Nauczyciele mogą pomóc uczniom w uczeniu się, przekazując im informacje zwrotne, które wspierają ich samodzielną naukę i rozwój.
Jest to jeden z najpotężniejszych sposobów pomocy.
Nauczyciele formułując informację zwrotną dla ucznia najczęściej skupiają się nad tym, czy odpowiedź jest poprawna, czy niepoprawna. To oczywiście jest ważne, ale równie ważne jest, aby wzbudzić w uczniach refleksję, dlaczego popełnili błąd, jak mogą go poprawić, co im może pomóc się uczyć i przede wszystkim, na czym mogą bazować, czyli co zrobili dobrze.
Informacja zwrotna może być łącznikiem pomiędzy uczeniem się uczniów i nauczaniem, ponieważ daje ona również nauczycielowi informację, co należy powtórzyć lub wytłumaczyć powtórnie.
Najlepiej, gdy informacja zwrotna stanowi dialog nauczyciela z uczniem. Nauczyciel może dawać uczniowi wskazówki, które posłużą mu w poprawie pracy, a uczeń może się z nimi zgodzić lub nie.
Skuteczna informacja zwrotna
Nie każda informacja zwrotna jest skuteczna. Profesor John Hattie, który prowadzi wielkie meta badań nad skutecznością nauczania, ocenia rozmiar efektu wynikłego z przekazywania uczniom informacji zwrotnej bardzo wysoko. Jednak zaznacza, że wysoka jej skuteczność zależy od prawidłowości przekazywanej informacji zwrotnej. W swojej książce Widoczne uczenie się dla nauczycieli (książka przetłumaczona w 2006 roku na język polski przez Centrum Edukacji Obywatelskiej) zwraca uwagę, że informacja zwrotna powinna:
- być przekazywana w odpowiednim momencie uczenia się,
- być zindywidualizowana
- odnosić się do tego, gdzie uczeń jest w procesie uczenia się i co trzeba zrobić, aby znalazł się w oczekiwanym punkcie.
Innymi słowy, informacja zwrotna ma być aktualna, konkretna, zindywidualizowana i pojawiać się cyklicznie.
Narada
Bardzo korzystne jest przekazywanie przez nauczyciela informacji zwrotnej podczas „narady” z uczniem, wtedy można wyjaśnić wszelkie wątpliwości, dopytać ucznia i przedyskutować wskazówki. Taka rozmowa może być wirtualna bądź stacjonarna. Warto doskonalić prace ucznia, tak długo, aż będzie ona zadowalająca ucznia i nauczyciela.
Sposób, w jaki informacja zwrotna jest przekazywana przez nauczyciela i odbierana przez ucznia, jest istotnym elementem, który może decydować o skuteczności informacji zwrotnej. Trzeba zadbać, aby była ona motywująca, a nie zniechęcająca. Powinna zachęcać ucznia do poprawy. Wspólna narada jest najlepszym sposobem, podczas niej nauczyciel może zapytać:
- „Czy możesz mi powiedzieć, jak rozwiązałeś ten problem?” – uczeń wyjaśnia swoje rozumowanie.
- „Czy mogę docenić Twój sposób rozwiązania?” – nauczyciel pokazuje uczniowi, co uczeń zrobił dobrze.
- „Czy mogę dać ci wskazówkę?” – nauczyciel wyjaśnia uczniowi, co i jak mógłby zrobić lepiej. Zamiast tego pytania można zadać lepsze pytanie: „Czy chciałbyś mi wyjaśnić, jak teraz wykonałbyś swoją pracę?” – jeśli uczeń sam wie, jak poprawić, to jest to wielki sukces.
- „Czy chciałbyś się dowiedzieć, jak możesz dalej pracować?” – nauczyciel daje uczniowi wskazówki – co dalej.
Są to pytania, na które spodziewamy się, że uczeń odpowie – tak, ale jednocześnie dajemy uczniowi sygnał, że traktujemy go jako osobę odpowiedzialną za swoja naukę i jednocześnie dajemy uczniowi wybór.
Narada nie musi trwać długo i nie musi towarzyszyć każdej pracy wykonanej przez ucznia. Może być organizowana w stosunku do prac, które są kluczowe dla danego tematu i które niosą nadzieję na poprawę uczenia się ucznia.
Takie podejście do informacji zwrotnej daje obu stronom poczucie wspólnoty w procesie uczenia, odpowiedzialności i wzajemnego szacunku, co z reguły owocuje doskonaleniem uczenia się ucznia.
Inspiracja artykułem Dani Fry
