Przykłady podały: Grażyna Bogusławska – język francuski; Beata Fiszer – język polski; Barbara Jaworowicz – fizyka; Beata Minta – nauczanie wczesnoszkolne; Bożena Rakowska – nauczanie wczesnoszkolne; Karina Wójcik – język niemiecki; Dorota Podorska – język polski, Joanna Sułek – matematyka, Barbara Kanoniak – geografia, Karolina Prymas-Jóźwiak – historia sztuki i Żaneta Wójcik – plastyka i technika.
Pod koniec wpisu zamieściłam tytułowy artykuł.
Pierwszą nauczycielką, która przesłała przykład, była nauczycielka języka francuskiego z SLO nr 2 w Warszawie – Grażyna Bogusławska. Jej przykład bardzo dobrze ilustruje włączanie rysowania do procesu nauczania. Podczas lekcji uczniowie zapozn
awali się z tekstem piosenki: Zaz – Dans ma rue (tekst można znaleźć na YouTube). Podczas słuchania jedna z uczennic coś rysowała i nauczycielka podejrzewała, że nie słucha uważnie. Na koniec lekcji okazało się, że uczennica narysowała wiersz, to znaczy oddała w rysunku interpretację i sens wiersza. Następnie rysunek posłużył wszystkim do mówienia o tej piosence był zatem autentyczna pomocą i jednocześnie dowartościowaniem talentu autorki rysunku
Przykład Beaty Fiszer nauczycielka języka polskiego z Gdyńskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli
- Notatka do lektury „Hobbit” – wykonała ją (z własnej inicjatywy!) uczennica klasy 6, gdy słuchała audiobooka z nagraniem lektury. Przyniosła
swoją pracę do szkoły, aby mi ją pokazać, a ja zrobiłam ksero i zawiesiłam (za jej zgodą) w sali. Od tego czasu pokazuję ją innym uczniom jako jeden ze sposobów notowania.
- W klasie siódmej podczas lekcji przeczytaliśmy wspólnie wprowadzenie poety do II części „Dziadów”. Następnie dałam uczniom czas na wykonanie notatki rysunkowej na podstawie czytanego tekstu. (Kto nie chciał rysować, mógł napisać). Od początku roku rozmawiamy o notatkach rysunkowych, na ścianie sali wiszą gazetki pokazujące etapy tworzenia map myśli i sketchnotek. Zaglądając przy różnych okazjach do zeszytów, widzę, że uczniowie z nich korzystają. Na początku września nie wszyscy byli zadowoleni, że poprzednie gazetki (o częściach mowy i środkach stylistycznych) zastąpiłam nowymi – o sposobach rysunkowego notowania. Uznałam, że w razie potrzeby informacje o częściach mowy znajdą w podręczniku albo w smartfonie, lepiej, żeby mieli przed oczyma sposoby rysunkowego notowania. A teraz widzę, że z tego korzystają.
Notatka, którą przysyłam, zaskoczyła mnie pozytywnie. Wykonała ją dziewczynka, która średnio radzi sobie z pisaniem dłuższych tekstów. Uderzyło mnie, że autorka wykorzystała z tekstu różnorodne informacje, wszystko, co najważniejsze. Największą zaletą tej notatki nie jest estetyczny wygląd, ale wybór treści z utworu.
Barbara Jaworowicz nauczycielka fizyki w Szkole Podstawowej w Skulsku
- Temat: Wielkości fizyczne, które mierzysz na co dzień. Pomiar masy. Uczeń zilustrował pojęcie szacowania.
- Prawo Pascala. Uczennica ilustruje to prawo, dialog pomiędzy postaciami wskazuje na rozumienie przez nią ukazanych pojęć.
Beata Minta nauczycielka wczesnoszkolna w Szkole Podstawowej nr 3 im. Kornela Makuszyńskiego w Koźminie Wlkp.
- Co nam dają drzewa
- Dźwięki
- Krajobrazy
- Pisownia wyrazów z ó
- Zdrowe odżywianie, porcje na talerzu
Bożena Rakowska nauczycielka wczesnoszkolna w Szkole Podstawowej nr 3 w Sulechowie
Temat: Las. Klasa 1
Po zajęciach poprosiłam dzieci, by na listku wykonanym podczas zajęć plastycznych, narysowali czego się dzisiaj nauczyli.
