Rozmowy o nauczaniu – Zaangażowanie uczniów, a ich potrzeby – zwiastun, artykuł i scenariusz

Zwiastun

Zaangażowanie uczniów, a ich potrzeby

Tematyka spotkania dotyczy wyników badań psychologów na temat potrzeb uczniów, których zaspokojenie owocuje zaangażowaniem w naukę. Są to: potrzeba autonomii, potrzeba  poczucia kompetencji i potrzeba przynależności.  Szkoła nie jest instytucją, która w naturalny sposób zaspokaja te potrzeby, ale jeśli według naukowców są one warunkiem koniecznym do tego, aby uczniowie angażowali się w naukę, to może warto o nich pomyśleć.

Podczas spotkania uczestnicy zastanowią się, czy jest szansa, aby w szkole takie potrzeby uczniów były uwzględniane. A jeśli tak, to jak nauczyciele mogą działać w tym kierunku.

Temat może być kontrowersyjny, dlatego może być trudny na pierwsze spotkanie – Rozmów o nauczaniu.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Artykuł

Zaangażowanie uczniów, a ich potrzeby

 Psychologowie – Ryan i Deci – zidentyfikowali trzy potrzeby, które powinny być zaspokojone, aby człowiek mógł dobrze funkcjonować.  Są to:

1. potrzeba autonomii,
2. potrzeba poczucia kompetencji,
3. potrzeba przynależności.

(Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. New York, NY: Guilford Press)

Autonomia to poczucie, że jesteśmy siłą napędową dla siebie samych i dla swoich działań.

Poczucie kompetencji to przekonanie, że jesteśmy skuteczni w wykonywaniu zadań.

Przynależność to przekonanie, że należymy do jakiejś grupy, która jest gotowa nam do pomocy.

Jak ma się sprawa w szkole z uczniami?

[Opracowano na podstawie: Chen B., Vansteenkiste M., Beyers W., Boone L., Deci E., Van d. K., . . . Verstuyf J. (2015). Basic psychological need satisfaction, need frustration, and need strength across four cultures. Motivation and Emotion, 39(2), s. 216-236.]

 

Nie jest łatwo zaspokoić te potrzeby w szkole, co powoduje frustrację u uczniów.

Problemy jakie mogą wyniknąć z braku zaspokojenia potrzeb:

1. Brak autonomii (lub uczucie nadmiernej presji) występuje, gdy uczniowie czują, że są nadmiernie kontrolowani, nie mają nic do powiedzenia i nie mają wpływu na to, co dzieje się w szkole.
2. Poczucie niekompetencji występuje, gdy uczniowie nie czują, że są zdolni do nauki i nie mają zaufania do swoich umiejętności.
3. Brak przynależności objawia się jako samotność i występuje, gdy uczniowie czują się wykluczeni i odczuwają brak przynależności do ważnych grup w szkole.

Ważne jest, aby przeciwdziałać uczuciu presji, niekompetencji i samotności uczniów.

Badania

W swoich badaniach Rebecca Collie, Helena Granziera, Andrew Martin zajęli się sprawdzeniem, czy frustracja spowodowana brakiem zaspokojenia tych trzech potrzeb wpływa również na mniejsze zaangażowanie uczniów w naukę. Zajęli się szczególnie dwoma formami braku zaangażowania:  wyłączeniem i wewnętrznym sabotażem.

Czym jest wyłączenie i wewnętrzny sabotaż?

Wyłączenie występuje, gdy uczeń nie jest zainteresowany tym, co proponuje mu szkoła. Wkłada bardzo mało wysiłku (albo w ogóle) w pracę w szkole.

Wewnętrzny sabotaż ma miejsce, gdy uczeń zwleka, szuka wymówki, zniechęca się, gdy nie osiąga dobrych wyników.

Co było badane?

Badacze poprosili 771 australijskich uczniów szkół średnich o wypełnienie ankiety diagnozującej ich wyłączenie się i wewnętrzny sabotaż.

Poprosili uczniów, aby ocenili prawdziwość opinii na własny temat w skali od 1 do 7 (od „zdecydowanie zgadzam się” do „zdecydowanie się nie zgadzam”). Oto przykładowe opinie:

• „Mam wątpliwości, czy potrafię się uczyć”.
• „Każdego tygodnia próbuję coraz mniej”.
• „Czasem nie staram się przykładać do wykonania zadania i to jest moje usprawiedliwienie, że nie poszło mi dobrze”

Okazało się, że jeśli uczniowie odczuwali większą autonomię, mieli poczucie własnej kompetencji i czuli się mniej samotni, to również byli mniej wyłączeni i stosowali mniejszy sabotaż.

Czyli zaspokojenie potrzeb owocuje mniejszą liczbą problematycznych zachowań uczniów wpływających na ich zaangażowanie.

Co może zrobić nauczyciel?

Pojawiają się pytania, w jaki sposób nauczyciele mogą wpływać na zaspokojenie tych trzech potrzeb uczniów. Jednym z istotnych czynników są dobre relacje uczniów z nauczycielami.

