użyć stopera.
Jeśli w grupie znajdują się uczniowie, którzy nie czytali lektury, której praca w grupie dotyczy, to podpowiadam, aby takiej osobie przydzieliły zadania łatwiejsze (np. znalezienie informacji na konkretnej stronie lektury) i wykorzystały jej zdolności, np. umiejętność rysowania. Niech znajdzie na stroni
Trudną sprawą jest ocena pracy w grupie. Zwykle proszę, aby uczniowie pisemnie poinformowali mnie, jaki wkład procentowy w zadanie miał każdy z członków grupy. Mają to ustalić wspólnie. Mówię: mam do Was zaufanie i wierzę, że wkład pracy był taki, jak mi napisaliście.
W nauce zdalnej (w szkole wykorzystujemy Google Classroom) przydzielam w platformie różne zadania różnym grupom uczniów, np. każda grupa przygotowuje prezentację jednej akcji dywersyjnej z lektury. Na początku lekcji warto omówić wspólne zasady pracy, kryteria sukcesu. Każda grupa może wspólnie pracować np. na dokumentach Google. Uczniowie kontaktują się między sobą telefonicznie/przez Skype, nauczyciel pozostaje na łączu wideo w Classroom – w każdej chwili uczniowie mogą się z nim konsultować. Na kolejnej lekcji wideo jeden uczeń z każdej grupy prowadzi prezentację dla całej klasy, udostępniając ekran.
Wskazówki Bożeny Rakowskiej (nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej, Szkoła Podstawowa nr 3 w Sulechowie) do pracy w grupach w szkole, ujęte w punktach.
- W swoich klasach stosuję co tydzień zasadę losowania grup.
- Każdy zespół wybiera spośród siebie lidera i sprawozdawcę.
- Zespoły pracują według wspólnie, wcześniej ustalonych zasad zapisanych w kontrakcie.
- W kontrakcie zawarte są również zadania jakie należą do lidera, sprawozdawcy i członków zespołu. Każdy ma przydzielone zadania. Czasami przydzielam je ja, a czasami uczniowie między sobą.
- Jeżeli zespoły realizują mini-projekt to kartę projektu tworzę ja. Natomiast przy dużym projekcie kartę tworzymy wspólnie.
- Przed podjęciem pracy ustalamy, jaki będzie sposób oceny.
- Podczas realizacji dużego projektu oceny dokonujemy etapami:
- plan pracy;
- materiały, sposoby realizacji, dokumentacja;
- wynik końcowy, prezentacja.
- Zawsze ustalamy czas wykonania zadania.
- Staram się, by zadania angażowały ucznia nie tylko do korzystania ze zdobytej wcześniej wiedzy, ale do analizowania, wartościowania, klasyfikowania i oceniania, by rozwijały różne kompetencje kluczowe.
Przykłady Barbary Jaworowicz, nauczycielki fizyki w Szkole Podstawowej w Skulsku:
- Pracę w parach stosuję, gdy uczniowie udzielają sobie nawzajem informacji zwrotnej np. do zadania i w odniesieniu do kryteriów sukcesu.
- Pracę w grupach zastosowałam przy tworzeniu notatki za pomocą mapy myśli. Uczniowie w grupie opracowywali materiał z lekcji i przedstawiali w formie mapy myśli. Losowo z grupy wybrana osoba omawia rezultaty pracy.
Odpowiedzi Michał Szczepanik, nauczyciela biologii w Szkole Podstawowej w Poczesnej i Starczy, na dwa pytania:
- Jak nauczyciel może zorganizować efektywna pracę uczniów w grupach? Co trzeba zaplanować wcześniej? Jak ją przeprowadzić, aby nie była stratą czasu i uczyła uczniów współpracy?
Efektywna praca uczniów w grupach jest możliwa tylko jeśli nauczyciel ma zaufanie do uczniów, że ich praca przyniesie wymierne efekty i nie trzeba jej będzie jeszcze raz powtarzać. Uczniowie powinni wcześniej mieć możliwość wysłuchania nauczyciela, który przekaże na czym mu zależy, jak wg niego praca powinna być zorganizowana. Następnie powinno się otworzyć dyskusję i porozmawiać – jak taką formę pracy widzą uczniowie. Wielu nauczycieli planując pracę uczniów w grupach ustala, kto będzie liderem grupy, sprawozdawcą, to powoduje, że sami uczniowie dbają o to, by efekt pracy był lepszy, zaś odpowiedzialność nie „rozmyła się”. Niestety, czasem lider bierze na siebie zbyt wiele, czując się odpowiedzialny za pracę grupy sam nadmiernie pracuje lub nie dopuszcza do głosu innych uczniów. Rozwiązaniem może być wcześniejsze poinformowanie, że nauczyciel wybierze losowo ucznia do przedstawienia wyników pracy grupy. Dla mnie nieudana współpraca uczniów w grupie, może być wykorzystana do omówienia – co i dlaczego poszło nie tak, co można zrobić lepiej, aby następnym razem uniknąć takiej sytuacji.
