Czas na zmianę w podejściu do oceniania

A teraz zastanówmy się, dlaczego jest, jak jest, a nie, jak powinno być…
Na ogół, kiedy już mamy dosyć psioczenia na rzeczywistość, to szukamy winnego. W szkole winnego łatwo jest znaleźć – jest nim zawsze nauczyciel. Nigdy nie byłem generalnie wysokiego mniemania o przedstawicielach tej profesji, ale spróbuję być adwokatem diabła, czyli samego siebie, i zrobić krótką listę warunków wstępnych, które powinny być spełnione, by kwestia „dobrej praktyki nauczycielskiej” przestała być jedynie relacją wykształcenia (doszkolenia?) i sumienia nauczyciela.
1) O ewentualnym „docinaniu pieczeni” opowiadamy bajki w liceach i na studiach, a nie na dokształtach.
2) Potrzebę „docinania” weryfikujemy na setkach godzin praktyk.
3) Staramy się, by teoria „docinania lub nie” była weryfikowalna i oparta o naukę, a nie domniemana.
4) Różnicujemy skuteczność i aplikowalność technik, i podejść w zależności od warunków (np. nauczanie domowe vs szkolne, siedmiolatek vs nastolatek), bo inaczej wpadamy w chciejstwo i bełkot.
5) Jeżeli zakładamy, „że nauczyciel spotyka się z uczniem, aby omówić wykonaną przez niego pracę, klasówkę, czy sprawdzian[…]”, to dajemy mu na to czas i płacimy mu za to. Np. mówimy jasno i otwarcie, że tenże nauczyciel pracuje 15h przy tablicy i 15h bezpośrednio z uczniem i nie udajemy, że te drugie piętnaście godzin to praca społeczna, czy inne „niesienie kaganka”.
6) Rezygnujemy z „uczenia uporczywego”, tzn. zakładamy, że uczciwie i lege artis pracujemy nad motywacją ucznia, z zastosowaniem wszystkiego najlepszego, otrzymanego w szkole pedagogicznej i ze źródeł nieustannie wertowanych, ale jednocześnie uznajemy jego podmiotowość oraz prawo do wypięcia się na nas i mądrości, które narzuca nam podstawa programowa, bo jedynie wtedy dokonujemy prawdziwej „zmiany filozofii edukacyjnej”.
Gwarantuję, że po spełnieniu tych niewyszukanych filozoficznie warunków, problem z nauczycielami i szkołami „opierającymi się” aktywizacji pasywnych uczniów, z obowiązującej normy, przekształci się w margines podyktowany rozkładem normalnym. Strach pomyśleć, czym musieliby się wtedy zająć ludzie piszący te wszystkie mądre artykuły i książki, oraz wszyscy kołcze, żyjący z obwoźnego handlu cytatami…

Zastanówmy się też, czym jest ocena? Kijem/marchewką? Certyfikatem posiadanej wiedzy? Przepustką do dalszej nauki? Narzędziem selekcji?
Jest różnica pomiędzy edukacją domową a systemem szkolnym. Ocenianie nie jest potrzebne po to, by „dzieci się uczyły” (kij/marchewka), ale by rozsegregować je na lepiej umiejące i gorzej lub wcale. W szkole, zwłaszcza podstawowej, drugoroczność zeszła na margines, jednak na wyższych szczeblach – choćby uniwersyteckim – promocja na następny rok nie jest marchewką (brak kijem) tylko mechanizmem filtrującym ludzi niezdolnych do nauki na wyższym poziomie. O ile w szkole podstawowej „zaległości” są mitem (inne, niż nieumiejętność czytania), o tyle ktoś, kto nie opanował w choćby słabym stopniu rachunku różniczkowego nie ma żadnych szans na studiowanie elektrodynamiki.
Ale nawet w szkole podstawowej oceny końcowe mają głęboki sens, dopuszczając dzieciaka do tego, by szedł do liceum, albo odmawiając mu tam wstępu i odsyłając do zawodówki.
W edukacji domowej żadna separacja, podział na grupy, etc. nie jest potrzebna – mamy tylko jednego ucznia. W grupie natomiast trzeba mieć pewną spójność – w przeciwnym razie albo skazujesz niedouczonych na wegetację na marginesie, albo tych lepiej nauczonych zmuszasz do zanudzenia się na śmierć i marnowania czasu czekając na „słabszych”, zamiast uczyć się tego, czego mogliby, nie mając ich jako balastu trzymającego ich w miejscu.
Swoją drogą, to paralela o obcinaniu końców pieczeni bardzo dobrze pasuje do szkoły.
„Dlaczego uczysz tabliczki mnożenia?”
„Nie wiem, ale mój ojciec nauczyciel też jej uczył.”
Pytamy dziadka: „Dlaczego uczyłeś tabliczki mnożenia?”
„Nie wiem, ale mój ojciec też tak uczył”
….
Wywołujemy z zaświatów ducha Zum Altensteina i pytamy go „Dlaczego uczyłeś dzieci tabliczki mnożenia?”
„Prusy potrzebowały księgowości nawet w wiejskich sklepikach. Nie mieliśmy wtedy kalkulatorów, kas fiskalnych ani komputerów.”
„Szkoła często ogłasza ostateczne terminy do nauczenia się czegoś i jeśli uczeń nie zdoła tego zrobić w terminie, to później nie ma już szansy wykazać się, że to umie. A przecież zarówno uczniowi, jak i nauczycielowi zależy, aby uczeń osiągnął efekt, a nie żeby złapać na tym, że czegoś nie umie i zostawić z niską oceną.”
Drugoroczność i powtarzanie klas rozwiązuje ten problem.
By było jasne: nie jestem zwolennikiem drugoroczności, zwłaszcza w szkołach masowych.
Ale każdy w następnym roku może dostać lepszą końcową ocenę jeśli tylko osiągnął próg promocji do następnej klasy. Co mu szkodzi, że w 3. klasie miał trójkę? To nie jest stygmat zostający na całe życie. A jeśli traktujesz go jako stygmat, to znaczy, że to Ty nadajesz tej ocenie znaczenie symboliczne, znacznie większe od realnego.

