Chwalenie jest sztuką. Barbara R. Blackburn jest znaną edukatorką i autorka poczytnych wpisów dla nauczycieli. Jej artykuły są rzeczowe, zwięzłe, praktyczne, pełne przykładów i szanują czas nauczycieli oraz wyzwania, przed którymi stoją.
Przedstawiam jej rady na temat tego: Jak chwalić?
- Po pierwsze, pochwała powinna być zawsze pozytywna.
Może się to wydawać oczywiste, ale zdarza się, że pochwała niesie w sobie sarkazm lub złośliwość. Na przykład – „Michale świetnie, że wyjątkowo odrobiłeś prace domową” – niesie w sobie opinię, że uczeń często pracy domowej nie odrabia.
Niektórym nauczycielom wydaje się, że sarkazm jest dobrą formą kontaktu z uczniami, szczególnie starszymi. Jednak tak nie jest, sarkazm wzmacnia wszelkie negatywne komentarze, które uczniowie słyszeli w przeszłości w rodzinie i w wśród kolegów i koleżanek. A uczniowie potrzebują zachęty i wdzięczności., a nie sarkazmu.
- Pochwała powinna uwzględniać wysokie oczekiwania.
Oznacza to, że powinno się doceniać włożony wysiłek. Jeśli chwalimy coś, co jest zbyt łatwe dla uczniów, to uczniowie czują fałsz i w rzeczywistości podważana jest ich pewność siebie. Uczniowie myślą, że chwalimy ich za byle co, gdyż na co innego ich nie stać, że nie są „wystarczająco dobrzy”, aby wykonywać prawdziwą pracę, co w konsekwencji podważa ich pewność siebie.
- Pochwała powinna być odpowiednio przekazana.
Może być publiczna lub prywatna. Czasami uczniowie nie chcą być chwaleni publicznie, są zawstydzeni chwaleniem. Trzeba dostosować formę do potrzeb ucznia.
Czasami można pochwalić ucznia ustnie, a czasami napisać pochwałę. Pisemna pochwała jest szczególnie skuteczna, ponieważ uczeń może ją pokazać rodzicom lub kolegom i wrócić do niej po pewnym czasie.
- Pochwała musi koncentrować się na tym, co uczniowie robią, a nie na tym, kim są.
Na przykład pochwala typu: „Jesteś tak samo zdolna, jak Twoja siostra” , jest raczej pochwałą siostry, a nie uczennicy. Chwaląc powinnyśmy skupić się na wykonanej pracy i włożonym wysiłku.
- Pochwała nie powinna uzależniać.
Częste chwalenie powoduje, że uczniowie się od niego uzależniają.
Aby temu zapobiec warto pytać uczniów o ocenę własnej pracy, na przykład: „Jak oceniasz swoją pracę?”, „Zauważyłem, że bardzo dobrze radzisz sobie z tym zadaniem. Co zrobiłeś?”, Chodzi o to, aby zachęcić ucznia do autorefleksji i spowodować, aby uczeń sam zauważył swój sukces. To może uniezależnić go od oceny nauczyciela.
- Pochwała za konkret.
Uczeń powinien widzieć, że pochwala jest zasłużona. Nieszczerość jest natychmiast przez uczniów rozpoznawalna i rujnuje zaufanie.
- I najważniejsze: Pochwała dotyczy pracy i wysiłku, a nie zdolności.
Carol Dweck w swojej książce Mindset przedstawia badania, pokazujące, że jeśli uczniowie są chwaleni za swoje zdolności („jesteś taki mądry”), z czasem ich wysiłek i osiągnięcia spadają. Ale jeśli uczniowie są chwaleni za swój wysiłek („widzę, że bardzo się starałeś i udało ci się przeczytać ten artykuł”), z czasem ich wysiłek wzrasta, podobnie jak ich osiągnięcia.
Pochwała może być skutecznym narzędziem zachęcania uczniów i motywowania ich do dalszej nauki. Aby to jednak osiągnąć, musimy chwalić odpowiednio.
