Ocenianie kształtujące jest pozyskiwaniem informacji zwrotnej. Z jednej strony przez ucznia – jakie robię postępy i mogą lepiej pracować i przez nauczyciela – jak mogę lepiej moich uczniów nauczać.
Z tą drugą informacją (dla nauczyciela) łączą się dwie sprawy:
- Jak pozyskać tę informację?
- Jak postępować z nią dalej?
Odpowiedzi na oba pytania nie są łatwe.
Wraz z nauczycielami pracującymi z OK zeszytem stworzyliśmy dwie pomoce dydaktyczne:
Pudełko refleksji i Skrzyneczkę mistrzów. Pudełko refleksji służy pozyskiwaniu przez nauczyciela informacji, a Skrzyneczka mistrzów jest pomocą dla nauczyciela – co zrobić z tą informacją.
W tym wpisie zajmę się jedynie sposobami pozyskiwania informacji – gdzie są moi uczniowie w procesie uczenia się.
Podstawowym problemem związanym z tą sprawa jest brak czasu. Jesteśmy tak zajęci nauczaniem, że nie mamy czasu na sprawdzanie skuteczności naszego nauczania. Przeważnie sprawdzamy , czy nasi uczniowie się nauczyli dopiero na końcu, a wtedy mało można już zrobić. Potrzebne są sposoby sprawdzania jak uczniowie się uczą podczas bieżącej nauki, a nie dopiero na koniec. Ponieważ mamy mało czasu, to sposoby powinny być proste i łatwe do zastosowania, wplecione w nauczanie. Bardzo dobrym sposobem jest polecanie uczniom dokonania refleksji – czego się nauczyli. Pomocą może być wspomniane wcześniej Pudełko refleksji.
Dobrym czasem na uzyskanie informacji jest podsumowanie lekcji. Nauczyciel może wtedy, przeanalizować informacje i wprowadzić zmiany na następnych lekcjach.
Przedstawię kilka propozycji zaczerpniętych z artykułu Curtisa Chandlera.
►Ranking. Nauczyciel prosi uczniów, aby przejrzeli przygotowana przez niego listę poznanych nowych pojęć. Uczniowie układają pojęcia według ważności i uzasadniają swój wybór. Mogą następnie poprowadzić dyskusje w parach, małych grupach lub na forum całej klasy.
►Zapis – czego się nauczyliśmy: Uczniowie zapisują wszystko, czego nauczyli się podczas lekcji. Następnie zakreślają 5 najważniejszych rzeczy i 3 najmniej ważne. Uczniowie mogą to zrobić indywidualnie lub w grupach.
►Najważniejsze
Uczniowie wybierają jedną rzecz, która była dla nich ważna i dzielą się nią w rundzie. Wypowiedzi mogą się powtarzać. Można zrobić ranking najważniejszych zagadnień.
►Refleksja
Można zastosować prosty kwestionariusz/refleksję składający się z 2–3 pozycji do wyboru dla ucznia. Na przykład:
- Powtórz to, czego się nauczyłeś, w najprostszy możliwy sposób.
● Jak wykorzystasz to, czego się nauczyłaś/eś?
● Jakie masz pytanie związane z tym tematem?
►Wyjściówki
Uczniowie na koniec lekcji zapisują odpowiedź na podane przez nauczyciela pytanie na małej kartce i oddają kartkę nauczycielowi. Nauczyciel może przeanalizować odpowiedzi po skończonych zajęciach i wyciągnąć wnioski, aby zmienić swoje nauczanie.
►Cele
Uczniowie sięgają do celów lekcji i zastanawiają się na ile udało im się je osiągnąć.
►Raport
Uczniowie pracują nad stworzeniem 30-sekundowego scenariusza wiadomości, w którym szczegółowo opisują, czego dowiedzieli się podczas lekcji lub podczas tygodnia w szkole. Najlepiej, gdy uczniowie zapisują lub wklejają ten raport do swojego OK zeszytu.
