W naszych szkołach jest i będzie wielu uczniów obcojęzycznych, szczególnie z Ukrainy. Nauczyciele borykają się z trudnościami w nauczaniu i ocenie ich nauki. Znalazłam na portalu Edutopia artykuł na temat sprawiedliwego oceniania takich uczniów. Może przyda się nam też w Polsce? Wskazówki są proste i pewnie znane wielu nauczycielom, ale warte przypomnienia.
Najbardziej popularne w szkole jest ocenianie sumujące – ocenianie testów i egzaminów, czasami nauczyciele stosują również ocenę kształtującą.
Szczególnie trudne jest ocenianie czytania ze zrozumieniem i pisania w obcym dla ucznia języku.
Najważniejsze są polecenia i kryteria sukcesu
W przypadku uczniów obcojęzycznych trzeba zadbać o zrozumiałe dla nich polecenia i o jasne kryteria oceniania. Można je podać dodatkowo w języku ojczystym ucznia lub w nawiasach zamieścić wyjaśnienie trudniejszych pojęć. Jest to dodatkowa praca dla nauczyciela, ale przynosi wiele korzyści.
Kryteria sukcesu/oceniania powinny być podane w postaci listy, do której w każdej chwili może uczeń zajrzeć i sprawdzić na ile spełnia zawarte w niej kryteria.
W przypadku wypowiedzi ustnej pomocne może być podanie uczniowie polecania w postaci dokończenia zdania
NP.: Na początku swojej działalności XY wprowadził następujące dekrety ……
Korzystne jest też wskazanie w punktach, co powinna zawierać wypowiedź.
Wtedy uczeń może skupić się na meritum, a nie na tym, jak ma sformułować wypowiedź. Punkty mogą być przedstawione w formie pytań pomocniczych, na które uczeń w miarę przekazywania swojej wypowiedzi – odpowiada. To systematyzuje wypowiedź i pozwala skupić się przede wszystkim na zwartości wypowiedzi, a nie na poprawności językowej.
Na przykład przy omawianiu działania władzy w pewnym okresie historycznym można podać uczniom następujące pytania:
- W jaki sposób przywódca podejmował decyzje?
- Jakie zakazy wprowadzono?
- W jaki sposób rząd kontrolował społeczeństwo?
- Co robił przywódca, gdy spotkał się z krytyką ze strony innych?
Informacja zwrotna dla ucznia
W przypadku uczniów obcojęzycznych nie możemy liczyć na to, że ich wypowiedź zarówno pisemna, jak i ustna będą poprawne językowo. Dlatego kryteria oceniania nie powinny zawierać aspektów językowych. W ich przypadku powinniśmy skupić się na wiedzy merytorycznej i o niej zamieszczać informacje w ocenie kształtującej. Trzeba też zadbać o to, aby informacja zwrotna była dla ucznia zrozumiała. Można/trzeba go zapytać, czy ma jakieś wątpliwości lub pytania do otrzymanej oceny kształtującej.
Na początku pracy z uczniem obcojęzycznym, można pozwolić mu na sformułowanie myśli w jego macierzystym języku, a dopiero potem przetłumaczenie jej na język kraju w którym się uczy. Z biegiem czasu można pozwalać uczniowi, aby przed wypowiedzią zapisał sobie w punktach, w swoim języku – co chce powiedzieć.
Nie powinno się stosować innych wymagań w stosunku do uczniów obcojęzycznych, nie jest to potrzebne i może być odbierane jako niesprawiedliwe. Wymagania merytoryczne powinny być takie same, jedynie trzeba zadbać o zrozumiałość kryteriów sukcesu i zmienić zasady przekazywanej informacji zwrotnej. W niej przede wszystkim powinniśmy skupiać się na wartości merytorycznej pracy ucznia, a nie na poprawności językowej.
Inspiracja artykułem Tana Huynh
https://www.edutopia.org/article/making-assessments-equitable-multilingual-students
