Zwiastun

Sposoby małe i duże na to, aby uczeń zapamiętał lekcję.

Podczas spotkania wspólnie zastanowimy się nad już stosowanymi przez nas sposobami na zapamiętywanie lekcji przez uczniów oraz nad innymi propozycjami. Chcielibyśmy, aby uczniowie wynosili z naszych lekcji wiedzę i umiejętności, które chcemy im przekazać, a przynajmniej, aby umieli dokładnie powiedzieć, o czym była lekcja.

Prosimy, abyście zapoznali się z artykułem, w którym zamieszczonych jest aż 32 sposoby na zapamiętywanie lekcji. Są one podzielone na dwie części. Pierwsza dotyczy takich sposobów, o których warto pamiętać stale (13 sposobów) i druga część poświęcona sposobom, które warto zastosować od czasu do czasu. Jest ich w sumie bardzo dużo, dlatego na naszym spotkaniu zajmiemy się tylko częścią z nich pochodzącą z drugiej części. Jeśli będzie taka potrzeba, zorganizujemy następne spotkanie dla omówienia reszty pomysłów. Myśl, która nam będzie towarzyszyć w spotkaniu, to: Nie jest ważne co było na lekcji, ważne jest, co z niej zapamiętałeś.

Podczas spotkania podzielimy się też naszymi dotychczasowymi doświadczeniami – jakie pomysły już nam się już sprawdziły i zastanowimy się, o jakie możemy poszerzyć nasz warsztat pracy.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Artykuł 1

 Sposoby małe i duże na to, aby uczeń zapamiętał lekcję

Większość polskich uczniów nie lubi szkoły. To bardzo smutne, bo spędzają w niej 12 lat. Pytani o to, dlaczego jej nie lubią, zazwyczaj odpowiadają, że jest nudno. Niestety czasami jest tak nużąco, że dzieci po wyjściu ze szkoły nie są w stanie przypomnieć sobie, czym się zajmowały podczas lekcji. Nie jest to tylko polski problem, ale szkół na całym świecie. Zastanówmy się, jakich sposobów nauczania użyć, aby uczniowie zapamiętywali dzień spędzony w szkole i aby  podczas niego mniej się nudzili. Sposoby są proste, ale my nauczyciele o nich zapominamy, bo się spieszymy z realizacją programu i sądzimy, że te sposoby spowolnią nasze tempo.

 

Przedstawię 32 sposoby na to, aby uczniowie zapamiętali, co robili w czasie lekcji. Wszystkie powiązane są z zaangażowaniem uczniów w lekcję. Podzielę je na dwie kategorie:

1. Warto o nich stale pamiętać.
2. Warto je pamiętać i sięgać do nich wymiennie.

 

I.

