Zwiastun
Spotkanie dotyczy autonomii ucznia. Czy jest możliwe, aby uczeń w naszej szkole był autonomiczny i jak w tym kierunku pracować? Każdy z nas chciałby, aby uczniowie byli samodzielni i odpowiedzialni, ale nasze pragnienia zderzają się z systemem szkolnym. Podczas spotkania przedstawimy kilka sposobów pracy w tym kierunku. Przedyskutujemy, co jest możliwe w naszej szkole oraz zdecydujemy czy i jakie działania podejmiemy w tym kierunku.
Artykuł
Autonomiczny uczeń
Czasy się zmieniają i teraz nie można kogoś nauczyć, jeśli on sam tego nie chce. Z jednej strony wiadomo, że aby nauczanie i uczenie się było skuteczne, musimy wzmacniać niezależność, samodzielność i odpowiedzialność naszych uczniów. Z drugiej strony, na ile system oświatowy nam na to pozwala? Jaka autonomia jest w szkole możliwa?
Na te pytania każdy z nas musi odpowiedzieć sobie sam lub w gronie Rady Pedagogicznej.
Tymczasem podam klika wskazówek, jak pracować z uczniami, aby stali się niezależni i samodzielni. Są to proste wskazówki, ale trudne do stosowania na co dzień w klasie.
- Unikać sterowania
Nauczycielowi zazwyczaj zależy na tym, aby praca uczniów była wykonana dobrze. Próbuje skierować uczniów na dobrą drogę, dlatego już od samego początku ingeruje w pomysły i pracę uczniów. To z kolei nie pozwala uczniom rozwinąć ich własnej pomysłowości.
Zamiast naprowadzać uczniów na gotowe i dobre rozwiązania, warto pozwolić im samym podejmować różne próby.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- Sami wymyślcie rozwiązanie.
- Tu nie ma jedynej drogi rozwiązania, próbujcie!
- Każda propozycja powinna być rozważona.
- Ważniejsza jest droga dochodzenia do rozwiązania niż sam wynik.
- Być gotowym na porażkę i popełnianie przez uczniów błędów
Dać uczniom przestrzeń i pozwolenie (a nawet zachętę) do próbowania, nawet jeśli widać, że ich pomysły niosą nieuniknioną porażkę.
Pozwoli to uczniom na samokontrolę i weryfikację własnych pomysłów.
W dłuższej perspektywie nauka będzie bardziej wartościowa i pozostanie z uczniami na dłużej.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- Nie bój się porażki, to tylko próba.
- Wypróbujcie rozwiązanie i oceńcie, czy jest dobre.
- Spróbujcie jeszcze raz.
- Nie wyszło? Świetnie! To znaczy, że się uczysz i teraz wypróbujesz inne rozwiązanie.
- Pozwalać na pytanie
Zamiast odpytywać uczniów, nauczyciel może zadawać im pytania dotyczące ich myślenia. Dzięki temu nauczyciel może zorientować się, jakie pomysły rodzą się w głowach uczniów, a następnie zachęcać do dalszej pracy poprzez pytanie: „A co jeszcze?”. Takie zachęcenie powoduje, że uczniowie podają własne pomysły, a to promuje uczenie się i niezależność.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- A co dalej?
- Czy masz jeszcze jakiś pomysł?
- Dlaczego wybrałeś tę drogę?
- Co było dla ciebie w tym trudne, a co łatwe?
- Przydzielenie mentora
Rolę mentora może pełnić bardziej doświadczony w temacie uczeń, który udzieli wskazówek i porad. Takiemu sposobowi uczenia się sprzyja praca w grupach oraz taki dobór składu grup, aby w każdej był uczeń, który może pomóc innym. Uczniowie oczekują od nauczyciela wskazówek i często proszą o nie, zanim zaczną myśleć. Można ich pytania skierować do innego ucznia. Można też wprowadzić zasadę – zanim zapytasz nauczyciela, zapytaj innego ucznia.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- Kto z Was ma pomysł?
- Kto może pomóc?
- Korzystajcie nawzajem ze swoich pomysłów.
- Zapytaj kolegę lub koleżankę.
- Dobrze jest inspirować się pomysłami innych.
- Pomoc w pokonaniu luki
Uczniowie często mają braki w wiedzy, co w konsekwencji blokuje ich aktywność. Nauczyciel powinien być gotowy na sprecyzowanie braków i udzielenie uczniowi pomocy w ich pokonaniu. Im szybciej luki zostaną pokonane, tym większą odpowiedzialnością i pomysłowością wykażą się uczniowie.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- Czego konkretnie nie rozumiesz?
- Co ci jest potrzebne?
- Co już wiesz na ten temat?
- Co może być użyteczne?
- Zachęta do odpowiedzialności
Rolą nauczyciela jest uświadomić uczniom, że oczekuje od nich odpowiedzialności za ich uczenie się. Jednak sama deklaracja oczekiwania nie wystarczy, potrzebna jest widoczna zgoda na branie przez ucznia tej odpowiedzialności.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- Rozwiązanie leży w waszym zasięgu.
