Zwiastun
Czego oczekują nastoletni uczniowie od dobrego nauczyciela?
Spotkanie „Czego oczekują uczniowie od dobrego nauczyciela” dotyczy oczekiwań ze strony nastoletnich uczniów.
Wiadomo, że przede wszystkim powinniśmy być ekspertami od nauczania i od wiedzy z danej dziedziny, ale nie tylko. Spotkanie będzie dotyczyło innych aspektów oczekiwań:
- jasno określonych reguł,
- wzajemnego szacunku,
- stawiania wyzwań,
- życzliwości.
Zastanowimy się, czy nasi uczniowie mają też takie oczekiwania, co te oczekiwania mogą oznaczać w naszej szkole, które z nich jesteśmy w stanie spełnić i jak możemy to zrobić.
Podzielimy się doświadczeniami z praktyk stosowanych w naszej szkole.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Artykuł
Czego oczekują nastoletni uczniowie od dobrego nauczyciela?
Uczniowie oczekują od nauczyciela rzetelnej wiedzy, która zostanie im przekazana w sposób efektywny. To jest oczywiste i tym nie będziemy się zajmować. Uczniowie potrzebują czegoś więcej. Czasami występuje różnica pomiędzy tym, czego potrzebują a czego chcieliby uczniowie. To, co deklarują nie musi być dla nich dobre. Potrzeby zmieniają się również wraz z wiekiem ucznia. Zajmiemy się nastolatkami, którzy pragną większej swobody i niezależności niż młodsi uczniowie. To jest zgodne z rozwojem człowieka i powinniśmy się do tego dostosować. Dorośli, którzy pracują z nastolatkami, często nie wiedzą, jak mają postępować, żeby pozytywnie wpływać na młodych dorosłych i jednocześnie mniej ich kontrolować.
Zajmiemy się czterema potrzebami nastoletnich uczniów: spójnością reguł, wzajemnym szacunkiem, stawianiem wyzwań i życzliwością.
Spójność reguł
Reguły powinny być jasno określone i znane uczniom. Najlepiej, gdy zostaną ustalone wspólnie z uczniami. Nastolatki potrzebują jasnych granic, ustalonych harmonogramów i procedur, to daje im poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności. Te reguły powinny być konsekwentnie przestrzegane przez nauczyciela i uczniów.
Nawet jeśli może to się wydawać sprzeczne, to spójne granice mogą zachęcić do eksperymentowania i podejmowania wyzwań. Uczniowie mogą podejmować wyzwania, gdy mają poczucie bezpieczeństwa, a to dają im wspólne ustalone reguły. Pozwalanie na całkowitą wolność (bez reguł) powoduje u uczniów obawę przed podejmowaniem decyzji, rodzi zamieszanie i często prowadzi do problemów. Wolność bez granic może stać się destrukcją, jeśli uczniowie nie mają samodyscypliny lub pomocy ze strony domu. Nieprzewidywalność sytuacji może budzić wręcz agresję, a już na pewno brak pewności.
Np. 1. Bardzo dobrym pomysłem jest ustalenie wraz z uczniami reguł zachowania podczas lekcji. Nie chodzi tu o regulamin szkoły, który jest narzucony lub odziedziczony po poprzednich rocznikach. Jeśli pozwolimy uczniom samodzielnie tworzyć zasady, to jest większe prawdopodobieństwo, że do nich się zastosują i będą wiedzieć, dlaczego one powstały.
Np. 2. Uczeń w liceum coraz gorzej się uczył, skarżył się na bóle głowy i ogólną niemoc. Wychowawczyni usiadła z nim nad przygotowanym zeszytem i razem skorygowali plan dnia ucznia. Okazało się, że już jedno spotkanie pokazało uczniowi, ile czasu traci na zbędne czynności i zmobilizowało go do wykorzystania tego czasu na naukę.
Wzajemny szacunek
Uczniowie chcieliby szanować swojego nauczyciela i być przez niego szanowanymi. Jeśli nauczyciel cieszy się szacunkiem u uczniów, to również motywuje i inspiruje ich do nauki. Na ten szacunek nauczyciel musi sobie zapracować, nie dostaje go tylko z racji pełnionej funkcji. Szacunek łączy się z poprzednim punktem, gdyż nauczyciel, który liczy się ze zdaniem uczniów, który sam postępuje według głoszonych przez siebie wartości, zasługuje na szacunek. Uczniowie szanują nauczyciela, który sprawia, że czują się doceniani. Nauczyciele, którzy są szanowani przez uczniów, mniej skupiają się na imponowaniu swoim uczniom, a bardziej koncentrują się na uczniach i ich możliwościach.