Karina Wójcik nauczycielka języka niemieckiego w Zespole Szkół Publicznych w Szewnie przysłała mapy myśli swoich uczniów.
- Cechy charakteru
- Wielkanoc
Dorota Podorska nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej w Chodczu
- Temat: Jakie emocje towarzyszą bohaterowi lirycznemu w wierszu K. Wierzyńskiego pt. „100 m”?, klasa VII
- Temat: Świat przedstawiony w utworze J.R.R. Tolkiena pt. „Hobbit, czyli tam i z powrotem”. Klasa VI
Joanna Sułek nauczycielka matematyki w Szkole Podstawowej nr 3 im. Jana Pawła II w Mińsku Mazowieckim
Mapa myśli dotycząca tematu – pierwiastki
Barbara Kanoniak nauczycielka geografii w Szkole Podstawowej im. G. Piramowicza w Kłomnicach
Poprosiłam moich uczniów klasy VII, aby narysowali wszystko, co wiedzą o klimacie Polski. Po tym doświadczeniu doszłam do kilku wniosków, które chcę zapamiętać: moje polecenie było zbyt ogólne – warto zastanowić się nad szczegółowym poleceniem; moja sugestia, co do treści rysunku zaowocowała pojawianiem się tych elementów we wszystkich zeszytach – warto zostawić uczniom swobodę wyboru. Dzięki rysunkom wykonanym przez uczniów dowiedziałam się, co zapamiętali i co uznali za ważne.
Karolina Prymas-Jóźwiak nauczycielka historii sztuki w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu
Pod koniec klasy I omawiamy zagadnienia dotyczące sztuki wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskiej. Na lekcji poświęconej sztuce Bizancjum, chcę by uczniom od razu ta sztuka kojarzyła się z ikoną, jej oryginalną estetyką, ale także bardzo rygorystycznym podejściem do poszczególnych etapów jej tworzenia.
Żaneta Wójcik nauczycielka plastyki w Szkole Podstawowej nr 36 w Tychach.
Temat lekcji: Co zmieniło świat malarstwa, rzeźby i architektury?
Rozmawialiśmy z uczniami o realistach, impresjonistach oraz sztuce nowoczesnej XX w. Podczas zajęć wielu uczniów rysowało coś w rodzaju dodatkowych informacji, co ułatwiło im zapamiętywanie omawianego tematu.
Narysuj, co już wiesz!
Używanie rysunków w ocenianiu kształtującym.
Wykorzystywanie rysunków w nauczaniu przynosi wiele korzyści. Po pierwsze daje nauczycielom informacje – jak uczniowie się uczą, po drugie pozwala uczniom uczyć się głębiej i lepiej zapamiętywać poznane treści.
Nauczyciel i nauczycielka otrzymują informację – jak uczniowie się uczą.
Ocena kształtująca to nie tylko przekazywanie uczniom informacji zwrotnej, przede wszystkim opiera się na pozyskiwaniu informacji od uczniów, jak się uczą i wykorzystywanie tej informacji w procesie nauczania. Zapraszanie uczniów do przedstawiania tego, czego się uczą przy pomocy rysunków zapewnia nauczycielom wgląd w to, jak uczniowie się uczą i jakie metody dydaktyczne powinien nauczyciel stosować. Poproszenie uczniów o naszkicowanie czegoś, czego się uczą, może dać nauczycielowi informację, co uczniowie rozumieją, a czego nie rozumieją.
Uczennice i uczniowie dzięki rysowaniu uczą się głębiej i lepiej zapamiętują poznawane treści.
Rysowanie podczas nauki pozwala uchwycić sedno koncepcji i uwalnia przestrzeń poznawczą, aby można było myśleć krytycznie. Na przykład, jeśli uczeń naszkicuje postacie z powieści z drobnymi, ale kluczowymi szczegółami wyróżniającym każdą z nich lub zaznaczy strzałkami relacje między nimi to lepiej zapamięta umiejscowienie postaci w powieści, a nauczyciel będzie mógł sprawdzić, czy jest ono prawidłowe. Taki rysunek może towarzyszyć przez cały czas poznawanej powieści.
