Prezent w postaci oceny kształtującej

Właściwa informacja zwrotna pokazuje inspiruje i pokazuje uczniowi możliwości. Uczeń obdarowany informacją zwrotną otrzymuje rzetelną informację, gdzie jest w swoim procesie uczenia się oraz wskazówki, co może zrobić dalej. Specjalnie użyłam słowa „obdarowany”, gdyż informacja zwrotna jest prezentem dla ucznia, z którego może skorzystać, aby lepiej się czegoś nauczyć.
Podzielę się 7 wskazówkami w jaki sposób zadbać, aby ocena kształtująca (informacja zwrotna) pełniła rolę prezentu.
Wskazówki te prawdopodobnie są znane większości nauczycielom stosującym OK, ale mogą być przypomnieniem, a czasami może inspiracją.

1. Zadbaj, aby uczeń czuł się bezpiecznie. Ocena kształtującą służy uczniowi!

Ocena kształtująca NIE JEST osądzaniem, ani krytykowaniem. Uczniowie przyzwyczajeni do oceny kształtującej są przekonani, że nauczyciel docenia ich starania i wierzy, że starają się z całych sił, aby osiągnąć sukces. Jeśli popełniają błędy to nie robią tego specjalnie, a często wynikają one z tego, że zadanie było dla nich za trudne. Informacja zwrotna wzbudza nadzieję, że następnym razem poradzą sobie z zadaniem dobrze. Popełniony błąd stanowi użyteczną porażką, która służy rozwojowi ucznia. Jeśli tak podejdziemy do oceny kształtującej, to stanie się ona bezpieczna dla ucznia.

2. Ocena kształtująca to nasza wspólna sprawa

Nauczyciel naucza, a uczeń się uczy, a proces uczenia się jest wspólny. Jeśli uczeń czegoś nie umie, to jest to „wina” ucznia i nauczyciela.
Dlatego ocena kształtującą jest wspólną ich sprawą i ma prowadzić do poprawy pracy ucznia. Dzięki niej uczeń wie, że może liczyć na pomoc i wsparcie nauczyciela.

3. Zachęcaj do poprawy.

Po pierwsze informacja zwrotna musi być przekazywania językiem dla ucznia zrozumiałym z powołaniem się na konkrety. Po drugie ma zachęcać ucznia do doskonalenia swojej pracy. Warto tak udzielać wskazówek uczniowi, aby były przez niego odebrane, jako możliwe przez niego do wykonania.
4. Unikaj słów – powinieneś, ale, jednak.
Słowa te są w powszechnym użyciu i unikanie ich nie jest łatwe.
Słowa – powinieneś, musisz, sprawiają, że uczeń czuje się skrytykowany i ukarany i w konsekwencji traci ochotę na poprawę. Czym je zastąpić? Czasami można użyć pytań np.: Może warto byłoby….?. lub Co myślisz o tym, aby……? Niby nieduża różnica, ale psychologicznie znaczna. Słowo ”powinieneś” niesie w sobie rozkaz, a nie propozycję. Najlepiej postarać się, w ogóle go nie używać.
Słowa „ale” i „jednak” zamieniają docenienie w naganę. Pochwała przestaje mieć znaczenie, gdyż uwaga koncentruje się na tym, co następuje po „ale” lub „jednak”. Unikanie tych słów też jest bardzo trudne, gdyż jest to wygodna konstrukcja zdaniowa.
Weźmy przykłady:
„Naprawdę podoba mi się to, co tutaj zrobiłeś, ale…”
„To wydaje się być naprawdę solidnym dziełem. Jednak …”
Spróbujmy zmienić te zdania na:
 „Naprawdę podoba mi się to, co zrobiłeś i myślę, że jesteś na dobrej drodze. Może spróbujesz jeszcze …….? ”

5. Zadawaj pytania

Pytania takie jak: „Co sądzisz?” lub „W jaki inny sposób możemy się do tego zbliżyć?” lub „Co sądzisz o takim pomyśle? – zachęcają do refleksji i zaangażowania oraz dają uczniowi szansę na samodzielne myślenie i wyrażenie swojej opinii.

6. Dbaj o indywidualny kontakt

Porażką dla oceny kształtującej jest jej szablonowanie, czyli  opracowanie szablonu z miejscami do wpisywania indywidualnych uwag. Oczywiście taki szablon ułatwia pracę nauczycielowi, ale nie przynosi korzyści uczniom.
Informacja musi być spersonalizowana i skierowana do konkretnego ucznia. Najlepiej sprawdza się informacja w formie listu, adresowanego do konkretnego ucznia.
Jeśli uda się nawiązać indywidualny kontakt, to jest szansa na dialog, który bardzo dobrze wpływa na doskonalenie pracy ucznia.
Wszystko to, co jest indywidualne wzbudza szacunek i jest  przez uczniów cenione. Również wszelkie komentarze, rysunki, przykłady, skojarzenia pomagają uczniom skorzystać z informacji zwrotnej.

7. Sprawdzaj zrozumienie

Możliwe, że (nawet przy bardzo dobrych chęciach nauczyciela) uczeń może nie rozumieć wskazówek zawartych w informacji zwrotnej. Może też nie mieć odwagi przyznać się do tego. Warto go zachęcić pytaniem – czy jest coś jeszcze, co wymaga wyjaśnienia.
Uczeń korzysta z oceny koleżeńskiej tylko wtedy, gdy ją rozumie i gdy widzi korzyści dla siebie. Dlatego warto nawiązywać dialog z uczniem i próbować uzyskać od niego opinie na temat otrzymanej informacji zwrotnej. Można zapytać:

• Czy moja informacja ma dla ciebie sens?
• Czy masz jeszcze jakieś pytania lub chciałbyś coś dodać?
• Czy widzisz, jak możesz się dalej rozwijać?

To tylko siedem wskazówek, które mogą pomoc, ale nie zapewniają sukcesu. Informacja zwrotna wymaga ciągłego doskonalenia. Pamiętajmy, że korzyści dla ucznia są nie do przecenienia.
 
Inspiracja artykułem Rossa Crocetta:
https://globaldigitalcitizen.org/giving-student-feedback-7-best-practices?__hstc=59361394.4e6b68faac2dc8e004d29f92e5acdfb0.1573113754604.1574111908883.1576171397893.4&__hssc=59361394.1.1576171397893&__hsfp=1779739477