- Dasz radę.
- Pomyśl sam.
- Jeśli się nie uda, spróbujesz jeszcze raz.
- Dobrze ci idzie.
- Rozmowa
Nauczyciel powinien być gotowy na dialog z uczniem. Nie tylko ma odpowiadać i zadawać pytania, ale powinien też słuchać uwag uczniów i być otwartym nawet na krytykę z ich strony, brać ją pod uwagę oraz dostosowywać nauczanie do uwag uczniów.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- Jak rozumiecie polecenie?
- Czy wszystko jest jasne?
- Czy chcielibyście jakiejś pomocy z mojej strony?
- Co mogę zrobić lepiej?
- Jak lubicie pracować?
- Co na tej lekcji było dobre, a co mogliśmy zrobić inaczej?
- Wyjście z klasy
Uczniowie najlepiej myślą, gdy są pozostawieni sami sobie. Czasami lepiej, gdy nauczyciel opuści klasę, aby nie kontrolować uczniów. To umożliwia samodzielną pracę. Nauczyciel może być fizycznie w klasie, ale może zapowiedzieć, że przez pewien czas będzie zajmował się czymś innym.
Użyteczne komunikaty i pytania nauczycielki/nauczyciela:
- Zostawiam was samych.
- Wierzę, że dacie sobie radę.
- Zajmujcie się problemem samodzielnie.
Inspiracja artykułem prezesa Impactful Coaching & Consulting Naphtali Hoff
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Scenariusz spotkania
Autonomiczny uczeń
Przed poprowadzeniem spotkania lider:
- Rozmawia z dyrektorem na temat wyboru tematu.
- Rozmawia z dyrektorem, że chce przeprowadzić takie spotkanie i uzyskuje jego aprobatę i ewentualnie zapewnienie, że dyrektor będzie na spotkaniu lub zachęci nauczycieli do uczestnictwa.
- Zaprasza nauczycieli ustnie lub pisemnie do uczestnictwa w spotkaniu.
Ad 3. Propozycja ogłoszenia:
| Drodzy nauczyciele,
planujemy spotkanie w dniu….., o godzinie ……, na temat tego, czy jest możliwe, aby uczeń w naszej szkole był autonomiczny i jak w tym kierunku pracować. Każdy z nas chciałby, aby uczniowie byli samodzielni i odpowiedzialni, ale nasze pragnienia zderzają się z systemem szkolnym. Podczas spotkanie przedstawimy kilka sposobów pracy w tym kierunku. Przedyskutujemy, co jest możliwe w naszej szkole. Spotkanie potrwa około 1 godziny. Serdecznie zapraszamy. Osoby chętne prosimy o zapisanie się na listę. |
- Drukuje tekst artykułu dla każdego uczestnika.
Scenariusz rozmowy o nauczaniu – Autonomiczny uczeń
| Czas | Cel | Co robimy? |
| 5 min | Zastanowienie się nad sensem tytułu | Lider prosi, aby każdy powiedział, jak rozumie określenie „autonomiczny uczeń”.
Nie ma potrzeby uzgadniania wspólnego zdania. |
| 15 min | Czytanie tekstu ze zrozumieniem | Lider rozdaje tekst, prosi o przeczytanie i zastanowienie się nad trzema aspektami:
A. Co jest dla mnie ważnego w tym tekście? – podkreślamy 2 rzeczy B. Co jest dla mnie niejasne w tekście lub z czym się nie zgadzam? C. Jakie nasuwa mi się pytanie lub wątpliwość? – do 2 pytań Lider rozdaje materiał i daje uczestnikom 10 min na przeczytanie. Jeśli ktoś nie przeczyta całości w 10 minut, to trudno, nie pospieszamy. |
| 30 min
|
Refleksja nad autonomicznym uczniem | 1. Najpierw w parach: omówienie podkreśleń w punkcie A.
Na forum grupy uzasadnienie własnych podkreśleń w zakresie punktu A. 2. Najpierw w parach: omówienie podkreśleń w punkcie B. Na forum grupy wyjaśnienie niejasności w zakresie punktu B. Uwaga. Każdy może się nie zgadzać nawet w kwestiach zasadniczych. Ważne, aby o tym rozmawiać i zauważyć podobne i różne opinie. 3. Najpierw w parach: omówienie pytań z punktu C. Na forum grupy zadanie pytań i zastanowienie się, jak można na nie odpowiedzieć w naszej szkole.
Chwila wypowiedzi: Czy takie czytanie tekstu niesie korzyści, jakie? Czy można tak czytać teksty z uczniami? |
| 10 | Wybór własnego wyzwania w tworzeniu autonomicznego ucznia. | Bez względu na wątpliwości, każdy z nas widzi korzyści z tego, że uczniowie staja się bardziej autonomiczni.
Spojrzenie jeszcze raz na artykuł, dodanie własnych pomysłów i runda odpowiedzi na pytanie: „Co zrobię w moich klasach w przyszłym tygodniu, żeby wypracować większą autonomiczność uczniów?” Runda |
