Zapraszamy do wypróbowania pewnego sposobu nauczania, który nazwaliśmy „Sprawnościowy OK”. Jest to połączenie metod stosowanych w harcerstwie z ocenianiem kształtującym. Skrót SOK pasuje do proponowanej metody, bo zapowiada odżywczy „sok” wpływający pozytywnie na zaangażowanie uczniów w naukę.
Metoda SOKu jest wykorzystywana przez nauczycieli również do oceniania uczniów.
Cel: Angażowanie uczniów w branie odpowiedzialności za swoje uczenie się i samodzielne planowanie nauki.
Kryteria sukcesu:
Uczniowie:
- sami dbają o zdobycie sprawności, a tym samym nauczenie się danej umiejętności,
- planują swoją naukę,
- dokonują samooceny i zgłaszają nauczycielowi gotowość uzyskania sprawności,
- uczniowie poprawiają swoje osiągnięcia, aż do uzyskania sprawności.
Pytanie kluczowe: Jak spowodować, żeby uczniowie stali się odpowiedzialni za własne uczenie się?
Opis projektu krok po kroku:
Nauczyciel przygotowuje wcześniej zagadnienia, które uczeń powinien znać i potrafić się nimi posługiwać po zakończeniu tematu/działu/semestru/roku (zalecamy rozpoczęcie projektu w małej skali czasowej). Do każdego zagadnienia określa kryteria sukcesu, czyli: po czym poznamy, że uczeń dane zagadnienie opanował. Nauczyciel przygotowuje komplet „sprawności” dla każdego ucznia, czyli listę sprawności do osiągnięcia przez ucznia.
Nauczyciel przekazuje uczniom treść zagadnień, czyli możliwych do zdobycia sprawności. Do każdej z nich dołącza opis, czyli kryteria sukcesu. Nauczyciel może również określić, po jakim czasie uczeń powinien być gotowy do ubiegania się o daną sprawność, to znaczy do kiedy zagadnienie powinno być opanowane.
| Sprawność | Kryteria sukcesu | Czas | |
NP.:
| Sprawność | Kryteria sukcesu | Czas | |
| 1. | Umiem dodawać ułamki | · Dodaję ułamki o tych samych mianownikach.
· Potrafię znaleźć wspólny mianownik dla ułamków. · Dodaję ułamki o różnych mianownikach.
|
Do końca października. |
| 2. | Potrafię wykorzystać działanie na ułamkach w rozwiązywaniu zadań z treścią. | W zadaniach z treścią, w których konieczne jest wykonanie działań na ułamkach, wykonuję te działania prawidłowo.
|
|
Uczniowie zapoznają się ze sprawnościami i kryteriami, zadają pytania, a nauczyciel wyjaśnia.
Uczeń, który uzna, że jest gotowy do ubiegania się o sprawność, zgłasza to nauczycielowi. Nauczyciel wyznacza termin kartkówki, sprawdzianu lub innej formy sprawdzenia. W danym dniu zgłoszeni uczniowie piszą sprawdzian, a reszta uczniów zajmuje się przygotowaniem do ubiegania się o tę sprawność (nauczyciel może przygotować dla nich zadania powtórzeniowe i sprawdzające).
Nauczyciel sprawdza sprawdzian i uczniom, którzy wykonali go dobrze, wręcza sprawność – naklejkę ze zbioru sprawności przygotowanych dla tego ucznia.
Dzięki temu nauczyciel dokumentuje przydział sprawności uczniom – naklejki sukcesywnie znikają z puli ucznia. W ten sposób nauczyciel monitoruje także swoje nauczanie. Jeśli mało uczniów osiągnęło daną sprawność, to nauczyciel może wrócić do tematu i pomoc uczniom w przygotowaniu do ubiegania się o daną sprawność. Jeśli uczeń nie wykonał sprawdzianu dobrze, to dostaje drugą szansę na ubieganie się o sprawność w innym terminie. Nauczyciel omawia sprawdzian z uczniem i daje mu informację zwrotną. To pozwala uczniowi opanować kryteria, nauczyć się i osiągnąć sprawność w przyszłości. Sprawdzian powtórny powinien mieć ten sam zakres co pierwotny – dzięki temu uczeń ma szansę osiągnąć sukces.
Korzyścią propozycji SOK jest to, że to uczeń dokonuje samooceny i zgłasza gotowość w wybranym przez siebie czasie. W ten sposób budujemy V strategię oceniania kształtującego: Wspomaganie uczniów, by stali się autorami procesu własnego uczenia się. Ta strategia stanowi kwintesencję OK, jeśli w uczeniu się i nauczaniu uda się do niej choć zbliżyć, będzie to duży sukces.
SOK nauczyciel może wykorzystać do wystawienia oceny końcowej, stopień może zależeć od liczby zdobytych sprawności. Najlepiej, gdy taki system oceniania jest umówiony z uczniami i przez nich akceptowany.
Plan w punktach:
- Czynności wstępne nauczyciela.
- Nauczyciel opracowuje cele uczenia się do działu lub do całego semestru. Cele te są zgodne z podstawą programową.
- Nauczyciel określa możliwe do zdobycia sprawności i kryteria sukcesu do ich osiągnięcia (np.: sprawność dodawania ułamków, kryterium: uczeń potrafi dodawać ułamki o tych samych i różnych mianownikach).
- Nauczyciel przedstawia uczniom listę sprawności, które powinni osiągnąć np. w semestrze oraz kryteria do każdej sprawności.
- Nauczyciel przedstawia uczniom sposób przyznawania sprawności.
- Czynności ucznia
- Uczeń analizuje listę sprawności i sukcesywnie dokonuje samooceny – czy jest gotowy do ubiegania się o daną sprawność.
- Zgłasza swoją gotowość nauczycielowi.
- Nauczyciel wyznacza termin sprawdzianu i przypomina o kryteriach sukcesu.
- Uczeń przystępuje do sprawdzianu.
- Jeśli nauczyciel uzna, że uczeń zasługuje na sprawność (spełnił kryteria) to ją uczniowi przyznaje, jeśli nauczyciel nie decyduje się przyznać sprawności, to daje uczniowi informację zwrotną i zaleca powtórne zgłoszenie się, gdy uczeń uzna, że jest gotowy.
Uwagi dla nauczyciela:
Trudności: SOK wymaga od nauczyciela przemyślenia programu nauczania, opracowania do każdej sprawności kryteriów sukcesu i podania ich do wiadomości uczniom. Może to być trudne, ponieważ kryteria nie powinny być zmieniane w czasie „gry”. Drugą trudnością może być konieczność wykonywania kilku sprawdzianów, aż uczniowie osiągną daną sprawność. Łączy się to z opracowaniem treści kilku sprawdzianów na ten sam temat, sprawdzaniem ich i przekazywaniem uczniom, którym nie udało się osiągnąć odpowiedniego poziomu – informacji zwrotnej. Pracochłonna może być również dokumentacja wydawanych sprawności.
Korzyści: Uczniowie dokonują samooceny, biorą odpowiedzialność za swoje decyzje. Nauczyciel na bieżąco monitoruje pracę uczniów. W klasie pomiędzy nauczycielem i uczniami buduje się partnerstwo.