1. Praktyka – Zadanie praktyczne angażuje uczniów i pozwala im przypomnieć sobie zagadnienie poprzez własne działanie.
2. Emocje – Wszystko, co uda się połączyć z emocjami ucznia, zostanie na długo zapamiętane. Mózg pamięta chwile, a nie dni!
3. Podział na części – Pojemność mózgu nie jest bardzo duża i często trudno zapamiętać wiele informacji, dlatego podział na części przekazywanych komunikatów powinien być wydzielony przerwą lub przerywnikiem – daje to większe szanse na zapamiętanie.
4. Podsumowanie i refleksja – Podsumowanie, a szczególnie w formie samodzielnej refleksji, pozwala uczniowi wrócić do tego, co było na lekcji, wyciągnąć wnioski i więcej zapamiętać.
5. Samodzielność – Dawanie możliwości samodzielnego rozwiązania zadania lub problemu jest szansą na to, że uczeń zaangażuje się i więcej zapamięta. Podawanie gotowych rozwiązań i procedur pozbawia ucznia możliwości samodzielnego myślenia.
6. Docenianie – Lekcja, na której nauczyciel doceni ucznia, pozostaje w jego pamięci na długo.
7. Zachęcanie do zadawania pytań – Jeśli uczeń może zadać nauczycielowi lub innym uczniom pytanie i jest to przez nauczyciela cenione, to uczeń się angażuje i poddaje refleksji to, czego się uczy.
8. Jasno określone wymagania – Dają uczniowi poczucie bezpieczeństwa i przestrzeń na skupienie się nad tym, co będzie wymagane. Jeśli uczeń nie wie, jakie są w stosunku do niego wymagania, to albo koncentruje się na tym, że tych wymagań nie spełni lub od razu rezygnuje i przestaje się angażować w tok lekcji.
9. Udzielanie wskazówek – Jeśli uczeń może liczyć, na to, że nauczyciel mu pomoże i da wskazówkę, to czuje opiekę nauczyciela i wzrasta jego chęć podejmowania wyzwania.
10. Monitorowanie – Robienie tak zwanych stop-klatek, aby wspólnie ocenić, co już umiemy, a co warto powtórzyć. To powoduje, że uczniowie nie mają zaległości i „nie wyłączają się”  z lekcji.
11. Błąd – Uznanie w klasie szkolnej, że błąd jest naturalnym objawem uczenia się. Uczniowie nie boją się podjąć próby, popełnić pomyłki i mogą bezpiecznie pracować podczas lekcji.
12. Powstrzymanie się od krytyki i oceniania – Perspektywa oceny i krytyki, powoduje u wielu uczniów postawę wycofania i braku zaangażowania, gdyż nie czują się podczas lekcji bezpiecznie.
13. Wiara w ucznia – Jeśli nauczyciel pokazuje uczniom, że wierzy w nich i wspólnie dadzą sobie radę z opanowaniem materiału, czy pokonaniem przeszkód, to uczniowie mają energię, aby wraz z nauczycielem podejmować wyzwania, które ich angażują w proces uczenia się.

II.

14. Wybór – dawanie uczniom jak najczęściej możliwości wyboru powoduje, że uczniowie chętnie angażują się w to, co sami wybrali.
15. Burza mózgów lub dyskusja– Uczniowie zapamiętują to, co sami powiedzieli – swoje odpowiedzi na zadane pytania.
16. Rysunek/kompozycja– Rysowanie pomaga uczniom zaangażować się i zapamiętać nowe treści. Skojarzenie z rysunkiem przywołuje to, o czym rozmawiano na lekcji.
17. Wycieczkii wyjścia poza teren szkoły – Obserwacja innej rzeczywistości niż klasa szkolna uruchamia skojarzenia i uczniowie lepiej zapamiętują poznawane treści.
18. Gry –Gra kojarzy się uczniom z zabawą. Stres obniża się i w umyśle ucznia jest więcej miejsca na wiedzę.
19. Mapy myśli – Pozwalają uczniowi dokonać samodzielnej analizy i zilustrować to, czego się uczy.
20. Humor –Dowcip i humor rozładowują atmosferę i jednocześnie pomagają zapamiętać temat skojarzony z czymś przyjemnym.
21. Eksperymentowanie— Wszelkie doświadczenia, odkrywanie, tworzenie modeli silnie koreluje z ciekawością uczniów.
22. Metafora i powiązanie z tym, co uczniowie już znają– Nowe zagadnienia są trudne dla uczniów do przyswojenia, dlatego powiązanie lub porównanie ich z tym, co uczniowie już znają, ułatwia naukę.
23. Skróty – Stosowanie znanych uczniom skrótów i akronimów umożliwia im zapamiętanie list, dat, wzorów, ustawień w pewnym porządku itp.
24. Ruch –Przerwy na ruch w czasie uczenia się powodują, że mózg zaczyna lepiej pracować.
25. Muzyka i rytm– Rymowanki i piosenki pomagają zapamiętywać ludziom w każdym wieku.
26. Projekty – projekty, szczególnie te, które związane są z rzeczywistym życiem, bardzo pomagają się uczyć i zwiększają zainteresowanie uczniów.
27. Zapisywanie – Mózg lepiej zapamiętuje to, co jest napisane samodzielnie i odręcznie, niż to co zostało przeczytane. Zapisywanie własnej refleksji jest bezcenne.
28. Wzajemne nauczanie i wspólne uczenie się – Znacznie lepiej uczymy się z kimś. A uczenie kogoś innego jest wręcz gwarancją, że opanujemy temat.
29. Drama – Bardzo dobra metoda angażująca uczniów. Nie musi to być tylko forma przedstawienia teatralnego, może to być skecz lub krótka pantomima.
30. Opowiadanie historii – Historie mają początek, rozwinięcie i zakończenie. Pomagają mózgowi w tworzeniu znaczących połączeń.
31. TIK – Usprawnia naukę i czyni ja interesującą.
32. Wizualizacja – Obraz, który powstaje w głowie ucznia i może być skojarzony z tematem, pomaga zapamiętywać. Pokazanie uczniom obrazu pomaga im później skojarzyć zagadnienie z obrazem.

