Selekcjonować? A może… losować?

Może, to co proponuję brzmi anarchistycznie, ale ja chcę, aby tak zabrzmiało.
Otóż ustalono przed laty, że ponieważ miejsc w różnych „dobrych” szkołach jest mało, to zrobi się egzaminy, które ustawią ludzi w kolejce po miejsce. Jesteście skłonni się z tym zgodzić? Skoro tak, idźmy dalej.


Jeśli zatem wszyscy zaakceptowali ten system, pewne grupy – nie mogło być inaczej – uzyskały prawo  skonstruowania egzaminów umożliwiających selekcję.
To jest naturalne, bo przecież konsekwencją selekcji  musiało być zezwolenie na konstrukcję narzędzi, które ją umożliwią.
Przy czym oczywisty jest też fakt, że te narzędzia, czyli egzaminy, zawsze będą niedoskonałe, czyli ułomne, bo nie sposób w nich uwzględnić wszystkich aspektów.
Jeśli tak, to może zasada selekcji, na która tak powszechnie się zgadzamy, nie jest słuszna? Zatem może zamiast walczyć z zawartością egzaminów  selekcyjnych, trzeba przeciwstawić się zasadzie selekcji?
Nie stworzono przecież jeszcze egzaminu „sprawiedliwego”, to po prostu nie jest to możliwe. Przy egzaminie bierze się pod uwagę tylko część wiedzy, czy umiejętności, czyli zawsze gubi się np. talenty lub jednostki zdające egzamin w trudnym dla nich czasie.
Ktoś powie: Trudno, część się gubi, ale jednocześnie wyłuskuje się jednostki wartościowe, jednostki z przyszłością. I to nie jest prawda, bo doświadczenie pokazuje, że na czele list rankingowych znajdują się osoby, które są tylko dobrze przygotowane do egzaminów, co nie ma nic wspólnego z ich przydatnością i późniejszą przyszłością.
Profesor Kordos, matematyk, twierdzi, że do zdania matury z matematyki potrzebna jest znajomość około trzydziestu „chwytów”. Przychylam się do tego zdania. Egzamin sprawdza tylko znajomość algorytmów! A co z twórczym myśleniem? Co z przedsiębiorczością? Co z umiejętnością uczenia się? I w końcu co z chęcią poznawania czegoś nowego? Egzamin tego nie sprawdza!
Wróćmy do pytania: Dlaczego selekcja? A jeśli nie selekcja, to co w zamian?
Spotkałam w USA szkoły, które nie organizują egzaminów wstępnych, tylko w ich miejsce jest… losowanie. O przyjęciu do szkoły decyduje ślepy los!
Czy ślepy los może być lepszy od selekcji?
Jestem osobą, która nigdy nie wygrała nic na loterii, nigdy nie wylosowano mnie z grona innych – nie mam szczęścia w losowaniu. A jednak jestem za losowaniem w edukacji, które wydaje mi się znacznie sprawiedliwsze niż selekcja egzaminacyjna.
W kontekście słabości egzaminów moglibyśmy je z powodzeniem zamienić na selekcję uwarunkowaną np. długością lewej nogi. Wyniki byłyby podobne, a o ile mniej pracy i straconego czasu!
Nie przeprowadzałam badań, lecz wątpię, żeby ktoś się tym zajmował (a szkoda, że nie). Moja własna obserwacja z czasów studiów pokazuje, że osoby, które świetnie zdały egzamin wstępny, wcale dobrze nie studiują i często nie radzą sobie w pracy po studiach. A często osoby, które z trudem zdały egzamin, dopiero na studiach rozwijają skrzydła. Mniemam, że przyszłość i przydatność obywatela jest wypadkową doświadczeń szkolnych, rodzinnych i jeszcze innych np. rówieśniczych. Może więc nie opierać się na wynikach egzaminów, tylko dać szansę losowi?
O ile mniej kosztów, o ile mniej wysiłku…
Często podkreśla się, że wartością którą niosą egzaminy jest – motywacja uczniów do nauki, Któż z nas nie słyszał: „Jeśli nie będziesz się uczył, to rowy będziesz kopał”? No cóż, kopanie nie jest marzeniem wielu osób, ale czy strach przed nim to dobra motywacja do nauki? Czy raczej nie powinno nas motywować do nauki zainteresowanie przedmiotem? Jak to sprawdzić stosując zasadę selekcji, skoro jedynym adekwatnym sprawdzianem jest życie? Więc może lepiej LOSOWAĆ?