Samostanowienie

Jestem zafascynowana teoria samostanowienia. Znalazłam artykuł, który przedstawia jej ogólne założenia, nie tylko w dziedzinie edukacji.

Korzystam z artykułu Kendra Cherry pod tytułem: Czym jest teoria samostanowienia w edukacji?

Artykuł podzieliłam na kilka części:

1. Założenia samostanowienia
2. Składniki samostanowienia
3. Jak działa teoria samostanowienia
4. Przykład samostanowienia
5. Zachowania samookreślone a zachowania zdeterminowane
6. Wpływ samostanowienia
7. Cechy ludzi o wysokim poziomie samostanowienia
8. Jak poprawić swoje samostanowienie

Samostanowienie odnosi się do zdolności człowieka do dokonywania wyborów i kierowania własnym życiem. Charakteryzuje się poczuciem kontroli nad własnymi działaniami.  Motywacja wewnętrzna każdego człowieka do rozwoju i zmian oparta jest na trzech wrodzonych (i uniwersalnych) potrzebach psychologicznych: autonomii, kompetencji i więzi.

Teoria samostanowienia wyrosła z prac psychologów Edwarda Deciego i Richarda Ryana, którzy po raz pierwszy przedstawili swoje idee w swojej książce z 1985 roku Self-Determination and Intrinsic Motivation in Human Behaviour . Opracowali teorię motywacji , która sugeruje, że ludzie kierują się potrzebą rozwoju i osiągania celu. Stara się wyjaśnić, w jaki sposób samostanowienie wpływa na motywację wewnętrzną ludzi podejmujących działania z myślą, że będą mieli wpływ na wynik.

A Założenia samostanowienia

Teoria samostanowienia przyjmuje dwa kluczowe założenia:

• Naturalna potrzebą człowieka jest dążenie do rozwoju. Ludzie są aktywnie ukierunkowani na rozwój.
• Ważna jest motywacja autonomiczna. Chociaż często ludzi motywują do działania nagrody zewnętrzne, takie jak pieniądze, nagrody i uznanie (tzw. motywacja zewnętrzna ), teoria samostanowienia skupia się przede wszystkim na wewnętrznych źródłach motywacji, takich jak potrzeba zdobycia wiedzy lub niezależności (motywacja wewnętrzna).

Więcej na temat motywacji wewnętrznej i zewnętrznej można przeczytać: Różnice między motywacją zewnętrzną i wewnętrzną

1. Składniki samostanowienia

Zgodnie z teorią samostanowienia, aby osiągnąć rozwój psychiczny, ludzie muszą mieć zaspokojone następujące potrzeby:

• Autonomii: ludzie muszą mieć poczucie kontroli nad swoimi zachowaniami i celami. Możliwość podjęcia bezpośrednich działań, które doprowadzą do rzeczywistych zmian, odgrywa główną rolę w poczuciu samostanowienia.
• Kompetencji: Kiedy ludzie czują, że posiadają umiejętności potrzebne do osiągnięcia sukcesu, są bardziej skłonni do podejmowania działań, które pomogą im osiągnąć ich własne cele.
• Więzi: Ludzie muszą doświadczyć poczucia przynależności z innymi ludźmi.

1. Jak działa teoria samostanowienia

Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że rozwój psychiczny opisany w teorii samostanowienia nie następuje automatycznie. Wymaga ciągłego podtrzymywania.

Ryan i Deci zasugerowali, że na tendencję do bycia proaktywnym lub pasywnym duży wpływ mają warunki społeczne, w których się wychowywaliśmy. Wsparcie społeczne jest najważniejsze. Poprzez nasze relacje i interakcje z innymi możemy wspierać lub udaremniać własne dobre samopoczucie i rozwój osobisty.

Oprócz warunków społecznych są jeszcze inne czynniki pomagające lub utrudniające rozwój:

• Motywatory zewnętrznemogą czasami obniżyć samostanowienie. Według Deciego przyznawanie ludziom nagród zewnętrznych za zachowanie motywowane wewnętrznie może podważyć autonomię. W miarę jak zachowanie staje się coraz bardziej kontrolowane przez nagrody zewnętrzne, ludzie zaczynają mieć poczucie mniejszej kontroli nad swoim zachowaniem, a motywacja wewnętrzna maleje.
• Pozytywna informacja zwrotnamoże zwiększyć poczucie samostanowienia. Deci sugeruje, że oferowanie nieoczekiwanej pozytywnej zachęty i informacji zwrotnej na temat wykonania zadania może zwiększyć motywację wewnętrzną. Tego typu informacje zwrotne pomagają ludziom poczuć się bardziej kompetentnymi, co jest kluczową potrzebą rozwoju osobistego.

