Praca w grupie to jeden z najskuteczniejszych sposobów wspierania uczniów w nauce. Może zwiększyć motywację uczniów i jest ważną umiejętnością życiową.
Okazuje się, że głównym powodem zwalniania ludzi z pracy jest to, że nie mogą dogadać się ze współpracownikami. Dlatego już w szkole trzeba uczyć uczniów współpracy. Spotkałam wiele artykułów na ten temat, ale zawsze były one dość obszerne i przez to zniechęcające. Ten wpis jest zwięzły i oparty na artykule Barbary Blacburn, którą niezwykle cenię.
Skuteczne zajęcia grupowe zapewniają uczniom możliwość współpracy, z innymi uczniami, aby wykonać dobrze zadanie. W takich przypadkach każdy ma określoną rolę i istnieją wyraźne indywidualne i wspólne obowiązki.
Pierwsza decyzja dotyczy liczebności grupy – pary, czteroosobowe grupy lub inna organizacja, druga to podział na grupy – losowy, czy z doborem własnym, czy nauczyciela.
Warto często stosować dobór losowy, aby uczniowie nauczyli się współpracować w narzuconym składzie grupy, gdyż z takimi zespołami będą mieli do czynienia w dorosłym życiu. Losowy przydział pomaga uczniom się poznać i często przeciwdziała wykluczaniu.
Przydział według zdolności może być również wykorzystywany, ale trzeba go stosować ostrożnie, aby nie etykietować uczniów.
Liczebność grupy zależy od zadania, jakie grupa ma wykonać. Pary są też świetną propozycją dla wielu zadań. Można zadbać o to, aby uczniowie nie pracowali stale w tych samych parach. W tym celu można uczniom zapowiedzieć, że będą losowani do ławek co tydzień. Najlepiej zapowiedzieć taki sposób na początku roku szkolnego, gdy uczniowie nie są jeszcze przyzwyczajeni do partnerów w ławkach.
Role członków grupy
Celem ustalenia ról jest spowodowanie, aby każdy członek grupy był zaangażowany. Lepiej jest przypisać role uczniom, chociaż można również polecić uczniom w grupie, aby sami wybierali swoje role. Role zależą od rodzaju zadania.
Na przykład, jeśli uczniowie pracują nad eksperymentem laboratoryjnym, potrzebny jest ktoś, kto będzie dbał o bezpieczeństwo i np. kierownik od materiałów. Jeśli jednak projektem jest tworzenie strony internetowej, to trzeba zaplanować rolę webmastera i edytora tekstu. Można przed podziałem na grupy, razem z uczniami ustalić listę ról. Oto kilka przykładowych ról do rozważenia dla różnych rodzajów zadań.
- Facylitator— Lider grupy; ułatwia działanie, dba o sprawny przebieg
- Rejestrator— rejestruje proces
- Reporter— informuje całą grupę o osiąganych postępach
- Menedżer materiałów— zbiera i przydziela materiały
- Pilnujący czasu— pilnuje, aby grupa pracowała w ramach ustalonych limitów czasowych
- Menedżer ds. technologii— koordynuje wykorzystanie technologii
- Zachęczacz— zachęca innych do pracy
- Podsumowujący — podsumowuje pracę i może zdawać raport całej klasie
- Badacz faktów— sprawdza na ile praca grupy jest zgodna z wiedzą na dany temat
- Reflektor— zadaje dociekliwe pytania
- Projektant— projektuje projekt
- Kreator— podaje kreatywne pomysły
Zakres obowiązków pełnienia danej roli, powinien być wyjaśniony zanim uczniowie przystąpią do pracy. Lepiej zmieniać role, aby jeden uczeń nie pełnił jednej roli w różnych zadaniach.
Zasady pracy w grupach
Oprócz standardowych zasad panujących w klasie, może wystąpić potrzeba dodania kilku prostych zasad, ze względu na rodzaj pracy w grupie. Ważne jest określenie dopuszczalnego poziomu hałasu, uczniowie muszą mieć możliwość porozumiewania się, ale nie mogą wzajemnie sobie przeszkadzać. Można przedstawić uczniom sprawę poprzez porównanie: Pszczoły brzęczą, gdy są produktywne (wytwarzają miód), ale nie krzyczą do siebie.
Nauczyciele stosują też zasadę zwaną „poproś trzech przede mną”. Polega ona na tym, że zanim poprosi się o pomoc nauczyciela, trzeba zapytać inne trzy osoby z grupy.
Najważniejsza zasada, to włączenie w pracę grupy wszystkich jej członków! Można ją realizować poprzez „mówiące żetony”, polega to na tym, że każdy uczeń otrzymuje trzy żetony. Za każdym razem, gdy uczeń zabiera głos, musi oddać swój żeton, kiedy uczniowi skończą się żetony, nie może zabierać głosu, dopóki wszyscy pozostali uczniowie nie zwrócą swoich żetonów.
Skuteczne strategie grupowe
Oprócz tradycyjnego dzielenia się parami lub dyskusji w małych grupach, można wykorzystać bardziej skomplikowane techniki. Oto dwie wypróbowane:
- Układanka (jigsaw)
Dzielimy uczniów na małe grupy, każdej grupie zostaje przydzielony temat, do zapoznania się i zgłębienia. Na koniec uczniom przydzielone są numerki w liczbie tyle ile było tematów. Uczniowie tworzą nowe grupy zgodnie z przydzielonymi numerami i w nich odgrywają role ekspertów od swoich tematów. W ten sposób uczniowie samodzielnie poznają temat i uczą się od siebie. Metoda sprawdza się w każdym wieku uczniów.
- Koło Pisarzy
Ta aktywność może być wykorzystana w grupach czteroosobowych lub w parach. Każdy członek grupy pisze coś na kartce, a następnie przekazuje kartkę następnej osobie. Na przykład na lekcji przedmiotów ścisłych można poprosić uczniów o napisanie definicji jakiegoś pojęcia. Uczeń pisze definicję i przekazuję kartkę następnej osobie. Po zakończeniu przekazują kartkę następnej osobie z poleceniem napisania kilku cech danego pojęcia. Po następnym przekazaniu każdy uczeń zapisuje trzy przykłady ilustrujące pojęcie, a ostatni uczeń ma za zadanie podać kontrprzykłady. Następnie kartka wraca do pierwszego ucznia i treści na niej zapisane są sprawdzane w grupie.
Praca w grupie często wymaga więcej czasu, ale jest skuteczna, uczniowie się w nią angażują i uczą się od siebie wzajemnie – warta jest stosowania.
Inspiracja artykułem Barbara Blackburn
https://www.middleweb.com/28606/get-students-working-effectively-in-groups/
