Alfabet

Obawiam się, że odpowiedzią na to pytanie przy takich okazjach będzie bla, bla, bla i jeszcze więcej tego samego… Z prostej przyczyny, o której mówiliśmy tu setki razy: wszyscy szukają „systemowego” rozwiązania pozwalającego skutecznie i bezboleśnie uczyć 30 uczniów tego samego, w tym samym czasie, w ten sam sposób, a takie rozwiązanie po prostu nie istnieje.
Efektem poszukiwań tego rodzaju jest własnie szkoła „nieskuteczna i oderwana od rzeczywistości i codzienności” oraz nieunikniony, schizofreniczny konflikt nauczycielskiej praktyki i politycznie poprawnej pedagogiki.
Zastanawia mnie, jak wszyscy orędownicy podmiotowości ucznia i szanowania jego indywidualności mogą tego niedostrzegać…

Sam w dyskusjach bardzo lubię doprowadzać do skrajności, wskazując konsekwencje tych lub innych sądów, ale użyteczność tej nader owocnej metody jest jednak ograniczona i wypada sobie o tym od czasu do czasu przypomnieć.
Kiedy więc Robert pisze o daremności poszukiwań szkół szanujących ludzką (uczniowską) podmiotowość wobec faktu, że w klasie jest 30 uczniów, to dobrze rozumiejąc pokazywaną przezeń sprzeczność nie umiem się zgodzić z konkluzjami. Nie ma np. politycznego systemu gwarantującego rzeczywistą wolność obywatelom, co więcej nie istnieje demokracja, w której to rzeczywiście obywatele lub choćby tylko ich większość decyduje o losach państwa. Te niewątpliwie słuszne spostrzeżenia nie oznaczały przecież, że Gierek i Jaruzelski, a wcześniej Gomułka, czy też Bierut byli w sumie fajni i w zasadzie nie było po co się rzucać, skoro rozwiązania naprawdę dobre nie istniały i nie istnieją do dzisiaj.
Z drugiej strony kompletnie nie umiem zrozumieć powtórzonej tu po raz kolejny opinii Danusi o tym, że nauczanie domowe nie może być powszechne, jak powszechne nie mogą być szkoły demokratyczne, czy alternatywne – oczywiście jeśli pominąć językowo-logiczny problem związany z określeniem „alternatywne”, bo to słowo zakłada monolityczny system, wobec którego alternatywa powstaje. Nauczanie domowe było kiedyś dość powszechne wśród tych, którzy się w ogóle uczyli. Trivia (mocno zestandaryzowany program) miały uczniów spośród analfabetów i tylko tym się wyróżniały, że byłyby dobrowolne, gdyby tylko sobie umieć wyobrazić, że młody człowiek w średniowieczu rzeczywiście decydował o własnym losie. Summerhill działa sto lat, szkoły Montessori jeszcze dłużej, szkołę demokratyczną miał Korczak i, jak wiemy, nie chodziło o dzieci z elit.
Nie chodzi mi o to, żeby się opowiadać za którąś z tu wymienionych – nie widzę jednak żadnego zasadniczego powodu, dla którego te lub inne rozwiązania miały być koniecznie tak ograniczone, jak de facto są. Danusia często mówi przy takich okazjach, że to dlatego, że nie każdy z ponad pół miliona nauczycieli polskiej szkoły może być Leonardem. Cóż – ja nie zakładam, że akceptowalna jest sytuacja, w której nauczyciele matematyki nie znają matematyki, a z tym i wieloma innymi patologiami mamy do czynienia. Nie z brakiem Leonardów.
Szkoły lepsze lub gorsze mogą istnieć nawet w jednolitych systemach – zarówno w skali pojedynczej szkoły narzucającej wszystkim swoim uczniom ten sam program, jak i w całych systemach, w których – jak dzisiaj w Polsce – mają istnieć jednolite standardy, a ambicją zarządzających oświatą jest uczynienie ich „wydajnymi” i „wymienialnymi globalnie”. Łatwo już dzisiaj (bo w przeszłości wcale niełatwo) wyobrażamy sobie swobodny program kształcenia akademickiego, a na poziomie oświaty nie potrafimy dopuścić do siebie choćby takich rozwiązań, jak stosowane od dawna w USA, gdzie przynajmniej część przedmiotów i stopień ich zaawansowania da się wybierać.
Niewątpliwie bardzo wiele problemów wymaga gruntownego przemyślenia na nowo i to na poziomie fundamentów. Dla porządku zacząć należałoby od szkolnego obowiązku – czy jest na pewno konieczny, czy nie jest przeciwskuteczny, czy musi mieć te konsekwencje, które w nim dzisiaj widać itd. Cele kształcenia dzieci to rzecz kolejna. Wracając do starych pytań von Humboldta – czy francuskiego i łaciny uczymy dla wpojenia uczniom biegłości w tych językach i umożliwienia im szerokich kontaktów międzynarodowych, czy może chodzi raczej o ich rozwój intelektualny sam dla siebie, bez żadnych praktycznych, konkretnych zastosowań. Kształcenie kadr szkoły jest oczywiście zagadnieniem osobnym. Polityka kulturalna państwa również i pytania, czy na pewno nieregulowany rynek jest tu jedynym możliwym rozwiązaniem, a każde inne oznaczałoby biurokratyczną tyranię. Itd.

