Motywacja ma to do siebie, że nie można do niej nikogo zmusić, Można jedynie stwarzać warunki do angażowania się, co w rezultacie może przełożyć się na motywację,
Doktor Debbie Silver w artykule, z którego korzystam, pisze, że często dostaje pytanie: „Jak w dzisiejszym świecie motywować dzieci?”; jej odpowiedź brzmi: „Nie można”.
Motywacja ma charakter wewnętrzny, a nie zewnętrzny. Motywacja aktywuje się sama i należy ją pielęgnować od wewnątrz.
To co my nauczyciele możemy robić, to pomóc uczniom zaangażować się. Ale to wymaga postawy samoregulacji ucznia, umiejętności określania celów, samodzielnego dochodzenia do rozwiązań i odpowiedzialności. Można na to wpływać poprzez kształcenie poczucia własnej skuteczności i odporność ucznia.
Niestety w większości nasi uczniowie czują się bezradni i oczekują kierowania nimi ze strony nauczycieli. Inspirowanie do samodzielności, to ciężka praca. Wydaje się, że pomóc może pielęgnowanie samostanowienia, czyli autonomii, poczucia kompetencji i więzi.
Dzieci potrzebują większej autonomii w nauce
Nauczanie online pokazało, że wielu uczniów nie ma pojęcia, jak postępować bez bezpośredniego nadzoru nauczyciela. Mówimy uczniom, że chcemy, aby stali się niezależnymi uczniami, ale najczęściej przekazujemy im dokładne instrukcje do wykonania. Za postepowanie według wytycznych uczniowie są nagradzani.
Musimy przywiązywać mniejsza wagę do wykonywania wskazówek, a większą do podejmowanych przez uczniów samodzielnych wyzwań. Korzystne jest dawanie uczniom wyboru i zachęcanie ich do podejmowania własnych decyzji.
Zamiast próbować „motywować” ich ocenami, słowami i nagrodami zewnętrznymi, możemy świętować z uczniami ich indywidualny rozwój, skupiać się na wysiłku w osiąganiu sukcesu, a nie na samym wyniku.
Konkretnie, to co warto robić:
- Dawać uczniom wybór.
- Zachęcić uczniów do podejmowania decyzji, omawiać je z nimi.
- Pytać uczniów, co już na dany temat wiedzą i wykorzystać tę wiedzę w planowaniu nauczania.
- Zachęcać uczniów do monitorowania własnej nauki i wyciągania wniosków na przyszłość.
- Świętować z uczniami nawet ich małe sukcesy.
- Ograniczyć nagrody i kary oraz ocenianie.
- Podkreślać radość z uczenia się.
- Tworzyć w klasie kulturę współpracy i wzajemnej pomocy.
Uczniowie potrzebują poczucia, że są kompetentni
Dzieci potrzebują opieki, troski i uwagi dorosłych. W procesie uczenia się potrzebna jest im uwaga nauczyciela. Mogą to być komentarze do wykonywanego zadania, przekazywanie informacji zwrotnej, docenienie dotychczasowych postępów lub wskazówki, jak lepiej mogą pracę wykonać. Dorośli, którzy zwracają na nich uwagę, poświęcają czas i wykazują pozytywne nastawienie, pomagają uczniom budować pewność siebie i poczucie kompetencji.
Uczniom potrzebna jest konstruktywna informacja zwrotna o ich pracy.
Dzięki niej są w stanie zobaczyć, co zrobili dobrze i że robią postępy. Ta część informacji zwrotnej buduje ich poczucie kompetencji. Ale doceniać należy konkret, aby uczniowie widzieli, że docenienie jest uzasadniane.
Ostatecznym celem informacji zwrotnej jest wywołanie pozytywnej zmiany u ucznia, a nie tylko ulepszenie samej pracy. Krytyka, nieszczerość, sarkazm, ocenianie stopniami mogą zniwelować korzyści płynące z informacji zwrotnej i przeszkodzić w pozytywnym rozwoju ucznia.
Badacze, tacy jak Albert Bandura, Carol Dweck, John Hattie i inni, napominają nas, abyśmy nie chwalili uczniów za takie cechy, jak inteligencja, piękno fizyczne, wrodzone talenty lub jakiekolwiek cechy wrodzone. Aby wzmocnić pozycję uczniów, musimy ograniczyć nasze docenienie do spraw, które uczniowie mogą kontrolować (wybory, wysiłki, strategie, wytrwałość, odwaga, pomysłowość, zaradność itp.).
Aby informacja zwrotna była skuteczna, powinna:
- Przychodzić na czas. Im bliżej od zakończenia zadania jest podawana, tym większe znaczenie ma dla ucznia.
- Może być pisemna lub ustna. Przy pisemnej trzeba się upewnić, że jest dla ucznia zrozumiała i czytelna. Przy ustnej trzeba upewnić się, że uczniowie ją zrozumieli i zapamiętali, a nawet polecić uczniowi zapisanie, tego co usłyszał.
- Bezpośrednia i szczera. Przekazywana bezpośrednio uczniowi i poparta dowodami z jego pracy. Formułowana jasnym i zrozumiałym dla ucznia językiem.
- Najważniejsza sprawa to przekazanie – co uczeń zrobił dobrze z przeslaniem wiary, że uczeń może osiągnąć swój cel.
- Szanująca autonomię. Zachęcająca ucznia do przedstawiania własnych pomysłów przez ucznia – jak ulepszyć pracę, i zachęcająca go do podejmowania wyzwań.
- Refleksje zawarte w informacji zwrotnej powinny być obiektywne i rzeczowe, bez nastawienia wynikającego z uprzedzeń.
- Zbyt duża ilość treści w informacji zwrotnej może spowodować, że uczeń straci zaangażowanie, będzie zdezorientowany lub zniechęcony. W tym wypadku – mniej znaczy lepiej.
Aby się przekonać, czy informacja zwrotna jest dobra, polecam prosty sprawdzian: zapytać ucznia, czy po zapoznaniu się z nią wie, co zrobił dobrze co i jak powinien poprawić. Jeśli wie, to informacja jest dobra, jeśli nie, to prawdopodobnie jeden z powyższych punktów nie został spełniony,
Uczniowie potrzebują innych – mniej samotności w uczeniu się.
Motywacji uczniów do nauki, może sprzyjać wspólna praca. Dlatego warto organizować uczniom pracę w parach, grupach, wzajemne nauczanie i budować więź między nimi.
Współpracy uczniów przeciwdziała rywalizacja, która rujnuje więź.
Odpowiedź na pytanie: Jak pomoc uczniom w motywacji do nauki?, brzmi: Wzmacniać autonomię, poczucie kompetencji i więzi.