W tym samym badaniu zapytano uczniów, jak ich nauczyciele motywują ich do nauki? Okazało się, że jeśli nauczyciele stosują mniej praktyk kontrolujących, to wpływa to na zmniejszenie frustracji uczniów. Praktyki kontrolujące mogą polegać na wzbudzania lęku, poczucia winy i wstydu, wyrażaniu rozczarowania wynikami osiąganymi przez uczniów, karą poprzez okazywanie braku zainteresowania i nieudzielanie wsparcia.

Czym nauczyciel może zastąpić te praktyki?

• Pozwalać na decyzje uczniów.
• Brać pod uwagę opinię uczniów.
• Nie zawstydzać uczniów.
• Zachęcać i udzielać wsparcia (też emocjonalnego).
• Pozwalać na inicjatywę uczniów.

Nauczyciele mogą odgrywać ważną rolę w zmniejszaniu frustracji psychologicznej uczniów i w konsekwencji w angażowaniu ich w naukę.

Zaczerpnięte z artykułu: Rebecci Collie, Helena Granziera i Andrew Martina:

https://www.teachermagazine.com.au/articles/student-disengagement-and-self-sabotage?utm_source=CM&utm_medium=Trending&utm_content=30Jan

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Scenariusz spotkania

Zaangażowanie uczniów, a ich potrzeby

Przed poprowadzeniem spotkania lider:

1. Rozmawia z dyrektorem na temat wyboru tematu.
2. Rozmawia z dyrektorem, że chce przeprowadzić takie spotkanie i uzyskuje jego aprobatę i ewentualnie zapewnienie, że dyrektor będzie na spotkaniu lub zachęci nauczycieli do uczestnictwa.
3. Zaprasza nauczycieli ustnie lub pisemnie do uczestnictwa w spotkaniu.

Ad 3. Propozycja ogłoszenia:

Drodzy nauczyciele, planujemy spotkanie w dniu….., o godzinie ……, na temat angażowania uczniów  w naukę poprzez uwzględnianie ich potrzeb. Psychologowie rozpoznali trzy potrzeby, które wpływają na angażowanie się uczniów, są to: potrzeba autonomii, potrzeba  poczucia kompetencji i potrzeba przynależności.  Szkoła nie jest instytucją, która w naturalny sposób zaspokaja te potrzeby, ale jeśli według naukowców są one warunkiem koniecznym do tego, aby uczniowie angażowali się w naukę, to może warto o nich pomyśleć. Zastanowimy się wspólnie, czy jesteśmy w stanie w naszej szkole uwzględnić/zaspokoić te potrzeby uczniów, albo przynajmniej zbliżyć się do nich. A jeśli tak to, w jaki sposób możemy w tym kierunku działać. Spotkanie potrwa około 1 godziny. Serdecznie zapraszamy. Osoby chętne prosimy o zapisanie się na listę i przeczytanie krótkiego artykułu.

4. Drukuje tekst artykułu dla każdego uczestnika.

 Scenariusz rozmowy o nauczaniu – Zaangażowanie uczniów, a ich potrzeby

Czas	Cel	Co robimy?
20 min	Przywitanie Dlaczego ten temat jest interesujący? Przykłady sytuacji związanych z potrzebami wymienionymi w artykule.	Pytanie: Dlaczego zdecydowałeś/aś się, uczestniczyć w tym spotkaniu? Czego się po nim spodziewasz? Prowadzący przypomina o 3 potrzebach uczniów wymienionych w artykule: Autonomia, Kompetencje i Przynależność. Żeby uwspólniać rozumienie tych pojęć podajmy przykłady sytuacji, gdzie te potrzeby były zaspokojone i takich, gdzie nie były (w czasach, gdy my sami byliśmy uczniami). Jeśli w spotkaniu uczestniczy wiele osób, to można podzielić zebranych na 3 grupy i każdej z nich przydzielić jedną potrzebę i poprosić o znalezienie dwóch przykładów. Podzielenie się przykładami z pozostałymi uczestnikami. Uwaga: Jeśli uczestnicy będą zdania, że szkoła nie jest po to, aby zaspakajać potrzeby uczniów, to prowadzący nie forsuje tezy z artykułu (o wpływie na angażowanie się uczniów w naukę), tylko ·       kieruje rozmowę na korzyści, które mogą wyniknąć z tego, że uczniowie mają te potrzeby zaspokojone lub czym może owocować ich brak Lub ·       proponuje rozmowę, dlaczego badania dały takie wyniki. Wtedy można na tej dyskusji zakończyć spotkanie.
30 min	Czy i ewentualnie,  jak w naszej szkole nauczyciele mogą dążyć do zaspokojenia trzech  potrzeb uczniów?	1.     Autonomia Kiedy możemy dać uczniom możliwość decydowania lub wyboru? W parach uczestnicy rozmawiają na ten temat i na forum podają przykłady. 2.     Poczucie kompetencji Jak nauczyciel może budować w uczniach poczucie ich  kompetencji i nadziei, że są w stanie się nauczyć? W parach uczestnicy rozmawiają na ten temat i na forum podają przykłady. 3.     Poczucie przynależności Co pomaga, a co blokuje budowanie poczucia wspólnoty i wzajemnej pomocy pomiędzy uczniami? W parach uczestnicy rozmawiają na ten temat i na forum podają przykłady.
10 min	Podsumowanie	Runda: Jaki pomysł wynoszę z tego spotkania, który zastosuje w mojej pracy z uczniami?