Pole dowodowe

A ja, jak zwykle, z naiwnymi pytaniami:
„Dużo się mówi w edukacji o szukaniu i przedstawianiu dowodów uczenia się uczniów (w szkole).”
Naiwne pytanie: a po co się o tym mówi?
„A może nauczył się poza szkołą, może na korepetycjach, może od kolegi, może z internetu? Może szkoła i, o zgrozo, nauczyciel nie byli mu do tego potrzebni?”
Załóżmy, że właśnie tak było.
Naiwne pytanie: a czy to źle, że uczniowie uczą się poza szkołą? Może nie powinni? Ja jestem szkołą Twoją zazdrosną, nie będziesz miał innych źródeł wiedzy obok mnie?
Ja bym był zachwycony. Nie obchodzi mnie, czy nauczyciel się napracował i czy to on nauczył ucznia. Ważne, że uczeń oddany mu pod opiekę umie dużo. Nie obchodzi mnie, czy to nauczyciel go tego nauczył, czy nauczyciel go zachęcił, by nauczył się sam, ani nawet, czy nauczyciel mu po prostu nie przeszkadzał w samodzielnej nauce, nie zniechęcił go i nie zabierał mu czasu. Cel edukacji został osiągnięty – uczeń umie.
Chyba, że jasno powiemy, że celem szkoły wcale nie jest by uczniowie umieli dużo, tylko zbieranie dowodów, że nauczyciele pracują dobrze i to właśnie na tej pracy się skupiamy i jakość tej pracy musimy koniecznie mierzyć.
Od dziś nie mierzymy testami i EWD, tylko 'dowodami uczenia się’. Co za różnica? Jeśli wymyślimy jakikolwiek inny przepis na 'dowody’ i zaczniemy premiować nauczycieli dobrze wypadających w takim pomiarze, to będziemy mieć to samo co dziś: szkoły uczące nie według zdrowego rozsądku, tylko pod spełnienie kryteriów oceny. Wygonimy smoka EWD smokiem 'dowodów opartych o zeszyty’.
Jedynym sensownym dowodem jakości pracy nauczyciela są zadowoleni uczniowie i zadowoleni rodzice.

„Celem jest lepsze i efektywniejsze nauczanie. […] Bez analizy swojej pracy nauczycielowi nie uda się jej doskonalić.”
Taaak?
Porównaj to swoje z danie z argumentacją MagdyK uzasadniającą niezbędność stosowania EWD (http://osswiata.nq.pl/stojda/2012/01/15/zydel/#comment-110 i następne)
Widzisz jakąś różnicę? A tamte jej argumenty chyba uznałaś wtedy za bzdurne.
Poddaj ten argument tej samej krytyce, co wtedy padła pod adresem MagdyK…
Czym miałaby się różnić EWD od „rzetelnej samooceny opartej o zdefiniowane kryterium”?
„Jedynym sensownym dowodem jakości pracy nauczyciela są zadowoleni uczniowie i zadowoleni rodzice.” – Pytam : których, jaki procent, jak to zmierzyć?
Najlepszą i najprostszą metodą byłby stan konta szkoły połączony z bonem edukacyjnym. Zadowoleni płacą, niezadowoleni oddają swój bon innym szkołom.