Błędem jest budowanie lub wspieranie rywalizacji w klasie poprzez docenianie uczniów osiągających dobre wyniki. Lepszym krokiem jest docenienie wysiłku włożonego przez każdego ucznia. Koncentrując się na wysiłku wkładanym przez uczniów w naukę, a nie na wynikach w postaci stopni, nauczyciel tworzy równe szanse wszystkim uczniom. To z kolei pokazuje uczniom, że nauczyciel ich docenia i szanuje.
- Wszelkie świętowanie sukcesów uczniów, a najlepiej całej klasy, buduje wzajemny szacunek. Świętować można wszystko – zakończenie działu, dobre zachowanie, a nawet drobne sukcesy, jak np. poprawę frekwencji.
- Budowanie wzajemnego szacunku polega też na słuchaniu zdania innych i na liczeniu się z nim. Dobrze działa dawanie uczniom wyboru spośród kilku propozycji. Stosowanie strategii wyboru jest możliwe prawie w każdej sytuacji: zadania domowego, sposobu rozwiązania zadania, sposobu przygotowania się do sprawdzianu, a nawet kolejności nauczanych treści. Wspaniałym pomysłem jest sprawnościowy OK (SOK), w którym uczniowie zamiast stopni zdobywają sprawności i mogą je osiągać w wybranym przez siebie terminie.
Wysokie oczekiwania i wyzwania
Część nastolatków nie wie, po co chodzi do szkoły, uznaje to za obowiązek lub przymus. Wielu uczniom wcale nie zależy na wysokich wynikach w nauce. Warto porozmawiać z uczniami na temat tego, do czego im jest potrzebna szkoła. Może się okazać, że jednak szkoła może im dać coś pożytecznego, zaspokoić ich potrzeby i przestać być trudnym obowiązkiem. Wbrew pozorom uczniowie chcą podejmować ambitne wyzwania, ale takie, które mają szansę być przez nich zrealizowane.
Np. można stworzyć wraz z uczniami (lub z indywidualnym uczniem) listę celów i oczekiwań, a następnie zastanowić się, jak te cele można osiągnąć. Cele nie mogą być narzucone. Jeśli będą określone wspólnie, to uczniowie wzajemnie mogą sobie pomóc w ich osiągnięciu. Wtedy cele mogą być ambitne, a cała klasa może za nie wziąć odpowiedzialność. Warto spisać harmonogram działań i w nim zawrzeć wzajemną pomoc uczniowską i nauczycielską. Rolą nauczyciela jest pomóc uczniom osiągać ambitne cele.
- Aby móc uczniom stawiać wyzwania, trzeba sprawdzić, na ile ich osiągnięcie jest realne, podzielić cele na części, monitorować proces i dostosowywać własne nauczycielskie działania do możliwości i potrzeb uczniów. Łatwo powiedzieć, ale z drugiej strony świadomość uczniów, że nauczyciel bierze ich możliwości pod uwagę i im pomaga jest nie do przecenienia.
Życzliwość
Uczniowie liczą na życzliwość nauczyciela. Nie chcą mieć przed sobą tylko oceniającą ich osobę.
Życzliwość nauczyciela objawia się poprzez zainteresowanie sprawami uczniów i udzielanie im pomocy. Okazywana życzliwość zostanie odwzajemniona. Uczniowie chcą liczyć na nauczyciela zarówno wtedy, gdy mają kłopoty, jak również gdy osiągają sukcesy. Życzliwość buduje się na zaufaniu, docenianiu i pomocy.
Według największych badań edukacyjnych przeprowadzonych przez profesora Johna Hattiego budowanie relacji pomiędzy nauczycielem i uczniem jest jednym z najbardziej efektywnych czynników wpływających na osiągnięcia ucznia.
- Czasy szkolne to nie jest zbyt długi okres w życiu człowieka, za to pamięć o dobrym nauczycielu może przetrwać całe życie. To, czego uczeń się nauczy z wiedzy akademickiej jest niestety ulotne, ale relacja pozostaje.
Inspiracja artykułem Mary Ann Ware i Jodi Rath
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Scenariusz spotkania
Czego oczekują uczniowie od dobrego nauczyciela?