1. Przykład samostanowienia

Wyobraźmy sobie osobę, której nie udaje się zrealizować ważnego projektu w pracy.

Jeśli ta osoba ma wysokie poczucie samostanowienia, przyzna się do swojej winy, uwierzy, że może coś zrobić, aby rozwiązać problem i podejmie działania, aby naprawić błąd .

Jeśli ta sama osoba ma niski poziom samostanowienia, to prawdopodobnie będzie szukać winy poza sobą. Może szukać wymówek, zrzucać winę na kogoś innego lub odmawiać przyznania się do swojej roli w nieukończeniu projektu na czas.

Być może najważniejsze jest to, że osoba o niskim poziomie samostanowienia nie będzie czuła motywacji do naprawienia błędu. Może czuć się bezsilna w kontrolowaniu sytuacji i wierzyć, że nic, co zrobi, nie będzie miało dobrego efektu.

1. Zachowania samookreślone a zachowania zdeterminowane

Zachowania człowieka możemy podzielić na dwa rodzaje:

Samookreślone

• Motywowane wewnętrznymi nagrodami
• Kierowane przyjemnością, zainteresowaniem lub satysfakcją
• Z poczuciem kontroli

Zdeterminowane

• Motywowane nagrodami zewnętrznymi
• Kierowane obowiązkiem lub odpowiedzialnością
• Z poczucie braku kontroli

Na jednym końcu znajdują się zachowania o charakterze czysto samookreślonym, zwykle motywowane wewnętrznie i podejmowane dla przyjemności, zainteresowania i nieodłącznej satysfakcji z samego działania. Z drugiej strony są zachowania, które nie są samookreślone, a które są wykonywane tylko dlatego, że muszą być wykonywane. Na tym skrajnym krańcu skali panuje całkowity brak kontroli. W większości przypadków motywacja ma zróżnicowane źródła.

Jeśli na przykład ktoś trenuje biegi, aby wziąć udział w maratonie, to motywacją zewnętrzną może być chęć uzyskania akceptacji innych i wygrania maratonu. Jednocześnie motywacją wewnętrzną może być satysfakcja, jaką uzyska z samej aktywności.

Inny przykład ucznia, który uczy się do egzaminu maturalnego. Jego motywacją zewnętrzną jest uzyskanie dobrego stopnia, a motywacją wewnętrzną może być chęć studiowania na wybranym kierunku.

Istotne jest, jaki poziom osobistej kontroli odczuwamy. Jeśli jest duży, to motywacja może przesunąć się w kierunku motywacji wewnętrznej.

1. Wpływ samostanowienia

Pojęcie samostanowienia zostało zastosowane w wielu różnych obszarach, w tym w edukacji, pracy, rodzicielstwie, ćwiczeniach i zdrowiu. Badania sugerują, że wysoka samostanowienie może sprzyjać sukcesowi w wielu różnych dziedzinach życia.

W miejscu pracy

Osoby samostanowiące czują się bardziej usatysfakcjonowane w pracy, a jednocześnie odgrywają kluczową rolę w osiąganiu rozwoju osobistego i rozwoju organizacji. Pracodawcy mogą budować samostanowienie swoich pracowników:

• Pozwalając członkom zespołu na odgrywanie aktywnej roli w organizacji.
• Nie nadużywając nagród zewnętrznych, ponieważ może to podważyć motywację wewnętrzną.
• Oferując pracownikom podejmowania wyzwań i większych obowiązków.
• Oferując wsparcie i zachętę.
• Przekazując pracownikom znaczących informacji zwrotnych o ich pracy.

W zawodach sportowych

W warunkach rywalizacji sportowych, wzmacnianie poczucia samostanowienia może motywować ludzi do osiągania doskonałości. Samostanowienie wpływa na zwiększenie odporności psychicznej  osoby .

Sportowcy, którzy czują, że są w stanie osiągnąć swoje cele i pokonać wyzwania, często mają motywację do osiągania lepszych wyników. Doskonałość pozwala im zyskać poczucie kompetencji i zbudować mistrzostwo w umiejętnościach, które są dla nich przyjemne i ważne.

W społeczeństwie

Samostanowienie może również odgrywać ważną rolę w relacjach społecznych. Jeśli człowiek ma zaspokojone potrzeby w zakresie autonomii, więzi i kompetencji (trzy elementy samostanowienia) zostaną zaspokojone, to osoba bardziej identyfikuje się ze społeczeństwem i aktywniej uczestniczy w jego życiu.