Nic w tym dziwnego, Ksawery, że nauczyciel (ja również nim jestem) postrzega siebie przez pryzmat zadania, jakie ma do wykonania, czyli „nauczenia” uczniów, a więc wyposażenia ich w pewien zakres wiedzy i umiejętności. Zgadzam się, Danusiu, że efektywność nauczania warto zamienić w refleksyjność nad nauczaniem. Zespół nauczycieli w różnym wieku, z różnym doświadczeniem życiowym i zawodowym, o różnym poziomie kompetencji metodycznych mógłby (i powinien) zatrzymywać się nad szeroko pojętymi wynikami uczniów. Kiedyś przed którymś z warsztatów dla nauczycieli przygotowywałam prezentację, aby w jakiś ciekawszy i lżej strawny sposób przemycić trochę mądrości mądrzejszych ode mnie. Zastanawiałam się nad tytułem tego wizualnego wykładu. Wówczas w uszach zabrzmiało mi hasło otwierające konto nauczycielskie w naszej pracowni internetowej (obecnie już zmienione, więc śmiem się nim podzielić) JA.NAUCZYCIEL. Gdy włączam prezentację, zatrzymuję się zawsze przy slajdzie tytułowym. JA KROPKA N.A.U.C.Z.Y.C.I.E.L Mówię wtedy o tym, jak różnorodne jest podejście nauczycieli do nauczania. Jeden postrzega się jako mentora, mistrza wszechrzeczy. Mówi „Ja i kropka””, jestem tu przed wami, ponad wami”, „macie mnie słuchać, bo ja mam rację”. Inny zatrzymuje się co chwilę, ogląda za siebie. Raz robi krok do przodu, czasem się cofa lub ogląda za siebie i znów idzie do przodu… Podchodzi do swojej pracy refleksyjnie, wnioskuje, szuka, naprawia ewentualne błędy, korzysta z doświadczenia innych. Nigdy nie podejmuję oceny żadnej z tych postaw. Ja wolę być tym drugim. Szanuję jednak i tych pierwszych. Rozumiem, że nauczyciel też człowiek i ma prawo nie być skłonnym do refleksji. Czasem tylko żałuję, że tych „pierwszych” chyba wciąż jest troszkę za dużo w szkołach…

Ksawery
Mówimy o różnych sytuacjach. Ty o uczeniu się pozaszkolnym przy pomocy jednego nauczyciela przewodnika, prowadzącego dwóch – trzech uczniów, ja i Kasia o rzeczywistości szkolnej, w której żyje większość dzieci.
W Twojej sytuacji masz natychmiastową informację, czy uczniowie się uczą, bo śledzisz ich każdy krok. Nie da się tego zrobić mając w klasie 30 uczniów.
Chciałabym, aby każde dziecko miało dostęp do dobrej edukacji, a taka szansa jest tylko w szkole – instytucji do tego powołanej.
Mam do tej szkoły wiele zastrzeżeń, ale jest niestety jedyną moją nadzieją, gdyż Twoja rzeczywistość nie może być powszechna.
Jeśli już akceptuję tę instytucję, to w konsekwencji muszę się zgodzić choćby na podstawę programową i starć się, aby uczniowie z pożytkiem opanowali (=nauczyli się) tego czego założyliśmy.
O podstawie może kiedy indziej.
Aby uczniowie zdobyli wiedzę w szkole muszą być dobrze nauczani i nauczyciele powinni się starać rozwijać w tym kierunku, a nie da się rozwijać bez refleksji. Ważne jest na jakich danych się tę refleksję opiera.
Nie chcę, abyśmy wyciągali wnioski z wyników egzaminów, bo wiem jakie to jest ułomne narzędzie, szukam (nie tylko ja) innych danych, dowodów, że uczniowie się uczą.
Takim dowodem może być w 30 osobowej klasie zeszyt ucznia, w którym można znaleźć i prześledzić tok rozumowania ucznia.
Jednak u nas zeszyt jest używany jako notatnik zawierający już tylko wnioski, a nie przebieg rozumowania. Nie można zorientować się z niego, czy wnioski są wnioskami ucznia, czy podyktowanymi przez nauczyciela. W takim układzie traci zeszyt moc dowodu.
W twojej rzeczywistości jest tak, że widzisz na bieżąco jak uczeń myśli i możesz szybko dostosować swoje nauczanie. W mojej nie jest to możliwe, bo nie da się śledzić 30 osób jednocześnie i jeszcze dostosowywać do każdego.
W różnych edukacjach zaczyna się mówić o tym, aby zbierać dowody na to, czy uczniowie się uczą podczas lekcji, analizować je wspólnie w małych grupach profesjonalistów i zmieniać nauczanie, tak, aby nauczanie było efektywne.
Mam nadzieję, że wyjaśniłam teraz lepiej o co mi chodzi?
Danusia

