Edukacja dla Innowacji. Innowacje w edukacji

W dniach 23-24 października w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym Gdynia odbędzie się IX edycja Kongresu E(x)plory pt. „Edukacja dla Innowacji. Innowacje w edukacji”.  
Rozmowa z Danutą Sterną z Centrum Edukacji Obywatelskiej, panelistką IX Kongresu E(x)plory.

Od 19 lat współpracuje Pani z Centrum Edukacji Obywatelskiej. Proszę powiedzieć jakie działania Pani realizuje?
 
Właściwie stale jestem w programie Szkoła Ucząca Się. W ramach tego programu podejmujemy różne inicjatywy okresowe, np. takie jak Szkoła Marzeń, Akademia Uczniowska, Akademia Liderów Oświaty itd. Mają one na celu poprawę nauczania i uczenia się uczniów. Dla mnie jest to ważna droga do tego, aby poprawiać kondycję polskiego społeczeństwa. Im lepszy będzie dla młodego człowieka ten pierwszy okres jego życia i im mniej krzywdy mu się wyrządzi, tym lepszymi ludźmi i obywatelami będą absolwenci szkoły w dorosłym życiu. Przyznam się również do tego, że tak samo zależy mi na ludziach pracujących w szkole, chciałabym, aby mieli radość i satysfakcję z pracy.
Wcześniej pracowała Pani jako nauczycielka. Była Pani nawet dyrektorką szkoły. Jak widzi Pani edukację z tych 3 różnych perspektyw?
 O, to bardzo dobre pytanie. Z każdej perspektywy widać oświatę inaczej. Czasami nawet trudno się porozumieć wewnątrz jednego obszaru, a co dopiero pomiędzy. Do wymienionych możliwości dołączyłabym też – perspektywę pracy nauczyciela akademickiego (12 lat na Politechnice) i perspektywę rodzica (córka chodziła do szkoły w Polsce i w USA). Książkę można byłoby napisać. Może tylko po jednym zdaniu o pragnieniach każdego zagadnienia:

• Nauczycielka – Chciałabym, aby uczniowie lubili moje lekcje i aby dobrze radzili sobie w życiu po ukończeniu szkoły.
• Matka – Aby nikt nie skrzywdził mojego dziecka i aby czas szkolny był dla niego dobrym wspomnieniem.
• Nauczycielka akademicka – Aby przekazać studentom potrzebną im wiedzę w jak najbardziej przystępny sposób.
• Dyrektorka szkoły – Aby uczniowie i nauczyciele chcieli do mojej szkoły uczęszczać.
• Trenerka nauczycieli – Aby uczynić pracę nauczycieli przyjemną i efektywną.

Mimo, że te perspektywy nie kłócą się ze sobą na poziomie ogólnym, to w szczegółach są czymś zupełnie innym.
Byłam pewien czas temu na spotkaniu nauczycieli matematyki w Ministerstwie Edukacji. Kilka godzin kłóciły się dwie frakcje: jedna to nauczyciele liceum, a drudzy, to nauczyciele klas młodszych. Ci pierwsi optowali za poszerzeniem programu, za trudniejszymi egzaminami itp., a ci drudzy za ograniczeniem treści i za nauką przez zabawę.
Myślę, że warto wypowiadając się definiować swoja perspektywę, np. teraz mówię jako rodzic, a teraz jako dyrektor szkoły…
Czy wierzy Pani, że nauczyciele razem z rodzicami mogą wpłynąć na kształt edukacji już dziś? Czy skuteczne są inicjatywy oddolne, czy pomóc mogą jedynie odgórne zmiany systemowe?
 Tylko w takie inicjatywy wierzę. Moje długoletnie doświadczenie mówi mi, że wszystkie działania sterowane odgórnie są… tragiczne. O zmianach powinni decydować nauczyciele z rodzicami z uwzględnieniem zdania uczniów. Za to wierzę, że mimo beznadziejnych odgórnych decyzji, można dużo zrobić na dole. Czyli moją dewizą jest: róbmy swoje w ograniczeniach, które mamy.
Zapytacie, pewnie – jak to zrobić np. w tym chaosie, który panuje? To może dam przykład w sprawie oceniania stopniami (które najchętniej bym zlikwidowała, ale niestety przepisy są inne): Można sztywno określić w statucie szkoły, że nauczyciel musi wystawić np. 10 ocen w semestrze, a można uznać, że w czasie procesu uczenia się nie stawiamy stopni w ogóle i dopiero na końcu robimy sprawdzian.
Podczas IX Kongresu E(x)plory będzie Pani prowadziła warsztaty „Czy ocenianie może pomóc się uczyć”. Napisała Pani o tym także książkę…
Dla mnie jest oczywiste, że aby uczeń miał umiejętności proinnowacyjne, to musi być samodzielny i odpowiedzialny za swój proces uczenia się, a to jest podstawowa zasada oceniania kształtującego: Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu własnego uczenia się.
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii opracowało 18 kompetencji proinnowacyjnych. Są one bardzo trafne, ale na pewno nie uda mi się do nich wszystkich odnieść podczas prezentacji. Szkoda, bo ocenianie kształtujące pomaga je wszystkie kształcić.
Niestety wymóg realizacji podstawy programowej powoduje, że nauczyciele starają się w szybkim tempie przekazać uczniom potrzebny na egzaminie materiał. Nie mają czasu, aby kształcić u uczniów samosterowność. Podczas prezentacji postaram się powiedzieć, jakie warunki muszą zaistnieć, aby uczeń był w stanie wziąć swój proces uczenia się w „swoje ręce”. Jednym z pomocnych sposobów, jest stosowanie w nauczaniu OK zeszytu, czyli zeszytu, który wykorzystuje ocenianie kształtujące i jest jednocześnie pod całkowitą kontrolą ucznia.
O ocenianiu kształtującym napisałam 6 książek (jedną narysowałam). Ciągle odkrywam nowe możliwości OKeja. Na warsztatach, które będą wspólnie prowadzić z Wiesławą Mitulską i z Joanną Sułek chciałybyśmy pokazać uczestnikom OK zeszyty uczniów. Czyli pokazać, jak zeszyt uczniowski może pomoc uczniowi się uczyć, a nauczycielowi prowadzić satysfakcjonujący proces nauczania.
Więcej o IX Kongresie oraz zapisy: www.kongres.explory.pl