Sam w dyskusjach bardzo lubię doprowadzać do skrajności, wskazując konsekwencje tych lub innych sądów, ale użyteczność tej nader owocnej metody jest jednak ograniczona i wypada sobie o tym od czasu do czasu przypomnieć.
Kiedy więc Robert pisze o daremności poszukiwań szkół szanujących ludzką (uczniowską) podmiotowość wobec faktu, że w klasie jest 30 uczniów, to dobrze rozumiejąc pokazywaną przezeń sprzeczność nie umiem się zgodzić z konkluzjami. Nie ma np. politycznego systemu gwarantującego rzeczywistą wolność obywatelom, co więcej nie istnieje demokracja, w której to rzeczywiście obywatele lub choćby tylko ich większość decyduje o losach państwa. Te niewątpliwie słuszne spostrzeżenia nie oznaczały przecież, że Gierek i Jaruzelski, a wcześniej Gomułka, czy też Bierut byli w sumie fajni i w zasadzie nie było po co się rzucać, skoro rozwiązania naprawdę dobre nie istniały i nie istnieją do dzisiaj.
Z drugiej strony kompletnie nie umiem zrozumieć powtórzonej tu po raz kolejny opinii Danusi o tym, że nauczanie domowe nie może być powszechne, jak powszechne nie mogą być szkoły demokratyczne, czy alternatywne – oczywiście jeśli pominąć językowo-logiczny problem związany z określeniem „alternatywne”, bo to słowo zakłada monolityczny system, wobec którego alternatywa powstaje. Nauczanie domowe było kiedyś dość powszechne wśród tych, którzy się w ogóle uczyli. Trivia (mocno zestandaryzowany program) miały uczniów spośród analfabetów i tylko tym się wyróżniały, że byłyby dobrowolne, gdyby tylko sobie umieć wyobrazić, że młody człowiek w średniowieczu rzeczywiście decydował o własnym losie. Summerhill działa sto lat, szkoły Montessori jeszcze dłużej, szkołę demokratyczną miał Korczak i, jak wiemy, nie chodziło o dzieci z elit.
Nie chodzi mi o to, żeby się opowiadać za którąś z tu wymienionych – nie widzę jednak żadnego zasadniczego powodu, dla którego te lub inne rozwiązania miały być koniecznie tak ograniczone, jak de facto są. Danusia często mówi przy takich okazjach, że to dlatego, że nie każdy z ponad pół miliona nauczycieli polskiej szkoły może być Leonardem. Cóż – ja nie zakładam, że akceptowalna jest sytuacja, w której nauczyciele matematyki nie znają matematyki, a z tym i wieloma innymi patologiami mamy do czynienia. Nie z brakiem Leonardów.
Szkoły lepsze lub gorsze mogą istnieć nawet w jednolitych systemach – zarówno w skali pojedynczej szkoły narzucającej wszystkim swoim uczniom ten sam program, jak i w całych systemach, w których – jak dzisiaj w Polsce – mają istnieć jednolite standardy, a ambicją zarządzających oświatą jest uczynienie ich „wydajnymi” i „wymienialnymi globalnie”. Łatwo już dzisiaj (bo w przeszłości wcale niełatwo) wyobrażamy sobie swobodny program kształcenia akademickiego, a na poziomie oświaty nie potrafimy dopuścić do siebie choćby takich rozwiązań, jak stosowane od dawna w USA, gdzie przynajmniej część przedmiotów i stopień ich zaawansowania da się wybierać.
Niewątpliwie bardzo wiele problemów wymaga gruntownego przemyślenia na nowo i to na poziomie fundamentów. Dla porządku zacząć należałoby od szkolnego obowiązku – czy jest na pewno konieczny, czy nie jest przeciwskuteczny, czy musi mieć te konsekwencje, które w nim dzisiaj widać itd. Cele kształcenia dzieci to rzecz kolejna. Wracając do starych pytań von Humboldta – czy francuskiego i łaciny uczymy dla wpojenia uczniom biegłości w tych językach i umożliwienia im szerokich kontaktów międzynarodowych, czy może chodzi raczej o ich rozwój intelektualny sam dla siebie, bez żadnych praktycznych, konkretnych zastosowań. Kształcenie kadr szkoły jest oczywiście zagadnieniem osobnym. Polityka kulturalna państwa również i pytania, czy na pewno nieregulowany rynek jest tu jedynym możliwym rozwiązaniem, a każde inne oznaczałoby biurokratyczną tyranię. Itd.