Jedną z najważniejszych funkcji, nauczycieli jest udzielanie informacji zwrotnych, które sprzyjają rozwojowi ucznia. Jest to sedno trzeciej strategii oceniania kształtującego – Udzielanie uczniom takiej informacji zwrotnej, która przyczyni się do ich widocznych postępów.
Tabele oceniania mają pomóc uczniom odebrać informację zwrotną i z niej skorzystać, a nauczycielom ją stworzyć i przekazać uczniom.
Cel tabel oceniania
Tabele oceniania są powszechnie używane w edukacji w USA i innych krajach, w Polsce rzadko, a warto zacząć je stosować.
Celem tworzenia tabel jest dostarczania uczniowi informacji zwrotnej na temat jego postępów w osiąganiu postawionego przed nimi celu.
Tabele oceniania powinny pomóc uczniom zrozumieć, czego się od nich oczekuje i pomóc w ocenieniu ich własnych postępów w nauce.
Tabele oceniania mogą być tworzone dla działu, roku szkolnego, sprawdzianu i zdania edukacyjnego. Wiążą się z duża pracą przygotowawczą nauczyciela, ale za każdym razem stanowią wielką pomoc dla ucznia.
Jak tworzyć tabela oceniania?
- Opracuj jasne cele uczenia się i kryteria sukcesu dla uczniów, napisane zrozumiałym dla nich językiem.
O tym zaleceniu mówi pierwsza strategia oceniania kształtującego: Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu.
Trzeba pamiętać trzech sprawach:
- Cele i kryteria powinny być tak sformułowane, aby były zrozumiałe dla
uczniów. Czasami nauczyciele chcą używać specyficznej terminologii, które nie jest na początku uczniom znana, to jest błąd, cel z taką terminologią nie trafia do uczniów. Uczniowie muszą cel rozumieć, a na terminologię przyjdzie czas później. Na przykład: zamiast: „Tworzenie możliwej do udowodnienia, dyskusyjnej tezy”, można powiedzieć: „Tworzenie wniosków, które potrafimy uzasadnić”
- Druga sprawa to formułowanie celu, który jest możliwy do sprawdzenia. Na
przykład cel w postaci: „Praca napisana z duża wyobraźnią”, nie jest dla uczniów jasny, gdyż pojęcie wyobraźni jest względne.
- Kryteria sukcesu muszą określać – po czym poznamy, że cele zostały
osiągnięte.
Na przykład do celu w postaci zastosowania metafor w wypracowaniu, trzeba określić liczbę pożądanych metafor.
Na przykład jeśli celem jest uzasadnienie stawianych tez, to uczniowie muszą wiedzieć, co to oznacza i opis tego kryterium musi być zawarty w tabeli oceniania.
- Zacznij tworzyć 4-punktową tabele oceniania.
W USA najczęściej używana jest skala czteropunktowa, ale każda inna też może być dobra. Skale 5 i 6 punktowe, kojarzą się uczniom ze stopniami, wiec nie są polecane.
Skala 4 punktowa to określenie 4 etapów prowadzących do spełnienia określonego kryterium.
Tabele można zacząć tworzyć na dwa sposoby:
- Pierwszy sposób: od 1 do 4:
Można zacząć tworzenie od określenia warunków na poziom 1, który oznacza, że uczeń nie posiada w ogóle danej umiejętności. Potem poziom 2 – „nowicjusz”, czyli stosowanie tej umiejętności po raz pierwszy, 3 – wykorzystanie umiejętności z usterkami i 4 – „mistrz”, czyli określenie stanu pożądanego.
- Drugi sposób od 4 do 1:
Niektórym nauczycielom łatwiej jest rozpocząć od opisania poziomu „4” , czyli poziomu mistrzowskiego, a następnie usuwanie elementów, które mogłyby nie być osiągnięte.
Z mojego doświadczenia tworzenie tabel jest trudne. Przede wszystkim dlatego, że nie można oceniać poziomami wykonania zadania, które może być zrobione na wiele sposobów i np. uczeń może sam wymyśleć nowatorskie rozwiązanie, a wcześniej nie mieć żadnego doświadczenia w danej umiejętności, lub wykonać zadanie prawie idealnie popełniając drobną usterkę.
Tabela oceniania ma pomóc uczniom, widzieć czynione przez nich postępy.
W artykule z którego korzystam jest przykład tabeli, ale specjalnie jej nie tłumaczę, gdyż moim zdaniem treść tabeli bardzo zależy od poziomu nauczania, programu realizowanego przez nauczyciela i stawianych przez nauczyciela celów.
Trzeba ćwiczyć tworzenie tabel, a z biegiem czasu nabierze się wprawy. Ale przede wszystkim sprawdzać, czy tabele pomagają uczniom w uczeniu się i w samoocenie.
- Przedstaw tabelę uczniom i zapytaj ich o opinie.
Zapytaj ich: Czy wszystko jest zrozumiałe?; Czy potrafiliby na podstawie tabeli ocenić pracę swoją lub innego ucznia?.
Wprowadź poprawki w oparciu o to, co uczniowie mają do powiedzenia na temat użyteczności tabeli.
- Nanieś poprawki.
Najlepiej, gdybyś miał /miała do dyspozycji kilka już wykonanych przez uczniów prac (np. z poprzednich roczników), wtedy można sprawdzić, czy tabela pomaga w ocenie.
Na koniec dwie ważne wskazówki:
- W informacji zwrotnej do pracy ucznia używaj sformułowań zawartych w , nie odnoś się do niczego spoza wskazówek w niej zwartych.
Daje to uczniom pewność w rozpoznawaniu oczekiwań nauczyciela, tabela staje się kontraktem, którego przestrzegać mają obie strony.
- Po zapoznaniu się uczniów z informacją zwrotną, daj im czas na doprecyzowanie zawartych w informacji zwrotnej wskazówek i zadawanie pytań. Następnie poproś uczniów o uzasadnienie zmian, które chcą w pracy wprowadzić.
Tworzenie tabel oceniania i na ich podstawie przekazywanie uczniom informacji zwrotnych jest skutecznym narzędziem do rozwoju ucznia. Najlepiej zacząć prace z tabelami oceniania od najwęższego zakresu, czyli od zadania edukacyjnego, potem przejść do tabel do sprawdzianu, a potem do tematu i działu. Opracowane raz tabele mogą być pomocne w przyszłych latach, możliwe, że będą wymagały korekty, ale podstawa już będzie. Niezwykle korzystana jest współpraca z innym nauczycielem, wtedy produkt jest zwykle lepszy i praca jest mniejsza.
Inspiracja artykułem Stephanie Farley prowadzącą stronę Joyful Learning.
https://www.middleweb.com/46450/creating-rubrics-that-foster-student-growth/
