500 wpis na Osi świata. Pierwszy z cyklu: Opowiem to na przykładzie.
Zapraszam do wspólnej inicjatywy.
Autorki i autorzy:
Karolina Prymas-Jóźwiak, Katarzyna Baczewska, Iwona Olejniczak, Bożena Rakowska, Michał Szczepanik, Barbara Kanoniak, Ewa Szpot, Agnieszka Zagdańska, Barbara Jaworowicz, Danuta Sterna
Model odwróconej lekcji jest od dawna polecany w edukacji. Jednak z różnych względów nie stał się powszechny. Przede wszystkim dlatego, że uczniowie nie za bardzo chcieli samodzielnie pracować przed lekcją w domu. Po drugie prowadzenie odwróconej lekcji wymaga sporego przygotowania ze strony nauczyciela. Złą prasę odwróconej lekcji robi również obudowanie jej instrukcjami i procedurami. Ale jeśli rozumieć ją tylko jako przygotowanie się uczniów do następnej lekcji, to mit pryska. Zasadnicza sprawa to włączenie uczniów w poznawanie tematu przed następną lekcją i do trzeba ich sprytnie zachęcić. Jednym ze sposobów zachęcania jest zadanie uczniom pytania kluczowego, na które będą chcieli poszukać odpowiedzi. Nie jest to łatwa droga. Każdy z nauczycieli wie, jak trudno jest takie pytanie opracować.
Weźmy przykład z przyrody w klasie początkowej i tematu związanego z wzrostem roślin. Pytaniem kluczowym może być: Dlaczego rośliny umieszczone w szafie nie rosną?
Nie wystarczy tylko zadać pytania, trzeba też dać wskazówki, gdzie można szukać odpowiedzi. Może to być plecenie przeczytania artykułu, obejrzenia filmu lub link do zasobów internetu. Trzeba potem tak prowadzić lekcję, aby uzyskać wyczerpującą odpowiedź na zadane pytanie.
Takie dość proste podejście do odwróconej lekcji dobrze się sprawdziło w nauczaniu zdalnym. Uczniowie przychodzili (a właściwie łączyli się) na lekcję, już z pewną wiedzą na dany temat lub przynajmniej z pewnymi przemyśleniami. Podczas lekcji zdalnej mogli w grupach/pokojach pracować nad pytaniami pomocniczymi.
W przykładzie wcześniejszym mogą to być:
- Czy znamy inne miejsce, gdzie rośliny nie rosną?
- Co potrzebne jest roślinom do wzrostu?
- Gdzie postawiłbyś roślinę, aby miała dobre warunki do wzrostu?
- Czy zdarzyło ci się, że roślina, która hodowałeś, zwiędła?
W tych trudnych warunkach pandemii i nauczania zdalnego okazało się, że odwrócona lekcja dawała uczniom możliwość angażowania się w tok lekcji i w dyskusję z kolegami i koleżankami, czyli uczniowie uczyli się od siebie wzajemnie. Szczególnie korzystali uczniowie, którzy zwykle mieli trudności w nauce lub byli nieśmiali. Możliwość przygotowania się wcześniej do lekcji wzmacniało ich poczucie bezpieczeństwa i zachęcało do samodzielnego myślenia.
Odwrócona lekcja kładzie większy nacisk na wysiłek intelektualny ucznia, a mniejszy na przekaz od nauczyciela. Ten model można stosować w nauczaniu zdalnym, rzeczywistym i hybrydowym.
Lekcja odwrócona to nie jest wielki projekt. Warto spróbować w tym ograniczonym zakresie.
Przedstawiam dziewięć przykładów prowadzenia prostych, odwróconych lekcji przez nauczycieli praktyków z różnych przedmiotów:
| Przykład Karoliny Prymas-Jóźwiak, Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych, Historia sztuki, klasa 1
Temat lekcji: Malarstwo starożytnej Grecji W czasie lekcji odpowiemy na pytania: · Jakimi cechami wyróżniało się malarstwo starożytnych Greków? · Jak Grecy rozumieli mistrzostwo wykonania obrazu? · Skąd czerpiemy wiedzę na temat ich malarstwa? · Jakie wyróżniamy style malarstwa wazowego i co je wyróżnia?
Zadanie przed lekcją lub jako zadanie na dobry początek: Przeczytaj komiks pdf_malarstwo greckie_komiks. Zapisz czego się dowiedziałeś na temat malarstwa greckiego.
