Dopiero zacznie się rok szkolny, ale wszyscy pamiętamy, że za chwilkę będziemy mieć dość hałasu w klasie. Przeszkadza on nauczycielowi, ale też (i może to nawet ważniejsze) uczniom. Nie oznacza to, że podczas lekcji wymagana jest przez cały czas absolutna cisza. Na przykład, gdy uczniowie pracują w grupach, to muszą się porozumiewać i czynić hałas. Uczniowie potrzebują też od czasu do czasu pośmiać się, porozmawiać i nawiązywać kontakt z rówieśnikami. Jednak po upływie chwili chcielibyśmy, aby uczniowie wrócili do skupienia. Przedstawiam listę 21 sprawdzonych przez nauczycieli strategii uspokojenia uczniów.
Pominięte zostały sposoby „tradycyjne”, polegające na wywołaniu dyscyplinującego hałasu przez nauczyciela, bo takie są mało skuteczne, a mogą być nawet szkodliwe dla dzieci ze specjalnymi potrzebami.
Warto wypracować pewne zwyczaje już na początku roku i wprowadzić je do nauczania. Można je ćwiczyć – poprosić uczniów o robienie hałasu i na umówiony znak zaprzestanie.
Trzeba też wytłumaczyć uczniom, że przebywanie w hałasie szkodzi im. Można nawet zastosować przyrząd do mierzenia hałasu, aby pokazać, kiedy występuje przekroczenie granicy hałasu.
Wszystkie pomysły polegają na umowie i akceptacji pomysłu przez uczniów. Bez tego nic się nie sprawdzi, gdyż wszelkie pokrzykiwania i kary działają wprost przeciwnie.
Oto kilka zabawnych i pomysłowych opcji dla najmłodszych uczniów.
- Szept 1
Nauczyciel składa ręce i cichym szeptem ogłasza, że potrzebuje ciszy. Patrzy na swoje dłonie i kiwa głową z podekscytowaniem. Uczniowie zwracają uwagę na gesty nauczyciela, a on prosi ich, aby „przekazali ciszę” swoim kolegom i koleżankom. Można zmierzyć czas do nastania ciszy i doceniać, gdy się w miarę upływu czasu skraca.
- Olejek
Nauczyciel może przynieść do klasy uspokajający olejek zapachowy i spryskać nim tablicę. Gdy uczniowie poczują zapach będzie to dla nich sygnał, aby się uciszyć. Trzeba sprawdzić, czy nikt nie jest uczulony.
- Gest
Nauczyciel umawia się, że jeśli zrobi ustalony gest, to uczniowie go powtarzają i milkną. Może to być np.: dmuchanie, tak jakbyśmy wydmuchiwali z ust baloniki. Gest musi być taki, aby uniemożliwiał jednoczesne mówienie. Dzieci lubią takie zabawy w naśladowanie.
- Misy tybetańskie
Zwyczaj może być taki sam w całej szkole. Na przykład można powszechnie używać mis tybetańskich lub cichej muzyki. Ważne, aby był to dźwięk uspokajający. Jeśli jest to dźwięk samo wyciszający się, to można umówić się z uczniami, że gdy przestają słyszeć dźwięk podnoszą rękę. W sali robi się cicho, ponieważ wszyscy skupiają się na słuchaniu, aby usłyszeć, kiedy ucichnie.
- Szept 2
Starym sposobem, ale dość wypróbowanym jest mówienie przez nauczyciela szeptem, gdy uczniowie hałasują. Jest nadzieja, że uczniowie uciszą się, aby usłyszeć, co nauczyciel mówi.
- Taśma
Nauczyciel prosi uczniów, aby złapali (na niby) z powietrza wyimaginowaną taśmę i jak ją złapią, to położyli ją na ustach.
Starsze kasy w szkole podstawowej
- Odliczanie
Nauczyciel odlicza od pięciu: 5… 4… 3… 2… 1. Przy liczbie 1 ma być absolutna cisza. Można liczyć do trzech lub do dziesięciu w zależności na ile się umówimy z uczniami.
- 5 etapów
Można zastosować pięcioetapowy rytuał wyciszenia; trwa on pięć sekund. Uczniowie przechodzą przez kolejne etapy, zachowując pełną uwagę:
- Skup wzrok na nauczycielu
- Przestań mówić
- Uspokój się wewnętrznie
- Odłóż to co masz w ręku
- Słuchaj
- Sygnały słowne:
- Nauczyciel mówi: „1, 2, 3, patrz na mnie”. Uczniowie odpowiadają: „1, 2, patrzę na ciebie”.
