O talentach

Każdy z nas rodzi się z jakimś własnym programem. W szkle musimy realizować program narzucony i jednakowy dla wszystkich. Każdy człowiek ma w sobie jakiś potencjał, który mógłby być wykorzystany i rozwijany w szkole. Obecna szkoła tłumi potencjał ucznia poprzez podporządkowanie jego aktywności wymaganiom systemu. Dzieci uwielbiają rozmawiać, wymyślać, tworzyć, działać. To nie są priorytety szkoły. Najważniejszym działaniem ucznia jest kopiowanie, ćwiczenie i odtwarzanie. Są dwa rodzaje motywacji: wewnętrzna – dążenie do sukcesu poprzez pozytywne emocje i wartości, zewnętrza – oparta na zdobywaniu pochwał i ocenianiu. Ta druga zdecydowanie dominuje w naszych szkołach.
Rewolucja oświatowa, mówi się już „przewrót kopernikański”, będzie polegać na zmianie priorytetów, punktów odniesienia, na przestawieniu początku układu współrzędnych. Tak zrobił Kopernik – przestawił tylko dwa punkty. Zamiast podporządkowania potencjału ucznia do jednolitego systemu zadań i działań, podporządkowanie systemu zadań i działań do potencjału uczniów.
No i jeszcze jeden drobiazg: warto byłoby uzgodnić PO CO te dzieci mają chodzić do szkoły ?

W naszym kraju nie ma zapotrzebowania na talenty. Chyba, że do programów typu „Mam talent”, gdzie też nie talent decyduje, tylko scenariusz. Nie ma kultury społecznej wspierania talentów. Jaką więc motywację mają nauczyciele, żeby pomagać uczniom rozwijać talenty? Po co mają szukać na to sposobów? Jaką motywację mają uczniowie, żeby ujawniać talenty w kraju, gdzie nie konkuruje się na talenty i pracowitość, ale na dojścia, układy i umiejętność „podczepienia się” pod właściwego lidera?
Dlaczego tak wielkie poparcie w wyborach uzyskują partie wodzowskie, w których właśnie „podczepianie się” decyduje o karierze? Prawdopodobnie dlatego, że łatwiej „podczepić się” lub inaczej – służyć właściwej osobie, liczyć na rozgrywki personalne, niż poddać swoje (wątpliwe) kompetencje demokratycznej ocenie odpowiedniego gremium. Widocznie większość społeczeństwa akceptuje taki właśnie model relacji społecznych i budowania kariery, nie tylko w polityce, ale i w działalności zawodowej. Także w szkołach. Gdzie w tym modelu jest miejsce na talenty? System wspierania talentów, byłby z nim w dużym dysonansie.
Mamy gorący przykład. Dlaczego kandydata na marszałka sejmu wyznacza przewodniczący partii, a nie np. członkowie jej klubu parlamentarnego w tajnym głosowaniu? I jeszcze próbuje przekonywać społeczeństwo, że chodzi głównie o to, żeby była nim kobieta? A media i inni politycy, nawet z innych partii, zgodnym chórem trąbią, że ma do tego pełen tytuł, ponieważ to on zapewnił zwycięstwo wyborcze. Przykład obowiązującego „systemu wartości”, i „demokratycznych praktyk” niestety, idzie z góry. Także do szkół.
Można oczywiście uznać, że do umiejętnego i skutecznego „podczepiania się” też trzeba mieć talent. Może warto pomyśleć o wprowadzeniu takiego, pożytecznego, praktycznego przedmiotu? Idą przecież czasy kryzysu, który najlepiej przetrwają najsprytniejsi.

Panie Witoldzie.
Podał Pan bardzo ciekawą i kontrowersyjną diagnozę: „Nie ma kultury społecznej wspierania talentów”.
Bo przecież co chwilę słyszymy o fundacjach wspierających utalentowaną młodzież, o konkursach i projektach szkolnych mających wyłonić i rozwinąć talenty. A z drugiej strony powszechna jest opinia, że o przyjęciu do pracy lub o awansie zawodowym nie decydują fachowość, predyspozycje, kompetencje, rzeczowość, doświadczenie ale układy i znajomości. Ciekawe co sądzą na ten temat utalentowani nauczyciele. Ja ciągle spotykam się z postulatem, że w szkołą powinni kierować i dyrektorować nauczyciele-liderzy. Dlaczego „powinni” ?

Nieszczęśliwy nauczyciel ma niewielkie szanse na wychowanie szczęśliwych uczniów, szczęśliwy nauczyciel zaraża uczniów do bycia szczęśliwym.
Nauczyciel, który musi tłumić swoje talenty, nie ma okazji do ich ujawnienia i rozwinięcia, ma niewielkie szanse na odkrywanie, wspieranie i rozwijanie talentów swoich uczniów. Standardowa szkoła nie interesuje się talentami swoich nauczycieli. Ona wymaga od nich sprawnego wykonywania zadań i procedur, dostosowania się do wymagań góry, pracy na z góry określone wyniki, wypełnianie procedury awansu zawodowego i nie zadawania kłopotliwych pytań. Bo góra wie najlepiej.
Ostatni tekst Prof. Śliwerskiego: http://sliwerski-pedagog.blogspot.com/2011/10/najgorsze-ministerstwo-nie-tylko-w-tym.html