Rysowanie w miarę uczenia się wymaga abstrakcyjnego i metaforycznego myślenia o treści, co pomaga zachować i zrozumieć ją głębiej.
Rysunek stanowi dla ucznia użyteczną notatkę przy powtórzeniu materiału.
Jak wprowadzać rysowanie do uczenia się?
Na początku wprowadzania tej metody warto uczniom polecić, co powinni brać pod uwagę:
- Wybór kształtu rysunku.
- Rozplanowanie na jednym rysunku całości.
- Rozmieszczenie na rysunku poszczególnych części.
- Przedstawienie połączeń pomiędzy częściami/pojęciami.
Ważne, aby dać uczniom całkowitą swobodę w wyborze formy rysunku. Możemy spotkać się na początku z oporem uczniów, którzy mają błędne przeświadczenie, że nie potrafią rysować. Trzeba im wytłumaczyć, że nie jest ważna estetyka, ale symboliczne przedstawienie.
Kilka rad na początek:
- Zaproponuj rysowanie, jako jedną z kilku opcji do przetwarzania i demonstrowania własnej nauki.
- Przekazuj uczniom informację, że ważne jest przedstawienie symboliczne, a nie estetyka rysunku.
- Zachęć uczniów, aby zauważyli, jak rysunek pomaga im w nauce. Można zadać im pytania:
- Czy lepiej zapamiętałeś materiał po przedstawieniu go na rysunku?
- Kiedy rysowanie jest dla ciebie przydatne, a kiedy nie?
Dlaczego rysowanie, a nie opowiadanie?
Wbrew pozorom nauczyciel więcej może odczytać z rysunku ucznia, niż z opisu słownego. Jeśli uczeń opisuje to czego się uczy, to często używa słów i pojęć, które wcześniej przedstawił nauczyciel, ale czasami nie wie, co się pod nimi kryje. Nauczycielowi może być trudno zobaczyć, co uczniowie naprawdę rozumieją. Natomiast, kiedy uczniowie rysują i wyjaśniają swój rysunek, to zaciemnienie ich wiedzy jest prawie niemożliwe.
Łatwo jest odkryć na rysunku błędne koncepcje i nieprawidłowe myślenie ucznia.
Jak nauczyciel może skorzystać z rysunku ucznia?
Aby efektywnie wykorzystywać rysunki uczniów jako dane do oceny kształtującej, warto zwrócić uwagę na:
- Jakie fakty, relacje, sekwencje przedstawił uczeń?
- Co pominął?
- Co zostało niedokładnie lub błędnie przedstawione?
- Jak zaprezentowane zostały relacje, szczegóły, podobieństwa i różnice?
- Co w rysunkach uczniów się powtarza, a co występuje rzadko?
- Co można z rysunku „wyczytać”, jakie spostrzeżenia na temat treści oferują rysunki?
Rysowanie w czasie uczenia się jest czymś więcej niż na przykład sporządzaniem (też bardzo pożądanej) mapy myśli. Mapa myśli powstaje najczęściej jako podsumowanie, a rysowanie może towarzyszyć procesowi uczenia się i rysunek może odzwierciedlać ten proces. Na przykład wtedy, gdy uczeń rysuje pewien proces, jak np. proces wypieku chleba.
Rysowanie daje uczniom możliwość ustrukturalizowanie i reprezentowanie myślenia. Pozwala im zademonstrować swoje unikalne procesy myślowe o złożonych koncepcjach i problemach oraz dochodzenia do kreatywnych rozwiązań.
Kiedy nauczyciel „widzi” myślenie uczniów, odkrywa, co już wiedzą i czego jeszcze nie rozumieją i ma szansę lepiej przygotować się do utrwalenia i weryfikacji poznanej przez uczniów wiedzy i lepiej przygotować się do następnej lekcji.
Inspiracja artykułem Shveta Miller
https://www.edutopia.org/article/using-drawings-formative-assessment
