Giacomo Bono, profesor na California State University w Fullerton, który stoi na czele badań nad wdzięcznością ostatnio stwierdził, że praktykowanie wdzięczności w młodym wieku sprzyja późniejszemu rozwojowi samokontroli i samoregulacji, które według niego są zasobami umożliwiającymi osiągnięcie życiowego sukcesu.
Wdzięczność jest dobra dla szkół, ponieważ pomaga uczniom poczuć większą więź ze szkołą, rodziną i społecznością. Ponadto wdzięczność pomaga wspierać pozytywne emocje, a z badań wiadomo, że pozytywne emocje pomagają uczniom w procesie uczenia się – poprzez ograniczenie reakcji stresowych.
Bono twierdzi, że wdzięczność może przejawiać się już u dzieci w wieku 6 lub 7 lat, łącząc pozytywne wydarzenia z ludźmi, którzy im pomagają. Zwykle jednak wdzięczność ma szanse w pełni się objawić w wieku 10–14 lat, kiedy uczniowie stają się mniej egocentryczni i rozwijają zdolność empatii.
Aby uruchomić mechanizm wdzięczności warto zachęcać uczniów, do zastanowienia się – dlaczego są wdzięczni. Rolą nauczyciela jest modelować takie zachowanie, aby uczniowie mogli głębiej zastanowić się, dlaczego są wdzięczni komuś lub za coś.
Wdzięczność w praktyce
W zeszłym roku Kimberly Schonert-Reichl, profesor na Uniwersytecie Kolumbii Brytyjskiej, pracowała nad interwencjami wdzięczności z 35 nauczycielami w ramach projektu badawczego dotyczącego uczenia się społeczno-emocjonalnego. Wspomina, jak ta praktyka całkowicie odmieniła jedną z klas drugich. W ciągu ośmiu tygodni poznawania koncepcji wdzięczności, uczniowie regularnie ją praktykowali i zaczęli korzystać z dzienników wdzięczności.
Każdego ranka wbiegali do klasy, aby zapisywać w swoich dziennikach, za co są wdzięczni. Rodzice zauważyli, że zmieniło to ich rozmowy z dziećmi, więcej w nich było o wdzięczności i uznaniu. Uczniowie zaglądali do swoich dzienników, gdy byli smutni lub zdenerwowani.
W obecnych czasach, często skupiamy się na tym, co nie wychodzi, wdzięczność może zmienić nasze nastawienie na bardziej optymistyczne.
Wdzięczność jest trudna, szczególnie dla dzieci żyjących w trudnych warunkach. W szkole jest szansa, aby poznać, jak żyją ludzie w różnych warunkach, również w czasie wojny i przez to docenić własne życie.
Nauczyciel może pokazać uczniom, za co sam jest wdzięczny, na przykład: mam ciepłą wodę w kranie, moja córka się do mnie uśmiecha, zjadłem pyszny obiad.
Można polecić uczniom napisanie listu w imieniu postaci historycznej, o której się uczą. W nim można zawrzeć przemyślenia, komu ta osoba mogła być wdzięczna.
Wdzięczność w programie szkolnym
Wielu edukatorów, uważa, że wdzięczność powinna być włączona w program szkolny, nie jako osobny przedmiot, ale jako część już wykładanych przedmiotów, na przykład przy nauce czytania, czy na lekcjach historii.
Można zaczynać lekcję od chwili zastanowienia się nad wdzięcznością – komu lub za co mogę być dziś wdzięczny/a, następnie można poprosić uczniów, aby zwrócili się do osoby w ławce i powiedzieli coś, za co są wdzięczni tej osobie lub komuś innemu. Można też podsumować wdzięczność w czasie wypowiedzi w rundzie.
Podziękowanie
Modelowanie wdzięczności może następować poprzez podziękowania. Nauczyciel może być wdzięczny uczniom, a oni jemu. Nie muszą to być wielkie sprawy, chodzi o uświadomienie wdzięczności. Podziękowanie powinno być skoncentrowane na konkrecie, puste podziękowania i docenienia mogą być odbierane jako fałszywe.
Wdzięcznym można być za wiele spraw. Również na przykład za to, że uczeń wykonuje dobrze swoje obowiązki.
Wskazówki do kultywowania wdzięczności
- Pomyśl o intencjach, kosztach i korzyściach.
Badacz Giacomo Bono sugeruje, że kiedy uczniowie wyrażają wdzięczność, nauczyciele powinni zachęcać ich do dostrzegania intencji (myśl stojąca za prezentem, który otrzymali), docenianie kosztów (które poniósł wyświadczający przysługę) i dostrzegania korzyści, które obdarowany otrzymał.
- Użyj dziennika wdzięczności.
W badaniu przeprowadzonym w 2008 roku przez Bono i Jeffreya Froh, zauważono, że uczniowie, którzy regularnie robili wpisy w dzienniku wdzięczności stawali się bardziej optymistyczni i mieli bardziej pozytywne nastawienie do swoich doświadczeń szkolnych. Wpis na ten temat: https://osswiata.ceo.org.pl/2022/12/01/dziennik-wdziecznosci/
- Prowadź działania związane z wdzięcznością.
Poproś uczniów, aby napisali list z podziękowaniami do kogoś, komu są wdzięczni. Można też organizować kręgi wdzięczności (lub tablice wdzięczności), podczas których (lub na których) uczniowie dzielą się z innymi swoją wdzięcznością.
- Połącz uczniów w pary.
Można tak organizować proces uczenia się, aby uczniowie pracowali w parach o różnych zdolnościach, wtedy mogą uczyć się wzajemnie od siebie i być sobie za to wdzięczni.
- Pytaj uczniów.
Warto pytać uczniów o szczęśliwe chwile w ich życiu. Następnie można pogłębić pytanie: Czy ktoś ci pomagał? lub Czy ktoś pomógł ci pokonać trudności? Warto, aby uczniowie uświadomili sobie role osób trzecich.
- Zachęcaj do pomocy innym.
Uczniowie, którzy mieli okazję pomagać, mogą zobaczyć świat z innej perspektywy, mogą również lepiej widzieć zmagania innych.
- Modeluj!
Kluczem do kultywowania wdzięczności jest uczynienie jej częścią rutyny własnej i klasowej. Modelując wdzięczność, zachęcamy uczniów do robienia tego samego.
Inspiracja artykułem Sarah McKibben
https://www.ascd.org/el/articles/tapping-into-the-power-of-gratitude