Przed poprowadzeniem spotkania lider:
- Rozmawia z dyrektorem na temat wyboru tematu.
- Rozmawia z dyrektorem, że chce przeprowadzić takie spotkanie i uzyskuje jego aprobatę i ew. zapewnienie, że dyrektor będzie na spotkaniu lub zachęci nauczycieli do uczestnictwa.
- Zaprasza nauczycieli ustnie lub pisemnie do uczestnictwa w spotkaniu.
Ad 3. Propozycja ogłoszenia:
| Drodzy nauczyciele,
planujemy spotkanie w dniu….., o godzinie ……, na temat oczekiwań, które mają nastolatki w stosunku do nauczyciela. Wiadomo, że przede wszystkim powinniśmy być ekspertami od nauczania i od wiedzy z danej dziedziny. Na spotkaniu zajmiemy się innymi potrzebami naszych uczniów, a są to: jasno określone reguły, wzajemny szacunek, stawianie wyzwań i życzliwość. Zastanowimy się, co te oczekiwania oznaczają, które z nich jesteśmy w stanie spełnić i jak możemy to zrobić. Podzielimy się doświadczeniami z praktyk stosowanych w naszej szkole. Spotkanie potrwa najwyżej 1,5 godziny. Serdecznie zapraszamy. Osoby chętne prosimy o zapisanie się na listę i przeczytanie artykułu, od którego zaczniemy nasze spotkanie. |
- Przekazuje artykuł osobom, które zadeklarują chęć uczestnictwa w spotkaniu.
W spotkaniu powinno uczestniczyć co najmniej 8 osób.
Scenariusz rozmowy o nauczaniu – Czego oczekują uczniowie od dobrego nauczyciela?
| Czas | Cel | Co robimy? |
| 10 min | Przywitanie | Prowadzący wita przybyłych i prosi, aby przypomnieli sobie i odpowiedzieli na pytanie: Czego ja jako uczennica lub uczeń oczekiwałam/em od moich nauczycieli?
Nie chodzi tu o bycie specjalistą od przedmiotu i posiadanie odpowiedniej wiedzy. Można poprosić o chwilę rozmowy w parach, a potem osoby chętne o wypowiedź na forum.
|
| 30 min | Czym będziemy się zajmować? | · Prowadzący: Na tym spotkaniu zajmiemy się czterema potrzebami ujętymi w artykule, ale możemy też zapisać potrzeby wymienione przez uczestników i wrócić do nich na innym spotkaniu. Jeśli uczestnicy uważają, że inne oczekiwania są ważniejsze, to w dalszym ciągu spotkania można zrezygnować z potrzeb w artykule na rzecz wymienionych przez uczestników. Trzeba tylko pamiętać, że więcej niż cztery nie da się omówić na jednym spotkaniu.
Będziemy zajmować się: 1. jasno określonymi regułami, 2. wzajemnym szacunkiem, 3. stawianiem wyzwań, 4. życzliwością. · Podział uczestników na 4 grupy (co najmniej po 2 osoby w grupie) i przydział każdej jednego z punktów od 1 do 4. Każda grupa określa, co przydzielone hasło oznacza. Krótka prezentacja każdej grupy i dopowiedzenia innych.
· Zastanówmy się najpierw, czy takie oczekiwania mają też nasi uczniowie. Prowadzący czyta po kolei punkty, a uczestnicy podnoszą rękę, jeśli uważają, że takie oczekiwania mają też uczniowie naszej szkoły. |
| 30 min | Jak możemy zaspokoić te potrzeby? | Patrząc na realia naszej szkoły, co można zrobić w zakresie każdej z tych potrzeb. Prowadzący prosi, aby każdy wybrał sobie jedną z potrzeb i spisał – co można zrobić w naszej szkole, aby tę potrzebę zaspokoić.
Chwila pracy. Prowadzący prosi, aby każdy zdał relację przy pomocy opowieści o konkretnej sytuacji. NP.: W obszarze szacunek – nauczyciel docenia i dziękuje uczniowi za wypowiedzenie swojego zdania w kontrowersyjnej sprawie. Inni dopowiadają własne przykłady. |
| 10 min | Zakończenie | Jedna propozycja, którą postaram się zastosować i która mnie zainspirowała.
Na koniec prowadzący pyta, czy uczestnicy potrzebują podobnych spotkań w sprawie innych potrzeb niewymienionych w artykule. |