 

Przedstawiłam wiele sposobów na to, aby zaangażować uczniów i spowodować, że będą pamiętali, co się zdarzyło w szkole. Nie na każdego i nie zawsze działają wszystkie sposoby. Warto w swojej praktyce nauczycielskiej zmieniać techniki i obserwować, na kogo i kiedy wpływają. Jedno jest pewne, jeśli uczniowie wychodzą z lekcji i nie potrafią powiedzieć, czego ona dotyczyła, to jest to nauczycielska porażka. Jak mówi Jacek Strzemieczny (w czym nie jest oryginalny) – Nie jest ważne, co było na lekcji, ważne jest, co z niej zapamiętałeś.

Inspiracja fragmentem artykułu Marcia Tate

https://corwin-connect.com/2019/08/20-ways-to-make-your-lessons-unforgettable/

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Artykuł 2

 Sposoby małe i duże na to, aby uczeń zapamiętał lekcję.

1. SPOSOBY NA POCZĄTEK LEKCJI

• Wybór – Dawanie uczniom jak najczęściej możliwości wyboru, powoduje, że uczniowie angażują się w to, co sami wybrali.
• Wycieczki wyjścia poza teren szkoły  – Obserwacja innej rzeczywistości niż klasa szkolna uruchamia skojarzenia i uczniowie lepiej zapamiętują poznawane treści.
• Metafora i powiązanie z tym, co uczniowie już znają– Nowe zagadnienia są trudne dla uczniów do przyswojenia, dlatego powiązanie lub porównanie ich z tym, co uczniowie już znają, ułatwia im naukę.

 

2. SPOSOBY NA ŚRODEK LEKCJI

B1. Wykonywane wspólnie

• Burza mózgów lub dyskusja– Uczniowie zapamiętują to, co sami powiedzieli, swoje odpowiedzi na zadane pytania, takie które uruchamiają ich myślenie.
• Gry –Gra kojarzy się uczniom z zabawą. Stres maleje i robi się więcej miejsca na wiedzę w mózgu ucznia.
• Projekty – Projekty, szczególnie te, które związane są z rzeczywistym życiem, bardzo pomagają się uczyć i zwiększają zainteresowanie uczniów.
• Wzajemne nauczanie i wspólne uczenie się – Znacznie lepiej uczymy się z kimś. A uczenie kogoś innego jest wręcz gwarancją, że opanujemy temat.
• Eksperymentowanie— Wszelkie doświadczenia, odkrywanie, tworzenie modeli silnie koreluje z ciekawością uczniów.
• Drama –bardzo dobra metoda angażująca uczniów. Nie musi to być tylko forma przedstawienia teatralnego, może to być skecz lub krótka pantomima.

