Nauczyciele matematyki chcą dobrze uczyć

Temat nauczania matematyki ciągle powraca. W różnych publikacjach czytamy, że jest źle, trzeba uczyć inaczej, zmienimy podstawę programową, to będzie lepiej. Słyszę to od wielu lat, właściwie od kiedy związałam się ze szkołą.

Uczniowie w większości nie lubią matematyki, boją się jej, szczególnie w wyższych klasach, mało absolwentów szkół średnich wybiera studia techniczne. Co roku podejmujemy dyskusję na temat przyczyn tego stanu rzeczy. Pierwsza myśl, jaka się pojawia, to: winni są nauczyciele, bo źle uczą. Lekcje matematyki są nieciekawe, uczniowie nie myślą, tylko „wkuwają” algorytmy, nie wiedzą, po co się uczą matematyki i nie widzą jej zastosowań. Na lekcjach zamiast atmosfery sprzyjającej nauce często panuje terror.

Sądzę, że wszystkie wymienione zarzuty mają wiele w sobie prawdy, ale nie zgadzam się, by winą obarczać wyłącznie nauczycieli. Myślę, że są oni realizatorami złego systemu, który został zaprojektowany przez decydentów oświatowych, a nauczyciele nie dostają ani odpowiedniego przygotowania, ani wsparcia.

Podczas całego ćwierć wieku mojej pracy nikt nie uczył mnie, jak matematyki uczyć ciekawie, nikt mi w tym też nie pomagał. Na studiach poznawaliśmy teorie Antona Makarenki i historię metodologii, z których raczej nic nam się nie przydało w przyszłej pracy z uczniami. Tak nieprzygotowani poszliśmy do szkół.

Mieliśmy i wciąż mamy nadzieję, że w uczeniu pomogą nam może dobre podręczniki, ale one zazwyczaj same okazują się nieciekawe, nie mówiąc o tym, by pokazywały, jak ciekawie nauczać.

Wypatrywaliśmy więc metodyków, którzy nam fachowo doradzą, jak zajmująco i skutecznie uczyć, ale metodyków już dawno nie ma, a dawniej, gdy jeszcze byli, też zazwyczaj niewiele umieli pomóc.

Zwracaliśmy i zwracamy się zatem do starszych, doświadczonych kolegów, jednak ich metody nie mogą nam chyba służyć za wzór, skoro ich uczniowie w większości nie są zainteresowani przedmiotem, boją się matematyki i słabo wypadają na egzaminach końcowych. Szybko zorientowaliśmy się, że lepiej nie powtarzać ich błędów.

Co nam zatem pozostaje? Zacząć eksperymentować samodzielnie. Czytać publikacje, wzbogacać naukę opowiadaniami o historii matematyki, wyprowadzać uczniów ze szkoły i „mierzyć wysokość drzewa bez wspinania się na nie”, pokazywać fraktale, obliczać wspólnie, w którym banku najlepiej złożyć oszczędności, przeprowadzać różnego typu doświadczenia itp. Wszystko, aby uczniów zaciekawić, żeby chcieli się uczyć, żeby matematykę polubili.

Możliwe, że uda nam się zmienić nasze lekcje i w sprzyjającej (matematyce) atmosferze doprowadzić uczniów do egzaminu końcowego. Ale egzamin nie obejmuje doświadczeń i tego czego uczyliśmy, on wymaga umiejętności rozwiązywania pewnego typu teoretycznych zadań. A nam na „wyćwiczenie” tych zadań nie starczyło czasu, ponieważ chcieliśmy, aby na naszych zajęciach było ciekawie i twórczo. I w ten sposób na nasze gorące głowy wylewa się kubeł zimnej wody. Dyrektor wzywa nas na rozmowę, która niestety nie jest przyjemna, starsi koledzy patrzą z satysfakcją: „Nie słuchała dobrych rad, chciała być oryginalna – to ma!”. Jesteśmy zdruzgotani i już nikt nam nie musi dłużej tłumaczyć, że nie należy się wychylać.

Czytamy artykuł o fatalnym obrazie nauczania matematyki w polskich szkołach, obwiniający za ten stan nauczycieli i… czujemy się lekko nabici w butelkę.

Więc pytam: Jak mamy uczyć? Czy ktoś nam w tym pomoże?

Najlepiej by było, gdybyście nauczyli nas tego już na studiach, kiedy przygotowujemy się do zawodu nauczyciela. Później potrzebujemy realnych, wykonalnych i dobrze przemyślanych podstaw programowych oraz mądrych podręczników, zawierających wskazówki dla nauczycieli (może z dobrymi scenariuszami lekcji)? Na koniec marzą nam się egzaminy i testy, które naprawdę sprawdzają, czego nauczyliśmy uczniów. A może jest też szansa na dobre doskonalenie nauczycieli? Może ktoś mógłby pokazywać nam, jak uczyć efektywnie, czyli skutecznie i tak, by nasi uczniowie zdawali opracowane przez komisje egzaminy?

Każdy z nauczycieli, uwierzcie mi, chce uczyć dobrze. I naprawdę większość jest gotowa zrobić wiele, by ich uczniowie byli zainteresowani przedmiotem, by przybywało im wiedzy, by nie bali się matematyki, wierzyli w swoje możliwości i z ochotą przychodzili na lekcje. Bardzo byśmy chcieli, aby tak było na każdej lekcji, a nie tylko na jednej np. na tak zwanej pokazowej, na której ktoś nam pokazuje „fajerwerk” metodyczny, który nie pomaga uczniom zdać egzaminu.

Chcemy, by wszyscy nasi uczniowie przez cały rok szkolny byli zadowoleni z lekcji, zainteresowani przedmiotem, i żeby mieli gwarancję, że dzięki naszym zajęciom zdadzą egzaminy końcowe i dadzą sobie radę na studiach technicznych.

Za to nie chcemy, aby nas obciążano odpowiedzialnością za to, że uczniowie nie lubią matematyki i że nie mają wiedzy potrzebnej do studiowania.

Prosimy – pokażcie nam, w jaki sposób mamy uczyć, aby nie straszyć, a inspirować. Powiedzcie nam, jak uczyć myślenia matematycznego wszystkich uczniów i sprawiać, by wyniki egzaminów były lepsze, a w uczniach wzrastała chęć do studiowania nauk technicznych. Taka pomoc jest matematyce w szkole naprawdę bardzo potrzebna.