- Jak zorganizować pracę uczniów w grupach podczas synchronicznego nauczania zdalnego? Kiedy jest ona możliwa i jak ją zaplanować?
W zdalnych lekcjach prowadzonych na ZOOM bardzo sprawdziła się opcja przydziału uczniów do pokojów i ich praca nad konkretnym zadaniem. Czasem było to proste polecenie, które omawiali, czasem udostępniałem im plik w chmurze, w którym wspólnie pracowali. Moi uczniowie sami twierdzili, że taka forma pracy była najlepszym elementem lekcji online. Zaplanowanie było stosunkowo łatwe, podawałem polecenie, upewniałem się, że jest ono zrozumiałe i losowo przydzielałem uczniów do pokojów, tłumaczyłem że jeśli mają wątpliwości mogą poprosić mnie o pomoc, wciskając przycisk Ask for help. Zazwyczaj grupy nie miały liderów, prezentowali wyniki pracy grupy chętni lub wylosowani.
Sprawdziły mi się też zadanie, które uczniowie wykonywali w parach lub trójkach. Każdy miał takie samo zadanie, które po wykonaniu przesyłał do innego członka grupy, który udzielał mu informacji zwrotnej. Prace obu uczniów z informacjami zwrotnymi trafiały do mnie. Nie było to łatwe zadanie dla uczniów. Bardziej sprawdziło się wykonywanie przez uczniów zadań z kart pracy jakie otrzymywali. Uczniowie sami łączyli się w grupy lub byli losowo do nich przydzielani. Określali jak i kiedy się spotkają np. na Whatsap, rozmawiali, wykonywali wspólnie zadanie i odsyłali do mnie.
Odpowiedzi na dwa pytania udzielone przez Ewę Szpot, nauczycielkę matematyki w Zespole Szkół Technicznych w Ostrowie Wielkopolskim
- Jak nauczyciel może zorganizować efektywna pracę uczniów w grupach? Co trzeba zaplanować wcześniej? Jak ją przeprowadzić, aby nie była stratą czasu i uczyła uczniów współpracy?
- Zaproponować ciekawy, angażujący temat. Zachęcający uczestników do dyskusji, generowania kreatywnych rozwiązań
- Zaplanować podział ról w zespole.
- Zaplanować plan pracy zespołu lub zaplanować jego opracowanie przez uczniów
- Monitorować pracę zespołów. Zwracać uwagę na sytuacje konfliktowe np. jeden z członków zespołu próbuje zdominować grupę, duża różnica zdań na temat pomysłu na rozwiązanie, brak komunikacji w zespole, zniechęcenie przy pojawiających się trudnościach. Zaproponować metody rozwiązania takich konfliktów.
- Przy dłuższych lub bardziej skomplikowanych zadaniach podzielić je na etapy, po każdym etapie poprosić członków zespołu o podsumowanie pod kątem tego, co było zaplanowane, a co udało się osiągnąć oraz swojej roli w zespole.
- Podobne podsumowanie zrobić na zakończenie.
- Jak zorganizować pracę uczniów w grupach podczas synchronicznego nauczania zdalnego? Kiedy jest ona możliwa i jak ją zaplanować?
- Uczniowie pracują wspólnie nad prezentacją, w ten sposób, że każdy ma przydzielony jeden slajd, na którym umieszcza efekty swojej pracy nad zadaniem. W podobny sposób można pracować nad dokumentem tekstowym.
- Uczniowie mają przydzielony folder na dysku w chmurze i w nim umieszczają efekty prac.
- Grupy pracują równolegle np. na osobnych kanałach, nauczyciel odnotowuje wykonanie kolejnych etapów zadania (zadań) dla każdej grupy. Wszyscy uczniowie widzą postęp zadań (element grywalizacji).
- Grupy pracują równolegle np. na osobnych kanałach, po zakończeniu prezentują efekt reszcie klasy. Po prezentacji wszystkich grup, nauczyciel podsumowuje.