Aby nawiązać bliskie, pełne uczucia relacje z innymi, potencjalnie poprawiając w ten sposób samostanowienie, warto:

• Szukać kontaktu z ludźmi, którzy mogą udzielić wsparcia w dążeniu do celów.
• Oferować wsparcie osobom, które są częścią bliskiej społeczności.

W szkole

Samostanowiący uczniowie częściej czują się zmotywowani do osiągania celów. Mają także tendencję do odczuwania wyższego poziomu kompetencji i satysfakcji. Nauczyciele mogą pomóc uczniom rozwijać poczucie samostanowienia i wewnętrzną motywację poprzez:

• Przekazywanie pozytywnych informacji zwrotnych, zgodnych z oceną pracy ucznia, to poprawia poczucie kompetencji.
• Unikanie nadmiernych zewnętrznych nagród za działania, co pomaga poprawić ich wewnętrzną motywację

 

Samostanowienie może odgrywać ważną rolę w funkcjonowaniu ludzi w wielu różnych obszarach ich życia. Poczucie kontroli i wewnętrzna motywacja mogą pomóc ludziom poczuć się bardziej zaangażowanymi, pełnymi pasji, zainteresowanymi i zadowolonymi z tego, co robią.

1. Cechy ludzi o wysokim poziomie samostanowienia

Osoby o wysokim samostanowieniu mają tendencję do:

• Wiary, że mają kontrolę nad swoim życiem.

Osoby samostanowiące mają wewnętrzne umiejscowienie kontroli i czują, że ich zachowania będą miały wpływ na wyniki. W obliczu wyzwań czują, że mogą je pokonać dzięki pracowitości, dobrym wyborom i ciężkiej pracy.

• Wysokiej własnej motywacji.

Osoba o wysokiej samostanowieniu nie jest motywowana nagrodami i karami. Zamiast tego angażują się w zachowania, ponieważ ma motywację wewnętrzną. Mają wewnętrzne pragnienie wyznaczania celów i pracy nad nimi.

• Opierania swoich działań na własnych celach i pragnieniach.

Innymi słowy, angażują się w działania, o których wiedzą, że przybliżą ich do celów.

• Brania odpowiedzialności za swoje zachowania.

Osoby o dużej pewności siebie przypisują sobie zasługi za swój sukces, ale jednocześnie akceptują winę za swoje niepowodzenia. Wiedzą, że są odpowiedzialni za swoje czyny i nie zrzucają winy na innych.

1. Jak poprawić swoje samostanowienie

Jest kilka kroków, które można podjąć, aby poprawić swoje umiejętności samostanowienia.

• Popraw swoją samoświadomość

Samoświadomość wiąże się z samostanowieniem i może nawet pomóc przygotować się do podejmowania bardziej celowych decyzji. Nad samoświadomością można pracować poprzez medytację, regularne pozyskiwanie informacji zwrotnych oraz spisywanie swoich myśli i uczuć.

• Stawiaj na samoregulację

Rozwijanie wyższego poziomu samostanowienia wymaga także pracy nad umiejętnościami samoregulacji. Pomocą może być zwracanie uwagi na samopoczucie psychiczne i fizyczne, a także panowanie nad swoimi reakcjami emocjonalnymi.

• Znajdź wsparcie społeczne

Silne relacje społeczne mogą sprzyjać motywacji i dobremu samopoczuciu. Szukaj ludzi, którzy sprawią, że poczujesz się mile widziany i otoczony troską. Może to być ktoś z rodziny lub przyjaciel, może to być członek twojego kościoła, doradca lub inna osoba, która zapewnia poczucie wsparcia i przynależności.

• Zdobądź mistrzostwo

Zdobycie umiejętności w obszarach, które są dla Ciebie ważne, może pomóc w budowaniu poczucia samostanowienia. Niezależnie od tego, czy bardzo interesuje Cię hobby, sport, przedmiot akademicki czy inna dziedzina, dowiedzenie się na ten temat jak najwięcej i doskonalenie swoich umiejętności może pomóc poczuć się bardziej kompetentnym.

Im więcej się człowiek się uczy i ćwiczy, tym bardziej staje się i pewny siebie.

Kiedy będziemy dążyć do spraw, które są wewnętrznie motywowane i zgodne z naszymi celami, poczujemy się szczęśliwsi i bardziej zdolni do dokonywania dobrych wyborów.