Pewnie wszyscy się zgadzamy z tym, że silne, oparte na zaufaniu relacje między uczniami a nauczycielami są kluczem do efektywnego nauczania. Relacje mają cztery wymiary: nauczyciel z indywidualnym uczniem, nauczyciel z całą klasą, uczeń z uczniem i uczeń z całą klasą. W tym wpisie 23 wskazówki, jak te relacje budować i pielęgnować. Pomysły nie są pewnie odkrywcze, ale może warto je sobie zapisać.
- Spotkania poranne
Spotkania poranne, są odpowiednie w każdym wieku. Polegają na poświęceniu każdego dnia pewnego czasu na „zobaczenie siebie nawzajem”. Daję to uczniom i nauczycielowi szansę na spojrzenie w nadchodzący dzień i przygotować się do nauki. Spotkania mogą przybierać różne formy. Najlepiej, gdy uczniowie siedzą lub stoją w kręgu i odpowiadają (dobrowolnie) na wybrane przez nauczyciela pytanie. Pytanie może dotyczyć refleksji z poprzedniego dnia, ocenieniu nastroju z jakim uczeń przyszedł do klasy lub podzielenie się trudną myślą itp. Zamiast odpowiedzi na pytanie można zaproponować uczniom ćwiczenie uważności. Ważne jest, aby każdy uczeń mógł się wypowiedzieć, nikt mu nie przerywał i aby poczuł się, że jest w klasie „chciany”.
Według badania z 2017 r., dzięki nawiązaniu silnych więzi społecznych, poranne spotkania mogą zmniejszyć zakłócenia w zachowaniu uczniów nawet o 75 procent. W Polsce szkoły, które ten sposób wprowadziły nazwały go Kręgiem Czasu.
- Imiona
Bardzo ważne jest, aby od samego początku mówić do uczniów po imieniu. Można poprosić ich o złożenie kartki na pół, napisanie swojego imienia i postawienie kartki na ławce. Można też poprosić uczniów o sporządzenie wizytówek, które uczniowie przykleją do ubrania. Można poprosić uczniów, aby na wizytówce napisali taką formę imienia, jaką chcieliby, aby w klasie przyjęto.
Aby utrwalić imiona można zrobić grę: uczniowie mówią swoje imię i rzucają piłkę do następnego ucznia.
- Ankiety
Ankiety mają służyć wzajemnemu poznaniu się. Można przeprowadzać je ustanie lub w formie papierowej lub internetowo. Polegają na zadawaniu pytań uczniom, aby poznali się wzajemnie. Można zadać na przykład pytania: „Jaki jest najlepszy prezent, jaki kiedykolwiek otrzymałeś i dlaczego?” lub „Z kim jesteś najbliżej w swojej rodzinie i dlaczego?” lub „Czego najbardziej obawiasz się w szkole?”
Jeśli ankiety są anonimowe, to uczniowie często ujawniają rzeczy, których inaczej by nie ujawnili.
Jeśli nie są anonimowe, to można odpowiedzi na pytania ankiety czytać w parach lub w małych grupach.
- Portret
Polega na poproszeniu uczniów o stworzenie zabawnej prezentacji na swój temat, zawierającą 10 faktów. Może to być prezentacja na plakacie, lub ustna lub internetowa.
Dobrze, gdy nauczyciel zamodeluje wcześniej prezentację o sobie.
Wariantem może być poproszenie uczniów o dokończenie kilku zdań, na przykład: „Jestem szczęśliwy, gdy____”, „Mam nadzieję, że____” lub „Najbardziej boję się, gdy____”.
- Przyjazna dłoń
Na początku każdego tygodnia uczniowie losują imię innego ucznia i na przygotowanym rysunku dłoni wpisują w każdy palec dłoni – doceniania lub życzenia lub wyrazy wdzięczności. Kartka z przyjazną dłonią jest pod koniec tygodnia przekazywana osobie, dla której została przygotowana.
- Ściany wdzięczności
Nauczyciel przygotowuje miejsce na ścianie, gdzie uczniowie zawieszają karteczki z wyrazami wdzięczności dla kogoś z klasy. Ta aktywność pomaga uczniom docenić dobro w innych.
- 5×5
Nauczyciel wybiera pięciu uczniów, o których decyduje się myśleć każdego dnia przez tydzień. Stara się przypomnieć sobie – co ostatnio dobrego zauważył u tych uczniów. Nauczyciel stara się zamienić kilka słów z wybranymi uczniami i podczas rozmowy z nimi zadaje im pytania tak, aby uczniowie zauważyli, że nauczyciel o nich myśli. Na przykład: „Janku, kilka dni temu powiedziałeś, że tata zmienił pracę, jak to zmienia twoją sytuację i twojej rodziny?”
- Strategia 2 x 10
Podobne jak poprzednie, ale bardziej wymagające.
10 dni z rzędu, każdego dnia, po dwie minuty nauczyciel prowadzi rozmowę z wybranym uczniem na dowolny temat, ale intersujący dla ucznia. Strategia wydaje się prosta, ale może dać olbrzymie efekty, szczególnie w stosunku do ucznia sprawiającego kłopoty. Raymond Włodkowski, odkrył , że może ona doprowadzić do 85-procentowej poprawy zachowania ucznia i poprawy zachowania innych uczniów w klasie.