Przykłady Marzeny Boćwińskiej, nauczycielki języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 8 w Chełmie
- Wykorzystanie tablic : SketchBook (darmowa aplikacja), Jamboard
(w usłudze GSuite Goole oraz Whiteboard (Microsoft)
Uczniowie, podzieleni na zespoły, mogą jednocześnie pracować nad zadaniem. Zapisują efekt pracy i prezentują je nauczycielowi : na Classroom Meet, Tims, Zoom lub mogą przesłać pocztą elektroniczną.
Zaprezentuję przykłady wykorzystania tablicy Whiteboard i Jamb.
Uczniowie porządkują wydarzenia, następnie rozpoznają rodzaj użytych
w planie wypowiedzeń, a na koniec przekształcają je, redagując pytania
do lektury.
Lekcja zdalna
Lekcja w klasie szkolnej
W wersji on-line została zastosowana technika Persona. Nauczyciel udostępnia tablicę z kolorowymi polami, na których uczniowie zapisują swoje pomysły i umieszczają w odpowiednim miejscu. Wykonane zadanie można zapisać jako pdf lub zdjęcie.
Pomocne mogą być dwie karty:
- Google Dokument – kolejne narzędzie do pracy zespołowej. Możemy je wykorzystać do redagowania opowiadania twórczego, tworzenia konta bohatera na Fb, zapisu argumentów do przyjętej tezy, odpowiedzi na zadane pytania itp. Poniżej podaję przykład na rozpoczęcie lekcji.
- Google Formularze – wprawdzie służy głównie do tworzenia testów, ale możemy tu poprosić uczniów o zapisanie refleksji, dokonać ewaluacji zajęć za pomocą zdań niedokończonych, stworzyć ankietę, a nawet escape room.
- Padlet – w czasie nauki zdalnej moi uczniowie z klasy 5. realizowali projekt edukacyjny „Ile prawdy jest w legendzie”.
Agnieszka Wenda – nauczyciela języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 82 w Warszawie
Ja preferuję pracę w najmniejszej możliwej grupie, tzn. pracę w parze. Dzięki pracy w parach dzieci zyskują poczucie bezpieczeństwa, mają czas na przygotowanie, śmielej i chętniej wypowiadają się na forum. Stosuję pracę w parach na większości moich lekcji. Wtedy, kiedy uczniowie mają sobie coś przypomnieć, nad czymś podyskutować, opracować nowe zagadnienia, albo po prostu wyciągnąć własne wnioski – praca w parach jest po prostu niezastąpiona.
Kiedy planuję pracę w większych grupach, biorę pod uwagę słowo „klucz”, jakim jest „ODPOWIEDZIALNOŚĆ”. I to po każdej ze stron – zarówno tej nauczycielskiej, jak i uczniowskiej. Praca w grupach musi być dobrze zaplanowana. Wg mnie nie wystarczy podzielić zadań i dzieci na przypadkowe zespoły i liczyć na to, że dzięki temu nastąpi bardzo efektywna praca zespołowa. Ciężko liczyć na przemyślany plan ze strony uczniów, jeśli ci dowiadują się o jakimś działaniu podczas lekcji i od razu mają do niego przystąpić, wiedząc dodatkowo, że na realizację zadania mają mniej więcej około 10 minut. Dlatego wg mnie nauczyciel powinien być odpowiedzialny za nauczenie dzieci pracy w grupach, a uczniowie powinni mieć świadomość tego, że niewykonanie pracy z ich strony owocuje brakiem realizacji pracy całej grupy. Ja stosuję pracę, w której przygotowuję kilka zadań do realizacji, a uczniowie dzięki dokonanemu przez siebie wyborowi, biorą odpowiedzialność za jedno z nich. Warto przy tym pamiętać, że niepowodzenie pracy grupy jest elementem tak samo uczącym, jak odniesienie sukcesu. Przy niepowodzeniach warto się zastanowić, jakie błędy zostały popełnione, dlaczego, i co trzeba byłoby zrobić następnym razem, aby tych pomyłek już nie popełnić.
Dobrą wg mnie metodą na pracę w większych grupach jest też technika tzw. „kuli śnieżnej”. Łączy ona moją ulubioną pracę w parach z pracą w większych grupach. W tym sposobie uczniowie – pracując w parach – początkowo opracowują takie same zagadnienia, a później łączą się w czwórki i ustalają wspólne wnioski dla dwóch par. Najczęściej praca ta prowadzi do bardzo ciekawych efektów. Uczniowie „uwspólniają” swoje myślenie na jakiś temat, często mogą zobaczyć do jak różnych wniosków doszli pracując nad tym samym tematem w różnych zespołach.
