Najczęściej te kilka minut poświęcone jest zadawaniu pracy domowej lub jej sprawdzaniu. Ale lepiej byłoby, gdyby w tym czasie podsumować to, czego uczniowie się nauczyli, rozwiać ewentualne wątpliwości lub zaplanować, co jeszcze uczniom może być potrzebne i jakie mają pytania.
Takie zakończenie wymaga wcześniejszego zaplanowania.
Oto 10 pomysłów na zakończenie lekcji.
- Podsumowanie za złotówkę
Nauczyciel prosi uczniów, aby napisali podsumowanie tego, czego się nauczyli. Prosi uczniów o napisanie podsumowania w 10 słowach. Każde użyte przez nich słowo będzie warte 10 groszy. Zmusza to uczniów do krótkiej wypowiedzi i syntezy, tego czego się nauczyli. Zebranie podsumowań uczniów daje nauczycielowi informację, czego naprawdę uczniowie się nauczyli i co było dla nich najważniejsze.
Sumę (w tym przypadku złotówkę), można zmieniać w zależności od potrzeb.
- Podsumowanie ze słowami kluczowymi.
Nauczyciel wraz z uczniami określa słowa kluczowe do tematu i prosi uczniów o napisanie podsumowania z użyciem tych określeń. Wspólne zastanowienie się nad listą pojęć pomaga uczniom użycie w podsumowaniu, ważnych terminów.
- Pogodnie i pochmurno
Jest to forma wyjściówek, w której uczniowie notują dwie sprawy:
- co jest jasne w tym, czego się nauczyli (co rozumieją),
- co jest pochmurne (z czym mają problem w zrozumieniu).
- Docenienie i przeprosiny.
Uczniowie siadają w kręgu i wybierają jeden z dwóch tematów:
- Komu lub czemu mogę podziękować?
- Kogo lub co mogę za coś przerosić?
Takie podsumowanie najlepiej jest zrobić na koniec dnia. Jeśli się je stosuje systematycznie, to uczniowie już w trakcie lekcji zastanawiają się, o czym powiedzą w podsumowaniu.
- Nagłówki
Uczniowie w parach tworzą nagłówki do gazety na temat poznanego tematu. Można poprosić uczniów, aby każdy z osobna napisał swoja propozycję, a następnie na podstawie pracy każdego z uczniów, wybrali jeden nagłówek do przedstawienia. Można zamiast przedstawiania ustnego wywiesić nagłówki na ścianie, aby wszyscy uczniowie mogli się z nimi zapoznać.
- Sygnalizacja świetlna
Nauczyciel wiesza na plakacie sygnalizację świetlną i uczniowie wychodząc z sali lekcyjnej wybierają po jednej karteczce każdego koloru i piszą na niej:
- Zielone – czego się nauczyłam/em
- Żółte – wątpliwość
- Czerwone – czego nie rozumiem
Jest to też bardzo pożyteczna informacja dla nauczyciela.
- Kamień, papier, nożyce
Uczniowie w miejsce kamienia zapisują – co było trudnego, w miejsce papieru – główną ideę tematu, a w nożycach – co było łatwe.
- Quiz
Nauczyciel układa na podsumowanie quiz, można posłużyć się Kahootem. Ale jeszcze lepiej jest poprosić uczniów o wymyślenia pytań do quizu, które można potem użyć w podsumowaniu lekcji innej klasy. Ostatnie badania sugerują, że generowanie dobrych pytań sprzyja głębszemu zaangażowaniu w treść i poprawia retencję.
- Plaża/kostki
Można zapisać pytania podsumowujące na piłce plażowej (np. Czego się nauczyłeś?, Co było dla Ciebie wyzwaniem) i poprosić uczniów, aby uczniowie rzucali piłkę między sobą i odpowiadali na pytania.
Można też użyć zamiast piłki kostkę dydaktyczną (dostępna w księgarni Civitas).
- Optymistyczne zamknięcia
Uczniowie określają jednym słowem, jak się czują danego dnia lub podają jedno słowo kluczowe dla tematu. Z określeń można sporządzić chmurę wyrazową, która pokazuje nastrój lub wiedzę klasy.
Innym wariantem można być ustawienie się uczniów w linii od: jestem zdezorientowany – do wszystko w porządku.
Takie ćwiczenie buduje relacje w klasie.
Te 10 pomysłów przedstawił w swoim artykule Andrew Boryga
https://www.edutopia.org/article/10-powerful-ways-to-end-your-lessons
W zasobach księgarni Civitas możecie znaleźć pomoc dydaktyczną nazwaną – Pudełko refleksji. Zawiera ona blisko 30 sposobów na podsumowanie lekcji. Najprostszym z nich jest dokończenia zdania, np.: Na dzisiejszej lekcji nauczyłem się, że…
Moim zdaniem podsumowanie jest często ważniejsze, niż przekazywanie treści, gdyż głęboka nauka nie ma miejsca bez refleksji.