Temat ciekawy, ale trochę obok tego o czym piszę.
Mnie chodzi tylko o to: jak nauczyciel ma doskonalić własny warsztat pracy.
Wychodzę z założenia, że człowiek nie rodzi się nauczycielem, tylko nim się staje. Jestem też przekonana, że zawodu nauczyciela nie można nauczyć się na studiach i dalej nie doskonalić.
Jeśli chcę lepiej nauczać (niestety również tego co nam zlecono, ale nie o tym teraz), to jak mam się tego uczyć?
Mówi się w edukacjach innych krajów o uczeniu się nauczycieli na dowodach. Czyli sprawdzaniu, czy ja sama mam dowody na to, że skuteczniej, lepiej nauczyłam i od czego to zależy?
I ja tylko o tych dowodach – co to może być? Po czym poznam?
Koleżanka przysłała mi link do takiego doświadczenia: zapytano studentów ostatniego roku Harvardu, dlaczego są pory roku i …. nie wiedzieli.
Czy ich dobrze nauczano? Wiem, wiem zaraz zacznie się lament, że to uczniów wina i do tego nie w Polsce. No nie jestem tego pewna, jakby to wyglądało u nas. Tylko z drugiej strony da się żyć bez tej wiedzy.
To inny problem, jaka wiedza jest niezbędna do życia i jeszcze jakiej jakości życia.
Danusia

Uwaga na marginesie, być może warta wybicia na oddzielny wątek dyskusji.
To, co napisał przed chwilą, można odnieść również do EWD i rankingów gazetowych. Powinniśmy to powiedzieć jasno i wprost: to nie są metody pomiaru jakości edukacji, tylko próby zdefiniowania (implicite) obiektywnego celu edukacji. A metoda pomiaru jest wtórna wobec tego celu. W przypadku EWD tym celem jest różnica pomiędzy odpowiednio uśrednionymi wynikami testów uczniów opuszczających szkołę, a uczniów do niej przychodzących. Godząc się na EWD zgadzamy się na przyjęcie tego za cel działań szkoły.
Patrząc więc na jakąkolwiek „obiektywną” miarę „jakości uczenia”, znajdźmy w niej ten, nie zawsze wybity i jasno określony, a najczęściej tylko implicite przemycony cel. I zanim zaczniemy się zastanawiać, czy metoda dobrze realizuje ten cel, zastanówmy się, czy to jest cel, z jakim się zgadzamy.

Przestrzegam przed widzeniem „nauczyć rozwiązywania układu równań” jako celu pracy nauczyciela. Ja przynajmniej nauczycielowi, który w ten sposób widzi swoje cele nigdy nie dałbym na nauki swojego dziecka.
Nauczyciel matematyki (przynajmniej w moim rozumieniu istoty tej profesji) ma dbać o rozwój mentalny i intelektualny (w zakresie matematyki) swoich uczniów, a nie wciskać im do łbów rozmaite algorytmy i metody rachunkowe. Biegłość w rozwiązywaniu układów równań może być (nawet powinna być) efektem tego rozwoju intelektualnego. Ale nie celem per se!
Niech więc żaden nauczyciel nie będzie rozliczany, ani nie rozlicza sam siebie z tego, co jest efektem ubocznym kształcenia.
Wiesławie: wydaje mi się, że nie „każdy i każdemu”, ale że człowiek „na poziomie” powinien z marszu umieć na każde z pytań (od trzustki po Wiedeń). Więcej – kogoś, kto wykazuje się niewiedzą na takim poziomie szufladkuję jako niedouczonego prostaka.