B2. Animowane przez nauczyciela

• Skróty – stosowanie znanych uczniom skrótów i akronimów umożliwia im zapamiętanie list, dat, wzorów, ustawień w pewnym porządku, itp.
• Ruch –Przerwy w czasie uczenia się na ruch powodują, że mózg zaczyna lepiej pracować.
• Muzyka i rytm– Rymowanki i piosenki pomagają zapamiętywać ludziom w każdym wieku.
• Opowiadanie historii – Historie mają początek, rozwinięcie i zakończenie. Pomagają mózgowi w tworzeniu znaczących połączeń.
• TIK – Usprawnia naukę i czyni ja interesującą.
• Wizualizacja – Obraz, który powstaje w głowie ucznia i może być skojarzony z tematem, pomaga zapamiętywać. Pokazanie uczniom obrazu pomaga im później skojarzyć zagadnienie z obrazem.

 

3. SPOSOBY NA ZAKOŃCZENIE LEKCJI

• Mapy myśli – Pozwalają samemu uczniowi dokonać analizy i zilustrować to, czego się uczy.
• Zapisywanie – Mózg lepiej zapamiętuje to, co jest napisane samodzielnie i odręcznie, niż to co zostało przeczytane. Zapisywanie własnej refleksji jest bezcenne.
• Rysunek/kompozycja– Rysowanie pomaga uczniom zaangażować się i zapamiętać nowe treści. Skojarzenie z rysunkiem przywołuje to, o czym była mowa.

…………………………………………………………………………………………………………………………………..

Scenariusz spotkania

Sposoby małe i duże na to, aby uczeń zapamiętał lekcję

Przed poprowadzeniem spotkania lider:

1. Rozmawia z dyrektorem na temat wyboru tematu.
2. Rozmawia z dyrektorem, że chce przeprowadzić takie spotkanie i uzyskuje jego aprobatę i ew. zapewnienie, że dyrektor będzie na spotkaniu lub zachęci nauczycieli do uczestnictwa.
3. Zaprasza nauczycieli ustnie lub pisemnie do uczestnictwa w spotkaniu.

Ad 3. Propozycja ogłoszenia:

Drodzy nauczyciele, proponuję Wam spotkanie w dniu …. o godzinie …. na temat uczniów w stanach lękowych. Podczas spotkania wspólnie zastanowimy się nad już stosowanymi przez nas sposobami na zapamiętywanie lekcji przez uczniów oraz nad innymi propozycjami. Chcielibyśmy, aby uczniowie wynosili z naszych lekcji wiedzę i umiejętności, które chcemy im przekazać, a przynajmniej, aby umieli dokładnie powiedzieć, o czym była lekcja. Prosimy, abyście zapoznali się z artykułem, w którym zamieszczonych jest aż 32 sposoby na zapamiętywanie lekcji. Są one podzielone na dwie części. Pierwsza dotyczy takich sposobów, o których warto pamiętać stale (13 sposobów) i druga część poświęcona sposobom, które warto zastosować od czasu do czasu. Jest ich w sumie bardzo dużo, dlatego na naszym spotkaniu zajmiemy się tylko częścią z nich pochodzącą z drugiej części. Jeśli będzie taka potrzeba, zorganizujemy następne spotkanie dla omówienia reszty pomysłów. Myśl, która nam będzie towarzyszyć w spotkaniu, to: Nie jest ważne co było na lekcji, ważne jest, co z niej zapamiętałeś.   Podczas spotkania podzielimy się też naszymi dotychczasowymi doświadczeniami – jakie pomysły już nam się już sprawdziły i zastanowimy się, o jakie możemy poszerzyć nasz warsztat pracy. Spotkanie potrwa najwyżej 1,5 godziny. Serdecznie zapraszamy. Osoby chętne prosimy o zapisanie się na listę i przeczytanie artykułu, od którego zaczniemy.