Temat lekcji: Sztuka Etrusków Zadanie przed lekcją: Twoim zdaniem będzie obejrzenie zwiastuna filmu: „Etruski uśmiech” https://www.youtube.com/watch?v=lWX-gS5fhuI Przed jego obejrzeniem zapisz 2-3 skojarzenia z tytułem filmu.
Temat lekcji: Sztuka Etrusków Zobacz film „Zaginiony świat Etrusków” (film trwa 1’16„) https://www.youtube.com/watch?v=OROXCDPS-hY. Przygotuj wcześniej kartkę podzieloną na pół, po lewej stronie zapisz informacje odnoszące się do architektury, malarstwa, rzeźby, rzemiosła artystycznego, po prawej informacje na temat obyczajowości, charakteru Etrusków i ich stylu życia. Na początek spotkania z Etruskami odpowiemy sobie na pytanie: co Rzymianie odziedziczyli po Etruskach? To nam pomoże nie tylko poznać cywilizację Etrusków, ale też uchwycić ciągłość procesów w kulturze i powiązać ich sztukę z późniejszą, imponującą sztuką Starożytnego Rzymu, o której porozmawiamy na kolejnych spotkaniach. |
| Katarzyna Baczewska, SP 57 im. Jana Kochanowskiego w Lublinie, chemia, klasa 7
Pytanie kluczowe: Dlaczego właściwości wody uważa się za wyjątkowe? Pytania pomocnicze: · Dlaczego potrawy gotują się dłużej na wyższych wysokościach, a w szybkowarach krócej? · Czy znasz przykłady innych substancji, które tak jak woda występują w trzech stanach skupienia? · Dlaczego lód nie tonie? · Czy zimą pod powierzchnią lodu życie zamiera? · Co się dzieje z wodą w butelce, którą włożymy do zamrażalnika? · Czy w suchych produktach takich jak ryż, cukier, kawa może znajdować się woda? Jak to sprawdzić? · Skąd biorą się piękne „obrazy ze szronu” na szybach zimą?
|
| Iwona Olejniczak, Szkoła Podstawowa im. Mieczysława Czychowskiego w Dzbeninie, historia, klasa 7.
Pytanie kluczowe: Czy słusznie Pakt Ribbentrop –Mołotow nazywamy IV rozbiorem Polski? Pytania pomocnicze:
|
| Bożena Rakowska, Szkoła Podstawowa nr 3 w Sulechowie, klasa 3 edukacja polonistyczna
1. Pytanie kluczowe: Przyjrzyj się mapie fizycznej Polski. Podczas lekcji będziemy analizować zawarte na mapie kolory. Zastanów się od czego może zależeć słowo „pasowy” w zdaniu: Krajobraz Polski ma charakter pasowy. Pytania pomocnicze: · W jaki sposób zaznaczone są krajobrazy na mapie? · Jakie rodzaje krajobrazów wyróżniamy w Polsce? · Jakie znaczenie mają kolory na mapie? · Dlaczego mówi się, że krajobraz Polski ma charakter pasowy?
2. Pytanie kluczowe: Poproś rodziców o pokazanie zdjęcia pomnika „Grób Nieznanego Żołnierza” lub sam odnajdź zdjęcie w książce lub Internecie. Zastanów się, dlaczego utwór „Grób Nieznanego Żołnierza” kończy się słowami „Nigdy więcej!” Pytania pomocnicze: · Jakie widziałaś/eś pomniki upamiętniające walkę polskich żołnierzy? · Komu jest poświęcony „Grób Nieznanego Żołnierza”? · Jakie myśli, skojarzenia przychodzą ci do głowy, gdy słyszysz słowo „wojna”?