Podczas nauki zdalnej praca w grupach na lekcji była jedną z ulubionych form pracy moich uczniów. Muszę tu jednak od razu dodać, że była to praca w grupach, którą stosowaliśmy wyłącznie podczas pracy na lekcji – ja nie zadawałam pracy w grupach jako pracy domowej. Dzięki platformie Zoom (na której jest możliwa praca w mniejszych pokojach podczas jednego spotkania) uczniowie przygotowywali swoje działania podczas lekcji i mogli je później prezentować na forum. Tak powstała np. piękna, pełna refleksji i głębokich przemyśleń prezentacja na temat lektury, którą później zapisaliśmy w formie filmiku i wraz z muzyką wysłaliśmy do rodziców. Efekty naszych prac grupowych nie zawsze były idealne, ale zawsze były pełne radości ze wspólnego ich tworzenia. Stanowiły bardzo potrzebną przeciwwagę do samotnej i nużącej pracy dzieci przed komputerem. Dlatego uważam, że praca w grupach – także w czasie nauczania zdalnego czy hybrydowego – jest niezwykle ważna i warto brać ja pod uwagę nawet w tak trudnych warunkach, jaka jest nauczanie zdalne.
Wskazówki Agnieszki Zagdańskiej, nauczycielki języka niemieckiego w Szkole Podstawowej nr 3 w Kołobrzegu.
Aby praca w grupach przyniosła jak najlepsze efekty, nie była jedynie formą spotkania towarzyskiego i czasem swobodnych rozmów czy zabawy, powinna na etapie planowania uwzględniać następujące kwestie:
– umiejętności poszczególnych członków grupy
Należy wybrać taką metodę tworzenia grup, aby wszystkie zespoły miały szansę wykonać postawione przed nimi zadanie;
– opracowanie tematów do realizacji przez uczniów
Wszystkie zespoły mogą pracować nad jednakowym tematem lub wybranym z listy. Pozostawienie uczniom wyboru daje szansę na większą motywację i zaangażowanie uczniów w czasie pracy;
– określenie kryteriów sukcesu do zadania, ram czasowych, formy prezentacji
Uczniowie powinni być zaangażowani na każdym z tych kroków. Nauczyciel w ten sposób dzieli się z uczniami odpowiedzialnością, zachęca do myślenia, planowania, nie ogranicza uczniów;
– określenie sposobu oceny uczniów
Ocenianie jest chyba najbardziej złożoną kwestią w procesie uczenia się i nauczania. O ile podczas pracy indywidualnej ocenianie można ograniczyć do umiejętności językowych, w tym przypadku poza merytoryczną kwestią, warto docenić również zaangażowanie wszystkich członków zespołu podczas pracy i prezentacji efektów, umiejętność komunikacji, dyskusji, wspólnego podejmowania decyzji.
Stosowanie oceniania kształtującego przy pracy grupowej daje uczniom jasną informację o ich kompetencjach twardych i miękkich, niweluje niezdrową rywalizację między grupami, która pojawia się podczas wyścigu po kolejny stopień.
Karina Wójcik, nauczycielka języka niemieckiego w Zespole Szkół Publicznych w Szewnie
- Co trzeba zaplanować wcześniej?
– ilość grup, a przez to odpowiednią ilość materiałów pomocniczych, jeśli takie będą konieczne
– przewidzieć ewentualne trudności w wykonywaniu zadania przez uczniów
– przygotować odpowiednio salę lekcyjną (ustawienie ławek)
– zadbać o wyjaśnienie zasad pracy
– skrupulatnie określić czas na wykonanie zadania
– koniecznie zaplanować czas na przedstawienie wyników pracy na zakończenie lekcji (lub umówić się z uczniami wcześniej, że praca grupowa będzie przez nich prezentowana na następnej lekcji)
- Jak ją przeprowadzić, aby nie była stratą czasu i uczyła uczniów współpracy?
– rozdzielić uczniów do grup pod względem umiejętności (jeden uczeń potrafi być liderem, inny ładnie pisze, kolejny szybko czyta, czy ładnie rysuje i określić każdemu jego rolę, lub dać wytyczne, aby sami określili swoje role).