 

4. Przekazuje tekst do przeczytania osobom, które zadeklarują chęć uczestnictwa w spotkaniu.

 Scenariusz rozmowy o nauczaniu – Sposoby małe i duże na to, aby uczeń zapamiętał lekcję

Czas	Cel	Co robimy?
10 min	Przywitanie i nawiązanie do doświadczeń uczestników	Przypomnijcie sobie lekcję, którą przeżyliście jako uczniowie i którą pamiętacie do tej pory. Runda wypowiedzi. Liderze, jeśli uczestnicy nie znają się zbyt dobrze, lepiej poprzedzić to ćwiczenie rozmową na ten temat w parach. W trakcie rundy lider zapisuje na tablicy hasłowo, np. – wycieczka, doświadczenie, eksperyment, sukces, itp.
50 min	Co u nas się sprawdza?	Lider rozdaje materiał pomocniczy. Jest to materiał dotyczący tylko sposobów z II części artykułu. Sposoby zostały pogrupowane w trzy części: początek, środek i koniec lekcji. Ale podział nie jest sztywny, można je wszystkie stosować na różnych etapach lekcji. Zajmiemy się kolejno pomysłami A, B i C A.     Rozmowa w parach: Czy mam wspomnienie ze swojej własnej praktyki na temat sposobów proponowanych w części A, które zaowocowały zaangażowaniem uczniów i/lub mam inny sposób, który się sprawdza, gdy go zastosuję na początku lekcji? (ograniczamy się do jednego sposobu z powodu ograniczonego czasu) Runda wypowiedzi. Chodzi o takie, które pokazują okoliczności zastosowania sposobu, czyli na jakim przedmiocie i w jakiej klasie, przy jakim temacie, co zrobiłam/em, skąd wiem, że sposób się sprawdził. Lider może dla ułatwienie napisać poniższy schemat na tablicy. ·       Przedmiot ·       Klasa ·       Temat ·       Co zrobiłam/em? ·       Skąd wiem, że pomysł się sprawdził? Lider zapisuje nowe podawane sposoby przez uczestników i prosi ich, aby również hasłowo zapisali sobie usłyszane przykłady na odwrotnej stronie materiału pomocniczego.
		B.     Rozmowa w parach: Czy mam wspomnienie ze swojej własnej praktyki na temat sposobów proponowanych w części B, które zaowocowały zaangażowaniem uczniów i/lub mam inny sposób, który się sprawdza, gdy go zastosuję na środkowej części lekcji? (ograniczamy się do najwyżej do dwóch sposobów z powodu ograniczonego czasu) Runda wypowiedzi – takich które pokazują okoliczności zastosowania sposobu, czyli na jakim przedmiocie i w jakiej klasie, przy jakim temacie, co zrobiłam/em, skąd wiem, ze sposób się sprawdził. Lider zapisuje nowe podawane sposoby przez uczestników i prosi aby również hasłowo je sobie zapisali na odwrotnej stronie materiału pomocniczego. C.     Rozmowa w parach: Czy mam wspomnienie ze swojej własnej praktyki na temat sposobów proponowanych w części C, które zaowocowały zaangażowaniem uczniów i/lub mam inny sposób, który sprawdza się, gdy go zastosuję na końcu lekcji? (ograniczamy się do najwyżej jednego sposobu z powodu ograniczonego czas) Lider zapisuje nowe podawane sposoby przez uczestników i prosi aby również hasłowo je sobie zapisali na odwrotnej stronie materiału pomocniczego.
20 min	Co wypróbuję?	Pomyślmy jeszcze raz o sposobach zawartych w materiale oraz o nowych przekazanych przez uczestników spotkania. W parach (gdyż łatwiej jest myśleć wspólnie) : Każdy wybiera jeden sposób (którego jeszcze nie stosował) i planuje jak go zastosuje podczas swojej lekcji: ·       Temat lekcji ·       Klasa ·       Co i jak zrobię? ·       Jak sprawdzę, czy sposób zadziałał? Runda wypowiedzi.
5 min	Zakończenie	W artykule była jeszcze część pierwsza, która mówi o stałych sposobach. Czy chcielibyśmy się na ten temat spotkać i porozmawiać o naszych doświadczeniach?