Toż już zastrzegałem się, że nie jestem zwolennikiem drugoroczności, zwłaszcza w przymusowej masowej szkole, którą każdy musi skończyć.
Zwróciłem tylko uwagę, że bez powtarzania roku musi istnieć limit liczby prób poprawienia oceny i czasu na to przeznaczonego. Jeśli nie zdążyłeś poprawić jakiejś oceny do czerwca, to przepadło, albo powtarzasz klasę. To już trzeba wybrać: albo drugoroczność albo poprawianie ocen. Albo, oczywiście, dobre oceny każdemu i bez żadnych wymagań. Jak w tym eksperymencie wspomnianym w wywiadzie – każdy dostanie piątkę na koniec roku.
Chyba, że wyobrażasz sobie, że uczeń w liceum będzie wciąż poprawiał jakąś ocenę z trzeciej klasy podstawówki. Ciekawe zresztą po co miałby to robić, skoro i tak dostał promocję, a stopnie z poprzednich lat nikogo nie interesują.
Swoją drogą, to dyskusję należałoby raczej nazwać „Czas na zmianę w podejściu do wymagań”. Oczywiście, można wymagania zupełnie zlikwidować, wyrzucić nawet tę parodię, jaka jest w szkole. Nie jestem nawet bardzo przeciwko temu – „świetlica” nie musi stawiać żadnych ani udawać, że czegokolwiek wymaga. Ale póki są jakieś wymagania, to muszą być i certyfikaty ich spełnienia – oceny. I coś (promocja dalej?) musi być uzależnione od ich spełnienia.

A swoją drogą – nie jestem wcale przekonany, że poprawianie oceny wiele razy ma sens edukacyjny. To usuwa z egzaminu istotny czynnik, zawarty w nim implicite, ale obecny od dziesiątek (jeśli nie setek) milionów lat: egzamin ze zdania egzaminu za pierwszym razem. Młoda antylopa, jeśli nie zda pierwszego w życiu egzaminu z uciekania przed lwem, to już nie ma drugiej szansy – jest zjedzona. Młody grecki hoplita, który nie zdał pierwszego i jedynego w życiu egzaminu z szermierki, wracał na tarczy. Kierowca, który nie zda pierwszego w życiu egzaminu ze skrętu w lewo na skrzyżowaniu nie tylko nie ma drugiej szansy, ale też odbiera życie innemu. Prawdziwe życie tylko czasami pozwala na wielokrotne próby. W wielu przypadkach pierwsza jest jedyną i ostatnią.
Nawet nie wpadając w przesadę letalności – wyobraźcie sobie, że interview o pracę można powtarzać u tego samego pracodawcy do skutku, a oblanie go w pierwszym podejściu wiąże się wyłącznie z koniecznością przyjścia jeszcze raz następnego dnia. Prawdziwy to świat?

Czas na podejście Montesori, ale chyba tego się nie doczekamy 🙁

..”W trakcie omawiania nauczyciel razem z uczniem zastanawia się dlaczego uczeń popełnił błąd”…
Czy ten uczeń miał taką szansę?
C:\Users\ja\Desktop\Typowy Polak.htm
Wiadomo,miał „opisać”, a nie narysować, a gdyby „to” opisał?
Ciekawe, co usłyszał w obecności rodziców? A także Oni?
Zakładam, że to „jednostkowy” przypadek reakcji nauczyciela…
Ciekawe jest też, jak wyglądać ma praca „na 5lub 6”?
C:\Users\ja\Desktop\Typowy Polak.htm