►Dwukrotne wyjaśnienie
Uczniowie bez zaglądania do materiałów relacjonują partnerowi z ławki – najważniejsze rzeczy, których się nauczyli. Następnie uczniowie robią notatkę w swoich zeszytach, zmieniają pary i powtórnie przekazują informację (mogą już korzystać z własnej notatki).
►Pytania partnerów
Uczniowie w parach zadają sobie wzajemnie dwa pytania związane z tematem lekcji. Mogą to być pytania, na które chcieliby uzyskać odpowiedź albo mogą to być dwa pytania, które potencjalnie mogą pojawić się na sprawdzianie.
►Graficzne przedstawienie
Uczniowie tworzą wykres, obrazek, rysunek, i mapę myśli – a następnie wyjaśniają projekt i jego znaczenie innemu uczniowi. Projekty uczniów można wywiesić na ścianie i poprosić o wyjaśnienie publiczce.
tego, co stworzyli komuś innemu.
► Procedury myślenia
Uczniowie wypełniają puste miejsca w zdaniu: Myślałam/em kiedyś ……, a teraz myślę ….. .
Pokazuje to uczniom zmiany w ich myśleniu i pomaga utrwalić wiedzę.
► Błotniste punkty
Zapytanie uczniów, jaki jest najjaśniejszy i najbardziej zagmatwany punkt, który został poruszony w czasie lekcji.
►Koło
Nauczyciel tworzy koło, w którym każdy uczeń ma pewien wycinek dla siebie. W swoim wycinku uczeń zapisuje swoją refleksję. Koło można obracać i w każdej chwili dowiedzieć się, co myśleli inni.
► Prezentacja
Zanim uczniowie wyjdą z klasy nauczyciel prosi ich o stworzenie jednego slajdu ze swoją refleksją. Zbiorcza prezentacja może być wyświetlona na następnej lekcji lub przy powtórzeniu.
Opinia uczniów
Uczniowie szybko przyzwyczają się do refleksji i dawania nauczycielowi informacji zwrotnej. Ważne jest to, aby zwyczaj pozyskiwania informacji stał się rutyną.
Powyższe propozycja i propozycje z pudełka refleksji są urozmaiceniem i wpływają na nią ożywczo.
Curtisa Chandlera przytacza wypowiedzi uczniów na temat podsumowywania przez nich zdobytej wiedzy:
- Podobało mi się, gdy tworzyliśmy „ściągawki” ze wszystkiego, co uczniowie musieli wiedzieć.
- Naprawdę lubię, gdy nasz nauczyciel prosi kilkoro z nas, aby zademonstrowali, czego się nauczyli w skeczu, lub wyjaśnili własnymi słowami dowolny temat.
- Wyjściówki dają mi szansę przypomnienia sobie, czego mieliśmy się uczyć i powiedzenia mojemu nauczycielowi, z czym wciąż walczę.
- Szczerze mówiąc, podoba mi się, gdy mój nauczyciel pyta nas na koniec lekcji – „Gdzie będziemy tego używać poza szkołą?” Przypomina mi to, że to, co właśnie zrobiliśmy, nie było stratą czasu.
- Nasza klasa czasami szkicuje obrazki lub emotikony na podstawie tego, czego się nauczyliśmy. Emotikony mogą być bardziej przydatne, ponieważ uczniowie zobaczą je, gdy będą wysyłać SMS-y do znajomych i rodziny lub publikować coś w mediach społecznościowych.
- Walka na śnieżki. Mój ulubiony nauczyciel każe nam zapisać ważną rzecz, której się nauczyliśmy, zgnieść ją w kulkę i podrzucić wysoko w powietrze. Następnie każdy z nas podnosi losową piłkę z podłogi i omawia ją z grupą lub klasą.
Pozyskiwanie informacji od uczniów łączy się ściśle z monitorowaniem ich uczenia się, a to jest niezbędne do efektywnego planowania lekcji przez nauczyciela.
