Profesor John Hattie w swojej przełomowej pracy Visible Learning podkreślił ogromny wpływ informacji zwrotnej na uczenie się. Według przeprowadzonych przez niego badań stosowanie informacji zwrotnej owocuje jednym z najwyższych poziomów efektywności pośród wszystkich innych „interwencji”. Informacje zwrotne w szkole mogą być podawane uczniom, ale też i nauczycielom.
UNESCO przeprowadziła badania i opracowała Raport z monitorowania edukacji . Z wywiadów z nauczycielami wynika, że nie każda informacja zwrotna, która otrzymują pomaga im w pracy.
Zwykle sadzi się, że informacje zwrotne przebiegają w logicznym ciągu: obserwator przekazuje korygującą informację zwrotną w oparciu o obserwacje w klasie, a nauczyciel prowadzący lekcję udoskonala na ich podstawie swój warsztat pracy. Jednak często nie przebiega to w ten sposób.
Nauczyciel otrzymujący informację zwrotna o swojej pracy reaguje w jeden ze sposobów:
- całkowita akceptacja,
- modyfikacja informacji do własnych przekonań,
- całkowite odrzucenie.
Najczęściej wybierana jest druga droga. Trzecia występuje wtedy, gdy źródło informacji jest dla nauczyciela mało wiarygodne. Niestety często informacja zwrotna nie wpływa na zmianę nauczania. Nauczyciele podkreślają, że informacja zwrotna nie jest przydatna.
Czasami nauczyciele uznają informację zwrotną jako wręcz szkodliwą dla siebie.
Jak zatem wykorzystać i stosować „dobrą” informację zwrotna? Co powinniśmy w niej zmienić?
- Cel informacji zwrotnej
Należy pamiętać, że informacje zwrotne nie są złotym środkiem na wszystko. Jej skuteczność zależy od różnych czynników, w tym od motywacji zaangażowanych osób, czasu i charakteru samej informacji zwrotnej.
Informacja zwrotna działa najlepiej w przypadku osób, których główną motywacją jest samodoskonalenie lub lepsze uczenie się. Jest najbardziej przydatna w poprawianiu błędów, dla których łatwo jest podać prawidłowe praktyki, znaczenie gorzej, gdy informacja zwrotna ma na celu uzyskanie przez nauczyciela doskonałości w nauczaniu. Najlepiej, gdy odbiorca jest nastawiony na własny rozwój, skupia się na przyszłości, a nie na ocenie obecnej praktyki i gdy informacja zwrotna oferuje konkretne ulepszenia i strategie w tym zakresie.
- Inna nazwa
Termin „informacja zwrotna” spotyka się z oporem nauczycieli. Niektóre badania sugerują rezygnację z „informacji zwrotnej” na rzecz terminów takich jak „porada”, lub odprawa. Porada w potocznym znaczeniu dostarcza bardziej przydatnych informacji. Traktowanie informacji zwrotnej w formie porady lub podsumowania zachęca odbiorców do skupienia się na poprawie swoich przyszłych wyników, a nie na rozpamiętywaniu niedociągnięć z przeszłości.
- Podkreślanie pozytywów
Doskonałość w nauczaniu jest często subiektywna i obejmuje wiele skutecznych podejść do danego tematu. Badania sugerują, że doskonalimy się i rozwijamy, gdy inni skupiają się na naszych mocnych stronach, a nie na naszych słabościach . Zatem informacja zwrotna powinna skupić się na tym, co nauczyciel robi dobrze. Przy czym nie na tym, jaki jest nauczyciel, ale jak wygląda jego praca. Jednym ze sposobów jest zapytanie nauczyciela, co on sam widzi dobrego w swojej pracy.
- Przekazywanie informacji zwrotnej
Przekazywanie informacji zwrotnej może być wyzwaniem, zwłaszcza jeśli osobą otrzymującą informację zwrotną jest rówieśnik lub informacje mogą być postrzegane jako krytyczne. Zalecana jest minimalizacja nieprzyjemnych komunikatów.
Okazuje się, że znany sposób: „kanapka informacji zwrotnej” (pozytywna-krytyka-pozytywna), została zdyskredytowane przez badania . Stosowanie alternatywnej metody przekazywania informacji zwrotnej, takiej jak sekwencja: krytyka-pozytywna-pozytywna, zapewnia wyższą wydajność niż kanapka z informacją zwrotną.
Ponadto warto stosować pytania i samemu udzielać wskazówek wszystko w zależności od sytuacji i potrzeb otrzymującego informację zwrotną.
- Partnerstwo
Często podczas sesji przekazywania informacji zwrotnych lub podsumowań odbiorca informacji zwrotnej – nauczyciel – jest uczestnikiem bardziej pasywnym, absorbującym informacje przekazywane przez udzielającego informacji zwrotnej. Jednak w informacji zwrotnej powinno brać udział dwóch wykwalifikowanych i aktywnych partnerów.
Przyjmowanie informacji zwrotnej, a także jej dawanie, to umiejętność. Dlatego trzeba ćwiczyć się w rozwijaniu umiejętności związanych z odbieraniem informacji i porad opartych na praktyce. Pomaga w tym ćwiczenie umiejętności słuchania, krytycznego myślenia o przekazywanych informacjach, proszenia o konkretną radę, angażowania się w rozmowy i dokonywanie przemyślanego wyboru na temat jakość, użyteczność i trafność przekazanych informacji zwrotnych.
- Skupienie się na informacji zwrotnej
Chociaż wiele uwagi poświęca się temu, „jak” przekazywać informacje zwrotne, prawdziwa wartość leży w tym, co w informacji zwrotnej jest. Informacja zwrotna powinna zawierać dwa istotne elementy:
- Weryfikację, czyli ocenę poprawności
- Zaoferowanie rozwiązań – naprowadzenie na właściwą drogę
Dlatego udzielający informacji powinien być dla nauczyciela godną zaufania osobą i postrzegany, jako specjalista.
Łącząc te informacje z ustalonymi skutecznymi metodami przekazywania informacji zwrotnych, można sprawić, że proces przekazywania informacji zwrotnych będzie bardziej odpowiedni i przydatny dla nauczycieli i to w sposób, który ostatecznie poprawi jakość uczenia się uczniów.
Inspiracja artykułem Mary Burns
https://www.edutopia.org/article/brain-breaks-restore-student-focus-judy-willis
