Planowanie lekcji z OK
Jak zaplanować lekcje z OK? Przedstawiamy praktyczne wskazówki, nie każda lekcja musi wykorzystać wszystkie z tych wskazówek. Warto próbować i powoli wprowadzać je do swojego warsztatu pracy.
Napisała do mnie jedna z nauczycielek, że dostała za zadanie zaplanować lekcję z OK, która miała być następnie obserwowana przez innych nauczycieli. Poprosiła o wskazówki do planowania takiej lekcji.
Oczywiście, planowanie zależy od tematu i celu lekcji, też od przedmiotu, ale pokusiłam się o przedstawienie kilku wskazówek i skojarzenia ich ze strategiami OK.
- Cel lekcji (I strategia OK)
Najpierw trzeba określić cel – po co ta lekcja?. Przeformułować go tak, aby go zrozumieli uczniowie do których lekcja jest kierowana. Warto, aby cel lekcji był podczas niej obecny, w tej sprawie może pomoc prowadzenie OK zeszytu , w którym cele i kryteria mogą być zapisane lub wklejone.
Tu warto zastanowić się również – co już uczniowie na ten temat wiedzą i na tym „nabudowywać wiedzę”, czyli planować jej przebieg z uwzględnieniem tej informacji.
2. Kryteria sukcesu (I strategia OK)
Zastanowić się – co ma być efektem tej lekcji, czyli określić kryteria sukcesu i tak je sformułować, aby były jasne dla uczniów. Kryteria sukcesu to inaczej – po czym poznamy, że cel lekcji został osiągnięty.
W internetowej księgarni Civitas przygotowaliśmy pomoc dla nauczyciela w postaci kostek dydaktycznych na początek (niebieska) i na koniec lekcji (czerwona). Nauczyciel bądź uczeń może wylosować pytanie, dzięki któremu efektywnie możemy rozpocząć lekcję.
3. Pytanie kluczowe (II strategia OK)
Pytanie kluczowe nie jest niezbędne w lekcji z OK-ejem, ale bardzo korzystnie wpływa na zaangażowanie uczniów w lekcję. Pytanie kluczowe jest ściśle związane z celami lekcji i powinno być dla uczniów ciekawe. Scenariusz lekcji można oprzeć o pytanie kluczowe, które może lekcję prowadzić – od zadania pytania, aż do uzyskania na nie odpowiedzi.
4. Scenariusz lekcji (II, III, IV, V strategia)
Zaplanować – w jaki sposób chcę dojść do celu, czyli co będę po kolei robił/a z uczniami. Warto pamiętać o:
- Zadaniu edukacyjnym – głównym zadaniu prowadzącym do celu.
- Organizacji samodzielnego dochodzenia uczniów do rozwiązania (niepodawanie gotowych rozwiązań).
- Przy planowaniu zadań i poleceń dla uczniów warto pamiętać o taksonomii Blooma lub innej, aby zadania nie były tylko z poziomu wiedzy i zapamiętywania faktów, ale, aby rozwijały głębsze myślenie uczniów
- Planowaniu pracy w grupach i wzajemnym korzystaniu uczniów ze swojej wiedzy.
- Technikach pozyskiwania odpowiedzi od uczniów – losowanie (np. metoda patyczków), pary (technika partnerów do rozmowy), czas oczekiwania na odpowiedź (np. mierzony klepsydrą).
- Zarezerwowaniu czasu na dyskusję i dialog.
- Warto też pamiętać o informacji zwrotnej dla uczniów w czasie lekcji, czyli korygowanie i inspirowanie uczniów podczas przebiegu lekcji (można tu zastosować np. ocenę koleżeńską).
5. Monitorowanie (I, II, V strategia OK)
Dobrze jest zaplanować monitorowanie osiągania celów, czyli „stop klatki” w celu pozyskania informacji, gdzie są moi uczniowie, jak głęboko rozumieją dany materiał. Tu może pomoc samoocena uczniowska. W internetowej księgarni Civitas przygotowaliśmy pomoc dla nauczyciela w postaci tak zwanego „Metodnika”, który miedzy innymi umożliwia samoocenę przy pomocy techniki świateł.
6. Warianty lekcji (II strategia OK)
Warto zastanowić się, jakie problemy mogą napotkać uczniowie. Jeśli z doświadczenia wiadomo, że mogą wystąpić trudności , to zaplanować wcześniej, jak sobie z nimi poradzić.
Można zaplanować np.:
- warianty lekcji;
- pogłębiające zadania dla uczniów, którzy dobrze sobie radzą;
- inny sposób tłumaczenia dla uczniów, którzy sobie nie radzą;
- wzajemne nauczanie.
W internetowej księgarni Civitas przygotowaliśmy pomoc dla nauczyciela w postaci „Skrzyneczki mistrzów”, w której znajduje się ponad 40 sposobów radzenia sobie ze zróżnicowanym poziomem klasy.
Warto też w tym kontekście pomyśleć o wykorzystaniu błędów popełnianych przez uczniów w procesie nauczania. Jeśli nauczyciel nie pomyśli o tym wcześniej, to na bieżąco trudno mu właściwie zareagować i wykorzystać błędne myślenie uczniów.
7. Podsumowanie i refleksja ucznia (I i V strategia)
Na koniec bardzo ważna sprawa – zaplanowanie podsumowania lekcji, tak aby każdy uczeń poczuł, że się czegoś nauczył, że cele zostały osiągnięte i że sam nauczyciel wie, że nie zmarnował czasu. Niezwykle ważna dla procesu uczenia się jest refleksja uczniów. W internetowej księgarni Civitas przygotowaliśmy pomoc dla nauczyciela w postaci „Pudełka refleksji”, zawiera ono około 30 sposobów na pozyskiwanie refleksji uczniowskiej.
Można też użyć kostek dydaktycznych, dzięki którym można refleksyjnie zakończyć lekcje.
Prowadzenie OK zeszytu z uczniami pomaga archiwizować przemyślenia uczniów, czyli najważniejszą część ich uczenia się.
Widać, jak trudne zadanie stoi przed nauczycielem planującym dobrą lekcję z OK. Taka lekcja to dzieło sztuki. Jest dostosowana do potrzeb uczniów w klasie. Tylko nauczyciel prowadzący klasę może wiedzieć, jakie potrzeby mają uczniowie, co w klasie działa, a co nie.
Każda z powyższych wskazówek może być wypróbowywana po kolei. Moim zdaniem ćwiczenie się w nich powoduje, że lekcje stają się efektywniejsze.
Praca nauczyciela jest bardzo trudna i każdy wysiłek ze strony nauczyciela, aby była lepsza jest cenny.
