OK nie jest lekiem na całe zło. Część 6 ostatnia: Refleksja

Czy ważna jest refleksja ucznia na temat tego, czego i jak się uczy?
Czy dawanie uczniom wyboru pomaga im się uczyć?
Czy uczeń powinien być samodzielny w uczeniu się?
Jak nauczyciel ma przygotować uczniów do dorosłego życia?

Refleksja ucznia, moim zdaniem, jest niezbędna do wartościowego uczenia się. Jest ona ukryta głębiej w strategiach. Na przykład w strategii I, gdy mówimy o pracy z celami i podsumowaniu, wtedy zwracamy uwagę na to, że trzeba realizację celów podsumować. Odnieść się do kryteriów i zdecydować, czy cele zostały osiągnięte.
Wybór. Znowu nie jest on wymieniony bezpośrednio w strategiach, ale jest w nich ukryty. Szczególnie w V strategii, w której mówimy o samodzielnym i odpowiedzialnym uczniu. Bez wyboru nie ma odpowiedzialności.
Samodzielność ucznia w uczeniu się. To zależy od tego, co przez tę samodzielność rozumiemy. Jeśli chodzi o samodzielne dochodzenie do rozwiązania, to mimo, że nie pada takie sformułowanie w treści strategii, jasno wynika ono ze strategii V. Jeśli uczeń ma podawane rozwiązania, nie jest autorem swojego procesu uczenia się.
Jeśli pod pojęciem samodzielności rozumiemy samodzielny wybór czego i jak uczeń będzie się uczył, to już takiego połączenia ze strategiami nie mamy. Strategia I mówi wręcz, że uczeń ma być o celach poinformowany, czyli nie ma wymogu, aby sam decydował o tym, czego będzie się uczył.
Często marzymy, żeby szkoła przygotowywała młodego człowieka do dorosłego życia. Nie tylko poprzez przekazywaną mu pożyteczną wiedzę, ale również poprzez kształcenie tak zwanych umiejętności kluczowych. Ocenianie kształtujące nie odnosi się wprost do tych umiejętności. A są one bardzo ważne we współczesnym świecie.
Na pewno można znaleźć więcej takich pominiętych aspektów. Moglibyśmy przekonywać, że są one jednak  głęboko ukryte w strategiach OK, ale w ten sposób moglibyśmy wszystko w nich odnaleźć. Nie ma możliwości w pięciu zdaniach zmieścić całej mądrości o uczeniu się i nauczaniu. Moim zdaniem to bardzo dobrze, bo stale możemy coś nowego odkrywać i rozwijać naszą wiedzę o uczeniu się.