To jest druga część wpisu, w którym korzystam z testu Sarah Schroeder (link na dole). Po przeczytaniu jej artykułu doszłam do wniosku, że pod wszystkim mogę się podpisać i właściwie to jest wszystko, co chciałabym na temat oceniania napisać.
Sarah Schroeder rekomenduje teorię stworzona przez Granta Wiggins i Jay McTighe – Understanding by Design.
W tej części kilka powodów, dla których warto skupiać się na procesie, a nie na końcowym wyniku?.
- Zmniejsza się stres i niepokój.
Uczniowie przyzwyczajeni do oceny stopniem stale są w napięciu związanym z tym, jaki stopie otrzymają. Jednakowo martwią się uczniowie otrzymujący dobre stopnie, jak i stopnie słabe. Uczniowie otrzymujący zwykle dobre stopnie obawiają się, że tym razem ich nie dostaną i będzie to dla nich porażką. Tej obawy uczniowie nie mogą z nikim dzielić i z biegiem czasu staje się ona chroniczna. Stres wpływa na myślenie i pamięć. Nauczyciel może przeciwdziałać stresowi odczuwanemu przez uczniów poprzez:
- Współpraca zamiast rywalizacji
Promowanie przynależności i więzi zamiast rywalizacji. Nauka staje się wtedy wspólną sprawą wszystkich uczniów w klasie, mogą uczyć się od siebie wzajemnie i sobie pomagać.
- Sprawdzanie, a nie stopień
W przypadku, gdy sprawdzian nie jest oceniany stopniem uczniowie mogą „bezkarnie” znać i korzystać z ustalonych wcześniej oczekiwań nauczyciela. Jasne, proste oczekiwania w stosunku do uczniów, czyli kryteria sukcesu pozwalają uczniowi na przygotowanie się do sprawdzianu i na osiągnięcie sukcesu.
- Osiągnięcie celu versus zaliczenie
Jeśli uczeń wie, ze za swoją prace zostanie oceniony stopniem, to nie podejmuje żadnego ryzyka i wyzwania, gdyż boi się, że one mogą obniżyć jego ocenę. Stara się tylko wykonać zadanie tak, jak oczekuje nauczyciel.
Zapowiedź nie stawiania za prace stopnia zachęca ucznia do osiągania stawianych przed nimi celów, kreatywności i podejmowania wyzwań.
- Stopień „eliminuje” informację zwrotną.
Z badań przeprowadzonych również przez Dylana Wilama wynika, że łączenie stopnia z komentarzem nie daje dobrych efektów, Uczniowie koncentrują się na otrzymanym stopniu i nie korzystają z zwartej w komentarzu informacji zwrotnej. Uczeń powinien być świadomy, jaki jest cel sprawdzianu, czy uczący, czy klasyfikujący.
- Zdobywanie wiedzy i umiejętności musi być dla ucznia widoczne.
„Widoczne uczenie się” jest celem programu, który promuje profesor John Hattie. Otrzymując stopień uczeń dostaje informację uśredniona, nie wie, co źle i co i jak ma poprawić. Czyli nie wie czy się i czego się już nauczył.
- Sens uczenia się
Pokazywanie uczniom, że zdobyta wiedza i umiejętności przydają się w życiu.
Ocena stopniem tego nie pokazuje. Celem sprawdzianu ocenianego stopniem jest otrzymanie wysokiej noty, a nie nauczanie się czegoś, co się przyda w przyszłości.
- Samostanowienie
Według popartej setkami solidnych badań teorii samostanowienia (Self-determination theory) Edwarda Deci i Richarda Ryana uczeniu się służy zaspokojenie trzech podstawowych uniwersalnych potrzeb: autonomii, kompetencji i więzi. Uruchamia ono autonomiczną motywację do uczenia się, co sprzyja głębokości i trwałości uczenia się oraz doświadczaniu przez ucznia dobrostanu. O potrzebie więzi pisałam w punkcie 2, o kompetencji w punkcie 6. Pozostaje autonomia. Oferowanie uczniom wyboru i autonomii jest kluczowe dla ich procesu uczenia się. Sprawdzian zakończony stopniem tej autonomii nie daje – uczeń, aby otrzymać dobrą ocenę, ma często wykonać zadanie w jeden konkretny sposób.
- Oferowanie uczniom poprawy i ponownego wykonania zadania.
Stopień często jest ostateczny i bez możliwości poprawy. Trudno zresztą poprawić się, jeśli nie wiadomo w czym, bo takiej informacji stopień nie daje. Najlepiej oddzielić ocenianie od ostateczności. Najlepiej oferować możliwość poprawy i doskonalenia, aż do momentu osiągnięcia celu. Nauka w szkole powinna być ciągłym doskonaleniem, a nie zaliczeniem partii materiału.
- Aby uczniowie mogli skupić się na procesie uczenia się muszą otrzymywać regularnie informację zwrotną
Informacja powinna dotyczyć przebiegu ich procesu uczenia się. Jeśli mają dążyć do osiągnięcia celu, to musza wiedzieć, co już opanowali i nad czym i jak powinni pracować dalej. Ocena stopniem takiej informacji uczniom nie daje. Przy czym informacja zwrotna może pochodzić od nauczyciela lub innego ucznia (informacja koleżeńska) lub od samego ucznia (autorefleksja).
Inspiracja artykułem Sarah Schroeder „How to Help Students Focus on What They’re Learning, Not the Grade” opublikowanym 30 listopada 2020 w serwisie Edutoopia.