- Powitanie przy drzwiach
Aby szybko zorientować się, jak czują się uczniowie i dodać im otuchy, nauczyciel wita się z uczniami indywidualnie przy drzwiach. Strategia polega to na zwróceniu się do ucznia po imieniu i spojrzeniu mu w oczy. Może to być specjalny sposób przywitania, który wybiera uczeń.
Nauczyciel może zorientować się, w jakim nastroju jest uczeń, czy coś się nie stało poza szkołą. Może zapytać ucznia – jak się czuje – a jeśli uczeń zrobi unik w odpowiedzi, to może zapytać: „Czy na pewno?”
- Wdzięczność, przeprosiny,
Uczniowie stoją w kręgu i jeden po drugim wyrażają uznanie dla innego, wybranego przez nich ucznia. Może to być wyrażenie wdzięczności lub przeroszenie lub moment „aha”, który wspólnie przeżyli tego dnia. Celem jest refleksja nad dniem. Ta strategia wspomaga więź w klasie.
- Sprawdzanie obecności
Zamiast prosić uczniów w czasie czytania listy, można poprosić ich o odpowiadanie – „obecny”, aby odpowiedzieli hasłowo na zadane pytanie lub dokończyli zdanie, Na przykład: Dziś kończymy zdanie: „Mój nastrój dzisiejszego dnia wyraża się kolorem…” lub „Dzisiejszy dzień zaczynam z…”.
- Przydzielanie miejsca
Dobrym pomysłem jest okresowe losowanie miejsc w ławkach. Uczniowie wiedzą, że będą siedzieć w wylosowanych parach przez tydzień lub miesiąc. Daje to uczniom więcej możliwości poznania się, wspólnej pracy i uczenia się siebie nawzajem.
- Pokaż i powiedz
Uczniowie przynoszą do szkoły przedmiot, który reprezentuje kulturę z której pochodzą. Kolejno w ciągu tygodnia kilku uczniów opowiada o wybranym przez siebie przedmiocie. Poszerza to informację o pochodzeniu uczniów, o kulturze, rodzinie i buduje więź w klasie.
- Dwuminutowe rozmowy
Pomysł polega na rozmowie w dwójkach na zadany temat. Temat może być wyznaczony przez uczniów np. Gdzie w mieście można zjeść najlepszą pizzę? lub Co zapamiętałem z wczorajszego dnia w szkole?
Najlepiej, gdy uczniowie rozmawiają w parach nie z tej samej ławki. Można poprosić uczniów, aby dobrali się w pary według kodu, np.: „Znajdź kogoś, kto nosi buty tego samego koloru co ty”.
- Wymiana listów
Nauczycielka wprowadza zwyczaj pisania krótkich listów do uczniów. Tak, aby każdy uczeń w ciągu semestru otrzymał list od nauczyciela i na niego odpowiedział. Wspomaga to relacje pomiędzy uczniami i nauczycielka i ćwiczy umiejętność pisania listów. Nauczycielka może nawiązywać do tego, co już o uczniach wie, np. „Wiem, że grasz w koszykówkę. Ja też! Kto jest twoim ulubionym koszykarzem?”
- Pudełko docenienia
Nauczyciel ustawia w klasie pudełko po butach lub coś podobnego, a następnie rozdaje papier i długopisy, aby uczniowie mogli zapisać swoim rówieśnikom docenienia, lub coś zabawnego. Pod koniec tygodnia można otworzyć pudełko i przeczytać niektóre (lub wszystkie) wypowiedzi na głos.
- Tworzenie list
Nauczyciel prosi uczniów, aby podawali autorów swoich ulubionych książek, muzyków lub artystów. W ten sposób powstaje wspólna lista. Można omówić książkę najbardziej uznanego autora lub posłuchać muzyki.
- Dwa rzędy
Uczniowie siadają w dwóch rzędach naprzeciwko siebie. Nauczycielka zadaje pytanie (np. „Jaką ciekawą książkę ostatnio przeczytałeś?”) i prosi uczniów o porozmawianie z osobą naprzeciwko – przez 30 sekund. Kiedy czas się skończy, uczniowie przesuwają się o jedno miejsce (w różnych kierunkach w rzędach) i nauczycielka zadaje następne pytanie.
- Dwie prawdy i kłamstwo
Uczniowie piszą dwie prawdy i jedno kłamstwo o sobie, które zostaną przedstawione jako fakty. Siedząc w kręgu lub w grupach, uczniowie zgadują, co jest prawda, a co fałszem. Na koniec uczeń ujawnia prawdziwą odpowiedź. Ta aktywność na początku roku pozwala uczniom dobrze się poznać.
- Cztery kwadraty
Uczniowie składają kartkę na cztery części i w każdej sekcji wpisują określoną informację o sobie, np.: „rodzina”, „ulubione hobby”, „miejsca, w których mieszkałem lub je odwiedziłem”, „interesujące rzecz o mnie, którą mogę się z wami podzielić”. Następnie uczniowie w różnych parach przedstawiają sobie wzajemnie zapisy. Tematy sekcji mogą się zmieniać w czasie. Na koniec roku mogą to być np.: „najważniejsza rzecz, jakiej nauczyłem się w tym roku” lub „największe wyzwanie, jakie pokonałem”.
Aktywność służy wzajemnemu poznaniu się uczniów i refleksji na własny temat.
Korzystałam z artykułu Andrew Boryga
https://www.edutopia.org/article/23-ways-to-build-and-sustain-relationships