– z mojego doświadczenia najbardziej efektywną pracą grupową jest forma Word Cafe – dzielę dzieci na grupy pod względem umiejętności, przygotowane wcześniej plakaty mają przydzielone zakresy tematyczne, na popracowanie nad każdym z plakatów grupa ma określony czas, po którym przechodzi na następnego plakatu i dopełnia informacje zapisane na nim przez poprzednią grupę lub może też skorygować ewentualne błędy poprzedników. W ten sposób każdy czuje się autorem danego plakatu i bierze za niego odpowiedzialność, ucząc się przy tym od innych i sprawdzając swoje wiadomości
– kolejnym przykładem jest pisanie tekstów – na lekcji podaję kryteria do powstania np. opisu osoby (kryteria te konsultowane są z klasą), uczniowie w grupach tworzą opis, zazwyczaj jest to praca na 20 minut podczas lekcji jako podsumowanie zagadnień poprzednich kilku zajęć. Uczniowie w domu mają za zadanie spisanie swoich tekstów na komputerze i wysłanie ich do mnie. Na kolejnej lekcji odtwarzamy zapisanie teksty na rzutniku i poprawiamy wspólnie każdy z nich. Sprawdzamy je pod względem wcześniej ustalonych kryteriów i gramatyki, o której była mowa na wcześniejszych lekcjach. Jest to praca dla klasy 7-8.
- Jak zorganizować pracę uczniów w grupach podczas synchronicznego nauczania zdalnego?
– przykład pracy na zoom: Nauczyciel mówi do uczniów: „Macie do wyboru zad. 1,2,3 str. 34, po podziale na pokoje wybierzcie wspólnie, które zadanie chcecie rozwiązać wspólnie i dlaczego?” Po powrocie do głównego pokoju uczniowie przedstawiają swoje wybory, a następnie ponownie są przydzielani do pokoi, gdzie planują rozwiązanie i korzystanie z materiałów. Po powrocie do pokoju głównego przedstawiają swoje propozycje na forum klasy. Po ponownym przydziale do pokoi uczniowie rozwiązują już wybrane przez siebie zadania. Jako sprawdzenie poprawności można wyświetlić poprawne odpowiedzi, aby uczniowie mogli dokonać samooceny. Na zakończenie można w ramach kontroli zapytać konkretnych uczniów które zadanie/przykład zrobili dobrze, a które im sprawiło problem i dlaczego.
– przykład pracy w chmurze – słowniczek – Uczniowie otrzymują link do google docs (jeden dla całej klasy), w którym tworzy tabelę: imię i nazwisko ucznia, słówko po polsku, słówko po niemiecku, obrazek ilustrujący słówko, zdanie z tym słówkiem. Nad tabelą umieszczone są kryteria sukcesu oraz informacje co trzeba wykonać i do kiedy. Zadaniem uczniów jest przetłumaczenie dwóch słówek, wklejenie zdjęcia oraz zapisanie zdanie z podręcznika, w którym jest dane słówko. Na samym dole tabeli są też dodatkowe słówka dla chętnych.
– przykład pracy w chmurze – prezentacja – dzielę klasę na grupy, a każda z grup otrzymuje link do google slides, podaję kryteria sukcesu dla danego projektu oraz termin wykonania. W ten sposób grupa może pracować w czasie rzeczywistym nad danym projektem, a nauczyciel na bieżąco monitorować prace. Taka forma sprawdza się np. przy projektach kulturoznawczych językowych.
Przykład Żanety Wójcik, nauczycielki plastyki w SP 36 w Tychach
Stosuję pracę w grupach, aby dzieci tworzyły wspólnie małe dzieła sztuki.
Bardzo ważna jest inspiracja. Motyw przewodni pracy którą uczniowie będą tworzyć. Niezmiernie trudno jest to osiągnąć poprzez pracę zdalną. Jednak jest to możliwe.
Przykładem może być tutaj jedna z prac plastycznych którą wykonywali uczniowie porozumiewając się ze sobą za pomocą platformy Teams.
Mieli stworzyć wspólnie w grupie odcisk palca, składający się z myśli ukazujących rzeczy dla nich ważne. Uczniowie pisali do siebie słowa lub przemyślenia, jakie mogłyby znaleźć się w ich wspólnym odcisku palca.
Nie było lidera, ponieważ każdy uczeń chciał działać twórczo. W ten sposób powstały prace, które w pewnym sensie były grupowe, a jednak indywidualne. Przekaz był wspólny, a działanie twórcze samodzielne.
