Matura z polskiego

Od 2015 roku ma się zmienić forma matury ustnej z języka polskiego. Nie będzie już prezentacji pracy. Co będzie – nie jest pewne. Decyzja zapadła z powodu krytyki obecnej formy egzaminu. Przede wszystkim dlatego, że maturzyści czasami ściągają gotowe prace z internetu i podobno trudno jest ten proceder wykryć.
A ja mam pytanie: Po co jest matura?
Do tej pory myślałam, że z dwóch powodów.
Po pierwsze – aby przygotować uczniów do dojrzałości i wskazać im drogę, co mają zrobić, aby tę dojrzałość osiągnąć. Czyli czego i jak mają uczyć się w szkole, aby przygotować się do dalszego kształcenia, pracy i dorosłego życia.
Drugi – aby zrobić selekcję przy przyjmowaniu uczniów na wyższą uczelnię. Ten mnie zupełnie nie interesuje.  Wolałabym, aby każdemu chętnemu (bez ograniczeń) pozwolono studiować przez rok. Myślę , że potem nastąpiłaby naturalna selekcja. Albo można (myślę, że z podobnym jak dziś wynikiem) po prostu sprawiedliwie wylosować tylu absolwentów liceów, ile jest miejsc na uczelniach.

Wróćmy zatem do pierwszego powodu. Tematy egzaminacyjne są wskazówką dla ucznia, czego ma się nauczyć. Również forma egzaminu determinuje, jak i z czego uczeń będzie się przygotowywał.
Można ustalić, że uczeń ma umieć wszystko i podczas egzaminu  zaskakiwać go różnymi zadaniami i pytaniami. Wtedy jest większa szansa, że część uczniów nie da sobie rady i wtedy realizacja drugiego powodu będzie łatwiejsza.   Ale można też ustalić, że uczniowie przygotowują pracę dyplomową, popisują się tym, czego się nauczyli, przedstawiają ją szerszemu gremium i udowodniają sobie i nauczycielom, że nie na darmo chodzili do szkoły. Taki egzamin w formie prezentacji projektu czy pracy dyplomowej jest stosowany w wielu krajach. Nasz egzamin ustny z języka ojczystego też tak był zaplanowany.
Ale ściągali! I zrobił się problem.
Ale czy to jest powód do zmiany formy egzaminu? Jeśli nauczyciel na bieżąco śledzi pracę ucznia nad pracą dyplomową, to przecież zauważy, czy uczeń ściąga, czy samodzielnie pracuje. Jeśli jednak z gotową pracą nauczyciel zapoznaje się podczas egzaminu, to faktycznie trudno zdecydować, czy praca jest samodzielna. Ale nawet wtedy można zadać uczniowi pytania dotyczące wniosków, które wyciągnął, poprosić o uzasadnienie ustne. Nie jestem nauczycielką języka polskiego tylko matematyki, ale nie wyobrażam sobie, abym nie umiała poznać podczas egzaminu ustnego, czy uczeń nauczył się bez zrozumienia na pamięć, czy praca jest wynikiem jego własnych przemyśleń. Po to jest egzamin i prezentacja, aby można było zadać zdającemu pytania dotyczące pracy. Jeśli nawet nauczy się na pamięć tego, co zawarł w pracy, to mamy gwarancję, że chociaż to umie.
Jestem zdecydowanie za egzaminem w postaci prezentacji pracy dyplomowej i bardzo żałuję, że są plany porzucenia tej formy. Nie mogę zrozumieć, dlaczego z niej rezygnujemy. Jedyna przyczyna, jaka mi przychodzi do głowy, to wygoda nauczycieli. Dzięki likwidacji tej formy zdejmie się z nich obowiązek pracy z uczniem nad prezentacją i prowadzenia wyczerpującego egzaminu ustnego (niestety bezpłatnie). Dużo łatwiej jest ocenić test z kluczem jedynych dobrych odpowiedzi.
Jednak to jest ogromna strata dla ucznia. Traci okazję, często jedyną w życiu, do przygotowania i przedstawienia własnego projektu. Jeśli prezentacja zniknie z egzaminu dojrzałości, nasi maturzyści będą umieli tylko wypełniać testy, będą mieli duże trudności z samodzielnością w pracy i z wystąpieniami publicznymi.
Dorosłe życie nie polega na wypełnianiu testów z kafeterią odpowiedzi. W pracy nasz dojrzały absolwent będzie narażony na pracę samodzielną i na jej przedstawianie. Czy dla wygody nauczycieli i szkoły chcemy pozbawić naszą młodzież okazji do przygotowania się do zadań czekających ją w dorosłym życiu?