- Nauczyciel wypowiada ustalone hasło, a uczniowie odpowiadają : „Wszyscy się skupiają”.” Hasło najlepiej ustalić z uczniami.
- Nauczyciel mówi: „Weź duży, głęboki wdech, jeśli mnie słyszysz”. Przy braniu oddechu uczniowie w naturalny sposób przestają mówić. Nauczyciel może powtórzyć polecenie, ale z reguły, po pewnym czasie wystarczy, aby powiedział raz. Zamiast głębokiego oddechu można zadać inne polecenie np.: „Jeśli mnie słyszysz, dotknij swojego nosa… Jeśli mnie słyszysz, dotknij swojego łokcia… Jeśli mnie usłyszysz, dotknij swojego ucha…”.
- Nauczyciel umawia się z uczniami, że jeśli zaczyna klaskać, to uczniowie też zaczynają to robić. Po pewnym krótkim czasie wszyscy klaszczą, co jest sygnałem do zaprzestania rozmów. Może to być inny sygnał zamiast klaskania, np. imitowanie wodospadu rękoma z dźwiękiem „wshhhhhh””
- Sygnały ręczne
Sygnały ręczne mogą być świetnym sposobem na zwrócenie uwagi bez zwiększania hałasu w klasie.
Może to być np. podniesiona ręka; podniesiona ręka z zamykanymi placami; dwie ręce w górze; kształt litery T na wysokości klatki piersiowej itp.
- Wykresy poziomu hałasu
Nauczyciel wiesza na tablicy wykres hałasu, np.:
- Pantomimy
- Kino
- Biblioteka
- Restauracja
- Koncert rokowy
Kiedy hałas się zwiększa nauczyciel przesuwa wskaźnik po wykresie.
- Gra w ciszę
Gra polega na tym, że nauczyciel daje sygnał i uczniowie w ciągu 20 sekund mają wrócić na swoje miejsce i przestać rozmawiać. Uczniowie wygrywają, gdy po 20 sekundach zapada cisza w kasie i wszyscy siedzą na swoich miejscach.
- Słowo tygodnia
Nauczyciel ustala jedno słowo na tydzień, jako sygnał do ciszy. Może to być jakąś liczba lub hasło związane z tematem.
Szkoła średnia
- Muzyka
Gdy nauczyciel uznaje, że jest za duży hałas włącza spokojną muzykę. Najlepiej sprawdza się muzyka klasyczna.
- Ostrzeżenie
Nauczyciel uprzejmie ostrzega: „Za minutę będę potrzebować Waszej/Twojej niepodzielnej uwagi, więc proszę, zakończcie rozmowy”
- Określenie stanu pożądanego
Na początku roku szkolnego nauczyciel wyjaśnia czego oczekuje od uczniów w stanie pożądanym. Na przykład: komputery są opuszczone do połowy masztu, słuchawki wyjęte z uszu, całkowita przytomność. W razie potrzeby zarządza stan pożądany.
- Zwracanie się do kilku uczniów
Nauczyciele zwraca się szeptem do kilku uczniów. Reszta klasy ucisza się, aby usłyszeć polecenie nauczyciela.
- Uciszanie w innym języku
Za każdym razem nauczyciel może użyć innego języka obcego dla uciszenia. Na przykład z niemieckiego: „Eins! Zwei! Drei!” lub „Ich Liebe Dich”.
Działa niezależnie od wieku
Milczenie
Nauczyciel przestaje się odzywać, a uczniowie zastanawiają się dlaczego. Można urozmaicić ten sposób zapowiadając: „Poczekam” i kilkoma celnymi spojrzeniami.
Działa niezależnie od wieku
Powtarzam tylko raz
Nauczyciel ogłasza, że polecenia będę podawał tylko raz. Jeśli nauczyciel jest konsekwentny, to uczniów przyzwyczają się do tej zasady i milkną, gdy nauczyciel mówi.
Ręce do góry
Nauczyciel umawia się z uczniami, że gdy podniesie rękę, wszyscy też podnoszą swoje ręce i przestają mówić. Uczniowie widząc podniesioną rękę kolegi lub koleżanki, robią to samo.
Zaczerpnięte z artykułu Daniela Leonarda
https://www.edutopia.org/article/34-ways-quiet-rambunctious-class