|
| Michał Szczepanik – Szkoła Podstawowa im G. Morcinka w Poczesnej, biologia klasa VII SP
Temat lekcji: Zdrowie – profilaktyka z wykorzystaniem internetu Zadanie dla uczniów przed lekcją: 1. Znajdź definicję sztucznej inteligencji, zapisz źródło. 2. Wybierz jedno z zadań 2a lub 2b: 2a. Zainstaluj na swoim telefonie aplikację: Badanie słuchu (można ją pobrać na telefon z systemem Android i OS). Wykonaj test słuchu i przygotuj się na podzielenie się podczas lekcji swoimi spostrzeżeniami na temat wykorzystania tego narzędzia. 2b. Wyszukaj w internecie strony i aplikacje, które dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji pozwalają na diagnozowanie stanu zdrowia. W czasie lekcji: · Porównanie znalezionych przez uczniów definicji inteligencji · Uczniowie, którzy wykonali badanie relacjonują, jak ono wyglądało, jaki wynik uzyskali i na ile to narzędzie jest ich zdaniem przydatne w profilaktyce. · Uczniowie, którzy znaleźli ciekawe strony internetowe i aplikacje pozwalające dzięki sztucznej inteligencji diagnozować stan zdrowia, określają użyteczność i wady poznanych narzędzi lub stron. |
| Barbara Kanoniak, SP im. G. Piramowicza w Kłomnicach, nauczycielka geografii i doradca metodyczny RODN „WOM” w Częstochowie (dla nauczycieli geografii powiatu częstochowskiego)
Temat lekcji: Co to za ciekawy kraj? – charakterystyka wybranego państwa europejskiego. Uczniowie w grupach przygotowują informację o wybranym państwie europejskim. Podczas lekcji dzielą się przygotowaną informacją przedstawiając specyfikę kraju (np. Włochy – konsumpcja spaghetti; Holandia – koszulki znanego piłkarskiego klubu sportowego). |
| Ewa Szpot – Zespół Szkół Technicznych w Ostrowie Wielkopolskim,
matematyka i informatyka, liceum/technikum Pytanie kluczowe: Czy istnieje wzór na liczby pierwsze? Pytania pomocnicze · Podaj nazwiska matematyków, którzy poszukiwali wzoru na liczbę pierwszą. Jakie były efekty tych poszukiwań? · Jaka jest nagroda za udowodnienie lub obalenie hipotezy Riemanna? Dlaczego, Twoim zdaniem, jest taka wysoka? · Zaproponuj algorytm generowania liczb pierwszych. Polecane filmy: |
| Agnieszka Zagdańska, Szkoła Podstawowa nr 3 w Kołobrzegu, język niemiecki
Metoda odwróconej lekcji świetnie się sprawdza podczas nauki nowych zagadnień gramatycznych z języka obcego. Uczniowie zapoznają się w domu z regułami oraz przykładami użycia wprowadzanych konstrukcji. Na początku lekcji mogą w parach lub w małych grupach wymienić się zdobytą w domu wiedzą na ten temat. Uczniowie samodzielnie odkrywają regułę gramatyczną, omawiają przykłady jej zastosowania w praktyce, analizują wyjątki bądź sytuacje nietypowe. Rolą nauczyciela jest jedynie weryfikowanie prezentowanej wiedzy przez uczniów lub zwrócenie uwagi na pominięte treści. Pomocne mogą być pytania dotyczące na przykład czasu przeszłego Perfekt typu: – Jakim typem czasu jest czas Perfekt? – Jaka konstrukcja powtarza się w każdym z prezentowanych zdań? – Jakie widzicie podobieństwa, a jakie różnice w formach? Z czego one wynikają? – Dlaczego warto znać konstrukcję czasu przeszłego? W jakich sytuacjach życia codziennego możemy ją wykorzystać? Taka forma pracy wpływa zarówno na lepszą efektywność uczenia się uczniów jak i ich zaangażowanie podczas lekcji. Daje poczucie większego komfortu i niweluje stres. |
| Barbara Jaworowicz, Szkoła Podstawowa w Skulsku, fizyka klasa VII.
Temat: Siła wyporu. Pytanie kluczowe: Okręty podwodne mogą pływać pod powierzchnią wody na wybranej głębokości, aby zmienić głębokość zanurzenia, m. in. zmienia się zawartość zbiorników. Dlaczego tak trzeba zrobić? Pytania pomocnicze: 1. Jakie siły działają na okręty podwodne? 2. Od czego zależy siła wyporu? 3. Od czego zależy siła ciężkości? 4. Jaka wypadkowa siła musi działać na ciało, aby pozostawało w spoczynku? 5. Jaka wypadkowa siła musi działać na okręt, aby wypływał na powierzchnię? Podaj kierunek i zwrot tej siły. 6. Jaka wypadkowa siła musi działać na okręt, aby się zanurzył? Podaj kierunek i zwrot tej siły. |
Może te przykłady zachęcą Was do wypróbowania odwróconej lekcji w wersji prostej.
Metoda polega na:
- poinformowaniu uczniów – o czym będzie następna lekcja,
- zadaniu uczniom pytania kluczowego, na które będą chcieli poszukać odpowiedzi i podanie wskazówek, gdzie mogą znaleźć użyteczne informacje,
- podczas lekcji bazowanie na tym, co uczniowie przygotowali.
