Jak zwiększyć zaangażowanie uczniów w uczenie się?

„Krótko mówiąc – wyniki testu czy egzaminu pisemnego nie są użyteczną informacją. Podkreślam „pisemnego”, gdyż egzamin ustny, szczególnie u nauczyciela uczącego ucznia, może sprawdzać, co uczeń umie z tego, co umieć powinien.”
A dlaczegóż to? Chyba ze egzamin ustny obejmuje całość wiedzy, jaką powinien umieć, a nie żądanie odpowiedzi na wyrywkowe pytania. Ale to samo możemy powiedzieć o egzaminie pisemnym. W egzaminie tak ustnym, jak i pisemnym dochodzi element stresu, który u różnych osób (o różnej konstrukcji psychicznej i pewności siebie) może mieć znaczacy wpływ na wynik egzaminu. Są osoby, które wypadają lepiej na egzaminie ustnym, inne na pisemnym. Zakładamy z góry, że nauczyciel na takim egzaminie ustnym będzie życzliwy, a uczeń otwarty i umiejący „się sprzedać”, a to przeciez nie zawsze tak jest. Oczywiście, że oceny nie maja wiele wspólnego z wiedzą. Moje dziecko ma z pewnego przedmiotu 1, 4+ i 4. „Wychodzi” mu na semestr 3+. I kogo obchodzi, że ta jedynka to przypadkowa dość ocena z kartkówki z tematu, na którym nie był nie ze swojej winy, a z zasady kartkówek się nie poprawia (co jest dla mnie znów bezsensem, bo czy w szkole chodzi o zdobycie wiedzy, czy zdobycie oceny?), a z kolei te pozostałe oceny to oceny z prac klasowych obejmujacych dużą partię materiału. I tak jest uczniem trójkowym (z plusem). Jaki to ma sens? Kto z nas, dorosłych, pracuje przez okragły rok pełną para, nie pozwalajac sobie na słabszy dzień, na niewzięcie papierów do domu, bo przeciez uczniowie dopiero po szkole zasiadają do „prawdziwego” uczenia się.
Wiadomo, ze takie ocenianie, jakie znamy, nie ma wiekszego sensu, ale wiemy, że nasi uczniowie musza zostać ocenieni, zeby dostac świadectwo itp., bo takie sa aktualnie realia edukacji w tym kraju. Najgorsze jest takie ocenianie z doskoku, tzn. uczen nie ma ocen przez cały rok, a potem raptem nauczycielowi sie przypomina, że nie ma ocen i zaczyna dość przypadkowe ich zdobywanie.
Ja naprawdę nie mam nic przeciwko ocenom, które potwierdzają, że uczeń jakąś wiedzę zdobył. Tak jak nie mam nic przeciwko certyfikatom językowym, które potwierdzają okreslony poziom znajomości języka. Tyle że nikt nam tych certyfikatów nie każe robić wtedy a wtedy, bo jak się nie zda wtedy, to już się go nie dostanie nigdy, a tak jest własnie z ocenami szkolnymi. Nauczyciela, który odpytał Jasia i stwierdził, że umie na 2 czy 3, nie obchodzi, czy Jaś się kiedykolwiek douczy z tego tematu. Wazne, że on swoją ocenę ma i może Jasia ocenić. Nawet Jasiowi nie wolno zdawać ponownie tego materiału, bo zdawać ponownie mogą tylko ci, co dostali 1. I jest pewne na 100%, że Jaś z tą wiedza na 2 czy 3 zostanie, bo jaki ma interes w douczaniu się z tego później, skoro to nie ma wpływu na jego wynik edukacyjny? A tak naprawdę czy to ważne, że Jas przyswoi sobie ułamki we listopadzie czy w lutym? Ma znaczenie tylko dla szkoły, bo to pozwala szkole stwierdzić, że Jas jest gorszy od Stasia, który załapał ułamki wcześniej. Oceny u nas służą tak naprawdę do różnicowania uczniów, nie oceny umiejętności ucznia. I to jest główna wada, a nie że są w ogóle.

Moje dziecko niedawno interesowało się studiowaniem na Cambridge (pomińmy tu realność owych studiów w jego przypadku) i bardzo mnie zaciekawiła idea obowiązujących tam przy rekrutacji na wiele kierunkach testów Thinking Skills Assessment (TSA) jako dodatkowego egzaminu, oprócz klasycznych wyników edukacyjnych, rzecz jasna. Przeczytałem przykładowe (oczywiście nie ma na szczęście zamkniętej bazy owych zadań 🙂 ) i chociaż do niektórych mam zastrzeżenia, to bardzo mi się podoba taki test. W zasadzie nie ma żadnych powodów, aby takie zadania nie znajdowały się u nas na egzaminie końcowym/wstępnym, mimo że nie sprawdzają konkretnej wiedzy. To powinna być norma – nabywanie umiejętności wnioskowania na podstawie przedstawionych faktów – coś, czego bardzo brakuje większości nie tylko uczniów po naszych szkołach, ale i – w konsekwencji – studentów. I mamy uczniów/studentów, którzy na podstawie otrzymanych wyników doświadczalnych nie są w stanie wyciągnąć poprawnych wniosków, a nawet nie rozróżniają przyczyny od skutków, bo tego się od nich przez te 12 lat edukacji nie wymaga. Usiłuję czasem konstruować w podobny sposób jakieś pytanie na kolokwium na przykład – student otrzymuje pakiet informacji (z działu, będącego przedmiotem sprawdzianu) i ma na ich podstawie wyciągnąć wniosek – nie muszę mówić, z jakim rezultatem.
A dziś w nocy przedstawiono nowy ranking szkół ponadgimnazjalnych „Perspektyw”. I w podrankingu maturalnym I miejsce zdobyła szkoła, której uczennica mówi: „Rozwinęłam swój sposób myślenia, podchodzenia do testu, umiejętność jego analizowania, interpretacji”. Jakiś komentarz?

Próbowałam. Po tygodniu takiego uczenia byłam tak zmęczona, że nie miałam siły na sprawdzanie prac i przygotowywanie pomocy oraz biurokrację. Poległam a uczniowie nie docenili zmian.